Sayı: 221 - Ortalama okuma süresi: 4 dakika (800 kelime)

🎧 kapsül | günlük doz, tüm podcast platformlarında ve YouTube’da. Kapsül’ün uygulaması iOS ve Android’de.

Hesap günü

Hazırlayan: Talha Özmen

Bazı davalar sadece bir suçun değil, bir çağın da fotoğrafını çeker. Amerika’nın Arizona eyaletinde üç yıl önce bir cinayet işlendi. 37 yaşındaki Chris Pelkey, kırmızı ışıkta aracından inip başka bir araca yaklaştığı sırada, Gabriel Horcasitas tarafından vurularak öldürüldü. Olay yargıya taşındı, tanıklar dinlendi, ifadeler alındı. Ve sonra... sahneye yapay zekâ çıktı.

Geçtiğimiz günlerde görülen duruşmada, mahkeme salonunda olağanüstü bir şey oldu: Öldürülen Chris Pelkey, yapay zekâ ile hazırlanmış bir video kaydı aracılığıyla kendi cinayet davasında konuştu. Affettiğini söyledi. “Başka bir hayatta arkadaş olabilirdik,” dedi. Üstelik sesi, bakışları ve konuşma tarzı, gerçekti. Ya da gerçeğe çok yakındı.

Bu olay, adalet sisteminde teknolojinin geldiği noktayı değil sadece; aynı zamanda bizim insanlık olarak hangi soruları yeniden sormamız gerektiğini de gösteriyor.

Adalet duygusu cezadan mı, yüzleşmeden mi doğar?

Chris Pelkey’nin ailesi, bu videoyu “Chris olsaydı ne derdi?” sorusuna cevap ararken hazırlamış. Kendi sesini, kendi görüntüsünü yapay zekâya yüklemişler. Ortaya çıkan sonuç, mahkemede bir mağdur etki beyanı olarak kabul edilmiş.

Bu noktada ilk soruyu sormalıyız:

•             Adalet, sadece ceza vermek midir; yoksa hakikatin tüm yüzleriyle görünmesini sağlamak mı?

Yargıç, Pelkey’nin affediciliğini duyduğunu ve bunun “gerçek gibi” olduğunu söylüyor. Gerçek, bazen bir hissin içinden çıkar; teknolojinin değil, insanın ürettiği bir duygudan. Belki de adalet, yalnızca hukuk sisteminin değil, insani değerlere kulak veren bir vicdan sisteminin de ürünüdür.

Hukuk, bir gün duyguyu da delil kabul edecek mi?

Yapay zekâ ile oluşturulmuş bir ifadenin mahkemede oynatılması, elbette hukuki bir devrim. Ama bu devrim, sessiz. Henüz ne anayasalar bu soruya hazır, ne de etik kurullar. Peki dijital olarak temsil edilen bir kişinin sözü, gerçekten onun iradesi olabilir mi?

Pelkey'nin videosu yasal değil, duygusal bir delildi. Ama hâkim de, kamuoyu da onu dinledi. Bu, hukuk ile insanlık arasında yeni bir arayüzün doğduğunu gösteriyor.

Ölümden sonra konuşmak mümkünse, ne zaman susacağız?

İşin bir de varoluşsal tarafı var. Ölen birinin sesini duymak... Bu, sadece adaletin değil, insanın da sınırlarını zorluyor. Bugüne kadar ölüm, bir kapanıştı. Şimdi ise bir devam durumu gibi. Bu teknolojik “diriliş”, bizi şu soruyla baş başa bırakıyor:

•             Bir insanı yaşatan şey, nefesi midir; yoksa geride bıraktığı sözü mü?

Chris Pelkey’nin affediciliği, aslında onun sesiyle değil; hayatını tanıyan ailesiyle ortaya çıktı. Yani bu bir simülasyon değil, bir aktarım. Ölenin değerlerini, yaşayanlar teknolojinin diliyle yeniden kurdu.

Yargının soğuk koridorlarında bir yapay zekâ videosu izletildi. Ama o video, belki de yıllardır o salonlarda eksik olan şeyi geri getirdi: İnsaniyeti.

