Astronomik ölçümler ve dini kurumların görüş ayrılıkları nedeniyle Ramazan ayının başladığı gün de, bayram günü de aslında net olarak belli değil.

Tarih gibi, 'bayram' sözcüğünün kökeni konusunda da tartışmalar var. Bazılarına göre Farsça 'bezram' kelimesinden geliyor. Bunun da 'bezm-i râm' (neşe günü) sözünden bozma olduğu söyleniyor. Bazılarına göre ise 'bayram', eski Türkçede de mevcut olan bir kelime.

Kaşgarlı Mahmud, 'Divan-ı Lügatü’t-Türk'deki 'bayram' (bazram) maddesinde şöyle diyor: “Bu kelimenin aslını bilmiyorum; çünkü bu kelimeyi Farslardan dahi işittim”. Bu sözler 'bayram' kelimesinin Farsça kökenli olduğu tezini kuvvetlendiriyor.

Ramazan sonu yapılan bayram törenleri ve eğlencelerinin kanunla tanzimi, Fatih Sultan Mehmet döneminde başlıyor. Bayramlar o zamanlarda, varlıklı insanların yoksulları hatırlaması, onlara gıda ve para yardımı yapma vesilesi olarak değerlendiriliyordu.

Son yıllarda 'Ramazan Bayramı' adına vurgu yapılarak kutlanan bayram, daha önceleri 'Şeker Bayramı' olarak biliniyor ve kutlanıyordu.

Eski zamanlarda ise iki dini bayram için bir ayrım bulunmazdı. Her iki bayram için de bayramın Arapça karşılığı olan 'ıyd' sözcüğü kullanılırdı.

Mutlaka bir ayrım yapılması gerektiğinde 'oruç açma' bayramı anlamına gelen 'ıyd-i fıtr' denirdi.

Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş'ın 2019'da sarf ettiği "Ramazan Bayramı'nın Şeker Bayramı diye ifade edilmesi yanlıştır. Şeker Bayramı diye bir bayram yoktur. Bu bayram, Ramazan Bayramı'dır ve bir ibadettir. Böyle bir ifade Ramazan'ın kutsiyetine hafiflik getiriyor. Bu şekilde kullananlar bundan vazgeçsinler" sözleri tartışmayı yeniden gündeme getirmişti.

'Şeker Bayramı' ifadesiyle ilgili ise iki yaygın görüş var:

Birincisi, Ramazan ayını oruç tutarak bitirenlerin "Şükürler olsun, bir Ramazan ayını daha hayırlısı ile idrak ettik"sözlerinde yer alan 'şükür' kelimesi bayrama da adını verdi.

Tarihçi yazar Murat Bardakçı'nın aktarımına göre, asırlarca kullanılan 'şükür' kelimesi yıllar içinde 'şeker'e döndü ve 'Şeker Bayramı' haline geldi. 'Şükür' ve 'şeker' kelimeleri 'şın-kef-rı' olarak aynı şekilde yazılıyordu.

Diğer görüş ise 'Şeker Bayramı' adlandırılmasının Osmanlı dönemine dayandığına yönelik. Bunun nedeni olarak, sarayın askerlere tepsi tepsi baklava göndermesi, bayramda insanların tatlı yemesi ve kutlamalarda şeker ikram edilmesi, çocukların bayram harçlığıyla şekercilere koşması gösteriliyor.