Emrah Temizkan

Endorfin bu hafta, Meclis'e gelmesi uzun süren 'hayvan hakları yasası'nın detaylarına ve hayvan hakları savunucularının itirazlarına mercek tutuyor.

9 Temmuz günü çok uzun zamandır beklenen 'hayvan hakları yasası', muhalefetin itirazlarına karşın TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildi. Yasa, onaylanması için Cumhurbaşkanı Erdoğan'a gitti.

TİP milletvekili Erkan Baş'ın paylaştığı fotoğrafta, yasa görüşmelerinde AKP sıralarının boş olduğu görüldü.

Hayvan hakları savunucuları, asıl adı 'Hayvanları Koruma Kanunu' olan yasa teklifinin 'beklentileri karşılamadığını' savundu. Muhalefet ise yasa teklifinin 'yanlışlarla dolu olduğunu' dile getirdi.

AKP'li milletvekilleri ise hayvanlara yönelik 'işkence, eziyet, tecavüz' gibi suçlarda hapis cezası öngören yasa teklifinin beklentileri karşıladığını söylüyor.

Hayvan Hakları İzleme Komitesi raporuna göre, 2020 yılında Türkiye'de en az 1 milyar 211 milyon 375 bin 950 yaşam hakkı gaspı, en az 22 milyon 735 bin 267 işkence, en az 3 milyon 36 bin 175 cinsel şiddet ve en az 1 milyar 280 milyon 153 bin 923 özgürlüğü kısıtlama vakası görüldü.

Hayvanlara yönelik suçlar

Teklifte, hayvanlara yönelik çeşitli suçlara üç ay­dan başlayıp değişen süreler­de hapis cezaları öngörülü­yor.

Yasanın görüşmelerinde muhalefetin tepkisine neden olan 'hayvanlarla cinsel ilişki' ifadesi 'hayvanlara cinsel saldırı veya tecavüz' olarak değiştirildi.

Hayvanlara cinsel saldırıda bulunan ve tecavüz eden kişiye, altı aydan üç yıla kadar hapis ve 100 günden az olmamak üzere adli para cezası uygulanacak.

İnfaz Kanunu gere­ği, üç yıldan az hapis cezaları erteleniyor. Hayvan hakları savunucuları bunun önüne geçmek için hayvanlarla ilgili ceza­ların ertelemeden muaf tutul­masını talep etmişti. Ancak bu talep karşılık bulmadı.

Yasanın sorunlu alanlarından bir diğeri olarak hayvanlara eziyet ya da işkence edenleri yargı makamına şikâyet etme yetkisinin sadece tarım il/ilçe müdürlüklerine verilmiş olması görülüyor.

Türkiye’de 2004’te kabul edilen Hayvanları Koruma Kanunu, hayvanlara yapılan şiddeti 'suç' değil 'kabahat' olarak kabul ediyor.

Sirk, park ve bakımevi

Kısırkaya Hayvan Barınağı

Kabul edilen bir başka önergeyle de yasa ile kurulması yasaklanan 'kara ve su sirkleri ile yunus parklarının' tasfiyesi için 10 yıl süre konuldu.

Oysa 2019’un Ekim ayında Meclis Başkanlığı’na sunulan ve beş partinin ortak tavsiye kararlarını içeren Hayvan Hakları Araştırma Komisyonu raporunda, yunus parklarının yasaklanması ve mevcut merkezlerin en fazla iki yıl içinde kapatılması görüşü sunulmuştu.

Meclis kulislerine göre yasanın hazırlanma sürecinde petshop ve yunus parkları sahipleri, geleneksel hayvan dövüşü yaptıranlar, avcılar gibi çeşitli lobi grupları iktidar partisine yoğun baskı uyguladı.

Teklifin eleştirilen maddelerinden birisi de sadece kamu kurum ve kuruluşlarına 'doğal yaşam parkı' kurma izni verilmesiydi. Yapılan değişiklikle gerçek kişilere de bu izin verildi.

Bir başka değişiklik ise belediyelere hayvan bakımevi kurmak için tanınan sürenin bir yıl öne çekilmesi oldu. Buna göre büyükşehir belediyeleri, il belediyeleri ve nüfusu 75 bini aşan belediyeler 2022, diğer belediyeler ise 2024 sonuna kadar hayvan bakımevleri kurmakla yükümlü olacak.