Artık bir şey kesin: Yapay zekâ, mahkeme salonlarına girdi. Ama esas soru şu:

Affetmek... hâlâ yalnızca insanlara mı ait?

gündem

MİT, Türkiye’ye giriş yapan yabancı uyruklu 7 kişiye yönelik gerçekleştirdiği operasyonda, sahte baz istasyonu aracılığıyla vatandaşların kişisel ve finansal verilerinin ele geçirildiği bir siber casusluk ağını çökertti. Şüphelilerin kullandığı cihazlarla elde edilen verilerin, Çin’deki bir sunucuya aktarıldığı tespit edildi.

2024 Faaliyet Raporu, Kızılay’ın ülke genelindeki çadır kapasitesinin 98 bin 135 kişide, yemek kapasitesinin ise 1 milyon 18 bin kişide olduğunu ortaya koydu. 20 milyonluk İstanbul senaryosunda mevcut stokun yetersiz kaldığı belirtiliyor.

AK Parti, Anneler Günü'nü hazırlanan özel video ile kutladı. "Hayallerimizin mimarı, hayatımızın ilhamı olan tüm annelerimizin günü kutlu olsun" ifadelerinin yer aldığı paylaşımda Atatürk'ün annesi Zübeyde Hanım'a yer verilmedi.

TBMM'de Genel Kurul bu hafta, Hâkimler ve Savcılar Kurulu’na beş üyenin seçimini gerçekleştirecek, Kanun Hükmünde Kararnamelerde değişiklik öngören teklifleri görüşecek. Komisyon gündeminde ise Kartalkaya otel yangını ve yapay zekâ raporları var. Ayrıca TBMM Genel Kurulu'nda memur olmak için 35 yaş sınırı getirilmesini öngeren kanun teklifi de bu hafta görüşülecek.

The New York Times bu yıl 4 Pulitzer Ödülü'nün sahibi oldu. Sudan'daki iç savaş ve ABD'nin Afganistan savaşındaki başarısızlıklarına ilişkin haberlerin yanı sıra Başkan Donald Trump'a Pennsylvania'da düzenlenen suikast girişiminin fotoğrafı ödül getirdi. NYT ayrıca kar amacı gütmeyen bir haber kuruluşu olan The Baltimore Banner ile birlikte ölümcül opioid krizine ilişkin yaptığı araştırmayla da ödül kazandı.

Rusya lideri Vladimir Putin, Ukrayna savaşının sona ermesi için 15 Mayıs'ta İstanbul'da ön koşulsuz ve doğrudan görüşmelere başlamayı teklif etti. Putin, konuyla ilgili Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan ricada bulunacağını söyledi. Zelenski, X hesabından İngilizce ve Ukraynaca yaptığı paylaşımda, “Rusların sonunda savaşı bitirmeyi değerlendirmeye başlaması olumlu bir işaret. Tüm dünya, çok uzun bir zamandır bunu bekliyor. Herhangi bir savaşı gerçek anlamda bitirmenin ilk adımı ise ateşkestir” dedi.

Yüzyıllardır simyacıların hayalini kurduğu kurşunu altına çevirme düşüncesi, CERN’deki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nda (LHC) gerçeğe dönüştü. Fizikçiler, saniyenin milyonda biri kadar süren bu dönüşümü yüksek maliyetle de olsa gerçekleştirmeyi başardı.

2015'te Nobel Kimya Ödülü'nü kazanan bilim insanı Prof. Dr. Aziz Sancar, beyin kanseri hücrelerini öldüren bir ilaçla ilgili çalışmalarının olumlu seyrettiğini ancak insanlı deneyler için gerekli maddi desteği bulamadıklarını söyledi.

pazar önerileri

Mehmet Yılmaz’dan Diyanet İşleri Başkanı’na ithafen ‘Flört iyidir be hocam’ yazısı

İbrahim Selim ile Bu Gece’nin konuğu Sinem Ünsal

Christopher Pelkey’in yapay zeka tarafından canlandırılan ve katiline seslendiği konuşma

Medusa’nın Salı belgeseli son bölümü