Emrah Temizkan

Endorfin’in bu haftaki kapak konusu, yaz aylarının vazgeçilmez serinleticisi bira...

Bira üretiminde ana hammaddeler maltlanmış arpa, şerbetçiotu, şeker ve sudan oluşuyor. Mısır, pirinç gibi maddeler de bira üretiminde kullanılabiliyor. Örneğin ABD'li Budweiser firması bira üretiminde yüzde 40 pirinç, Belçikalı Stella Artois ise yüzde 30 mısır kullanıyor.

Biranın şaraptan, viskiden hatta bazı bilim insanlarına göre ekmekten bile daha önce yapıldığı düşünülüyor. Öyle ki, insanların 12 bin yıl önce yerleşik hayata geçip tahıl yetiştirmesiyle, mayalama ihtimali de doğmuş oldu. Fakat Xenophon’un 5'inci yüzyılda yazdığı eseri 'Anabasis’e kadar bira yapımının yazılı kaynaklarda kanıtı görülmüyor.

Mezopotamya kültüründeki biranın önemi, Sümerlerin 'Ninkasi' adında bir bira tanrıçası yaratmasıyla en iyi şekilde görülüyor. Ona yazılan bir ilahi ise biranın tarifini de içeriyordu.

Antik Sümer birası tarifinin uygulandığı birayı tadan Profesör Miguel Civil, biranın modern biralara benzer şekilde yüzde 3.5 alkol oranına sahip olduğunu belirtiyor. Civil, biranın tadını şöyle tarif ediyor: “Sert elma şarabına benzer, acı olmayan sek bir tat."

Sümer şehri Uruk’ta bulunan ve MÖ 3300 yılına tarihlenen tablete göre, işçiler emeklerinin karşılığını günlük birayla alıyordu.

Bira kültürünün taşındığı bir diğer medeniyet ise 20 farklı çeşit bira üreten Babiller.

'Hammurabi Yasaları'nı çıkaran Babil Kralı Hammurabi, kişi başına günlük bira istihkakı konusunda da bir yasa çıkarmıştı. Buna göre sıradan bir işçiye 2 litre, devlet memuruna 3 litre ve idarecilerle yüksek makamlardaki din adamlarına 5 litre bira veriliyordu.

Avrupa'da yayılışı

Başta hijyen kaygıları nedeniyle Ortaçağ’da her Kuzey Avrupa hanesi kendi birasını yapmaktaydı. Bu görev, hanedeki kadınlara aitti. Sonraları bir Alman rahibenin ilk kez denediği şerbetçiotu, biraya şimdiki lezzetini verdi.

Şerbetçiotundan önce biranın tadı ve kıvamı bozaya benziyordu.

Avrupa'da bira kültürünün olduğu ülkeler sırasıyla Belçika, Çekya, Almanya ve Birleşik Krallık (İngiltere ve İrlanda) olarak kabul ediliyor. Ve tabii ki Avrupalıların yerleştiği ABD.

Bu topraklardaki ilk bira fabrikası, 2. Abdülhamit döneminde Istanbul Feriköy’de kurulan Bomonti Bira fabrikası. Fabrikanın kurucuları ise İsviçreli Bomonti kardeşler.

Ne kadar içmeli?

Bu noktada bilim insanlarının, biranın yararlarını sayarken kullandığı 'makul miktar' nasıl tanımlanıyor sorusunu sormak gerek.

Bu miktarın algısı kültürel ve bölgesel olarak değişse de aslında evrensel olarak günde bir duble rakı veya 50'lik bira veya büyük bir kadeh şarap olarak tanımlanabilir.

Biraya dair muhtelif rivayetler de mevcut. Bunlardan en popüleri ise "Bira göbek yapar” düşüncesi.

Beslenme konusunda çalışan Danimarkalı profesör Arne Astrup'a göre, göbeğin esas kaynağı biranın yanında yenilenler. Bilim insanlarına göre bira, düşük alkol oranı nedeniyle az kalorili bir içki.

İtalyan bilim insanlarının araştırmasına göre ise günde yaklaşık bir ya da iki bardak bira içmek sağlığa zarar vermiyor, üstelik kalp krizi riskini de azaltıyor.

Dahası

Bira tanrıçası 'Ninkasi' için yazılmış ilahi...

140 journos videosu: 'kendine has semt: bomonti'

2 bin 550 yıllık Kelt birası tarifi...

2011 yılından 'Oktoberfest' görüntüleri...

4 bin yıllık Hitit birası tarifi…

İsviçreli araştırmacılar, 'biranın kişileri sosyalleştirdiği' tezini kanıtladı.

Biranın gizemli dünyası...

Bilinen en eski bira fabrikasına ait Mısır'da ortaya çıkarılan kalıntılar...

Gurme Vedat Milor'dan biraya dair...

Eski ekmekten nasıl bira üretilir?

İçki & Yemek eşleşmeleri: Teoman Hünal ile bira...

Alman bira kültürü hakkında bilinmesi gerekenler...