Nüfusu 25 binin altında olan ve hayvan bakımevi kurma zorunluluğu bulunmayan belediyelerden, sorumluluk alanındaki sahipsiz hayvanları en yakın belediyeye götürerek rehabilite ettirmeleri bekleniyor. Bu, işleyişte yaşanabilecek sorunlar nedeniyle tartışılan bir başka madde.

İtirazlar

Fotoğraflar: beyond.istanbul/Mine Yıldırım

Ankara Barosu Hayvan Hakları Merkezi Başkan Yardımcısı Tuğba Gürsoy, hayvanlara zarar verilmesi durumunda baroların ve sivil toplum kuruluşlarının şikayetçi olma haklarının ellerinden alındığını söyleyerek "Tarım Bakanlığı’nın ekibi bütün Türkiye’deki hak ihlallerine yetişmeye yetmez. STK’lar bunun için var. Hak ehliyetimizin elimizden alındığı bir yasa Anayasa’ya aykırı. Bu haliyle onaylanırsa uluslararası platformlar da dahil dava açmak zorunda kalacağız" dedi.

TBMM Hayvan Haklarının Araştırılması Komisyonu'nun CHP adına sözcülüğünü üstlenen vekil Gülizar Biçer Karaca, yasanın gündeme gelmesini 'erken seçim' işareti olarak yorumluyor.

Hayvan Hakları Federasyonu'na göre bazı ufak kazanımlara rağmen yasa caydırıcı olmaktan uzak.

Yasada, kedi ve köpeğine dijital kimlik almayana bin 200 lira, ev hayvanını terk edene iki bin lira, bakım yükümlülüğüne uymayanlara bin lira, petshop’ta kedi köpek bulundurana 500 lira gibi para cezaları getiriliyor.

Hayvan hakları savunucularına göre, cezalar kişinin gelirine göre belirlenirse daha adil olunabilir.

Hayvanların Yaşam Hakları Konfederasyonu Başkanı Nesrin Çıtır, bin 389 belediyenin bin 200’ünde hayvanlar için bakım evi olmadığını ancak AKP’li vekillerin kendilerine “1 yılda 1 milyon kısırlaştırma yapacağız” dediğini söyledi. Çıtır'a göre belediyelerin 'derme çatma odalarında' kısırlaştırma yapılacak.

Dahası

Video haber: Hayvan hakları savunucuları ile bir gün..

İstanbul’da sokak köpeklerinin yerinden edilme süreçleri üzerine akademik çalışmalarına devam eden Mine Yıldırım, İstanbul’da hayvan toplama-kapatma politikasını anlatıyor.

Araştırma: İngiltere ve İrlanda'da kariyeri biten binlerce yarış atı mezbahalarda öldürüldü.

Makale: Türkiye'de ve dünyada hayvan haklarının tarihsel gelişimi...

Hayvanlara 3D yazıcı ile protez yapan 'Hayat Tamircisi' Hasan Kızıl'ın hikayesi...

Görüntülerle: Salgının ilk döneminde boş kentlerde tur atan hayvanlar...

Uzmanların kuşlarla ilgili İstanbul Havalimanı'na yaptığı uyarılar: "İlkbaharda çok yoğun kuş göçü yaşanıyor."

Video haber: Somaliland'daki vahşi hayvan kaçakçılığı...

Hollanda'da kabul edilen yeni hayvan hakları yasasının detayları: "Bakan ve hayvan üreticileri tepkili."

WWF raporu: Yaban hayvanlarının nüfusu 50 yılda yüzde 68 azaldı.

Yüksek libidosuyla neslinin tükenmesini önleyen ve 800'den fazla kaplumbağanın babası olduğu tahmin edilen Diego adlı 100 yaşındaki dev Galapagos kaplumbağası doğaya geri döndü.

Avustralya'nın güneyinde beş bin yabani deve, 'kuraklık nedeniyle' helikopterlerden tüfeklerle açılan ateşle öldürüldü.

Video haber: Salgının ilk döneminde İstanbul'daki sokak hayvanları...