Emrah Temizkan

Eğlence dünyasının devlerinden Walt Disney’in tarihinde bir ilk yaşanacak. Hafta içinde yapılan duyuruda, 98 yıllık şirkete ilk kez bir kadının başkanlık edeceği açıklandı.

Endorfin, bu gelişmeden yola çıkarak sizi Walt Disney’in ve Mickey Mouse’un hikâyesine götürüyor...

Nasıl doğdu?: 65 yıllık ömründe eğlence dünyasında devrim yaratan Walt Disney, 1901 yılında Chicago’da doğar. 9 yaşına kadar çiftlikte babasıyla çalışan Walt, boş zamanlarında oyunlar icat eder ve gördüğü hayvanların çizimlerini yapar. Favori yazarları Mark Twain ve Charles Dickens kitaplarıyla büyüyen Walt, babasına sanatçı olmak istediğini söyler. 

Çizime olan ilgisi ilerleyen yaşlarda da devam eden Walt’ın yarı profesyonel çizerlik hayatı, başarısız girişimlerle sonuçlansa da, 26 yaşına geldiğinde tüm hikâye değişir. 

Disney’in iş bulma umuduyla New York’tan California'ya doğru çıktığı tren yolculuğunda karaladığı minik fare karikatürü, dünya üzerinde en bilindik çizimlerden biri haline gelir.

Minik farenin ismi ilk olarak ‘Mortimer’ olarak düşünülür ancak Walt’ın eşi Lillian’ın, kulağa daha sevimli bir önerisi vardır: ‘Mickey’.

Sinemada devrim: Mickey Mouse, New York'taki Colony Sineması'nda 'Steamboat Willie' isimli çizgi filmde ilk kez beyaz perdeye yansır. 

İlk Technicolor teknikli, uzun metrajlı ve sesli çizgi film ‘Steamboat Willie’nin yönetmeni Walt Disney, aynı zamanda Mickey Mouse’u da seslendirir. Disney, 1946’ye kadar Mickey Mouse’un seslendirmesini yapmaya devam eder. 

Mickey, önceleri yer aldığı içe­riklerde sadece ıslık çalarken, 1929’da 'oynadığı' ‘The Karnival Kid’ filminde konuşmaya başlar. İlk sözleri ise ‘sosisli sandviçler’ anlamındaki ‘hot dogs!’ olur. 

1935’te yayınlanan ‘The Band Concert Mic­key’, sinemada gösterilen ilk renkli kısa çizgi film olma özelliğini taşıyor. 1940’da oynadığı ‘Fantasia’ ise Mickey’nin sinemalarda gösterime giren ilk uzun metrajlı filmidir.

Mickey fenomeni: Kulakları, TIME dergisi tarafından 20’nci ve 21’inci yüzyılın en büyük kültürel simgelerinden biri ilan edilen Mickey’nin, her iki elinde dörder par­mak bulunuyor. Bunun nedeni ise ‘estetik görüntüyü korumak’ olarak açıklanıyor.  

Mickey Mouse, Disney’in marka ça­tısı altındaki her şeye ilham veren bir karakter olarak şimdiye dek 120’den fazla animasyon fil­minde yer aldı.

Tarihteki en ünlü Mickey ürünlerinden biri ise 1933’te Ingersoll’un piyasaya sürdüğü, Mickey’nin kollarının akreple yelkovanı gösterdiği kol saatleri.

Mickey ve yaratıcısı Walt Disney

Türkiye’ye nasıl girdi?: Türkiye, Mickey Mouse çizimiyle ilk olarak 1930’lu yıllarda tanıştı. Avrupa’ya henüz gelen Mickey Mouse için her ülke, kendi dilinde herkesin kolaylıkla söyleyebileceği bir isim yaratmıştı. 

Mickey Mouse’un Türkiye'deki ilk ismi de ‘Miki Maus’ oldu. 80’li yıllarda ise ‘Mickey Mouse’ olarak devam etti. 

Mickey Mouse, İtalyan­cada Topolino (minik fare), Almancada Micky Maus, Fincede Mikki Hiiri, Latincede Michael Musculus ve İsveççede Musse Pigg olarak anılıyor.

Türkiye’de Mickey Mouse’un sessiz ve kısa çizgi filmlerinin, hem televizyon hem de sinemalarda film öncesi kuşakta gösterilmesi ise 1970’lerde başladı. 

Mickey ilk Türkiye ziyaretini Minnie, Goofy, Donald ve Pluto’yla birlikte 23 Nisan Ulusal Ege­menlik ve Çocuk Bayramı kapsamında 1999’da yaptı.

Sonraki yıllarda pek çok kez Türkiye’ye gelen Mickey; Ayasofya, Topkapı Sarayı, Galata Kulesi ve Ortaköy’de fotoğ­raf çekimleri gerçekleştirdi.

Bugüne dek Türkiye’de 200’den fazla yayıne­vi tarafından Mickey’i içeren çizgi ro­manlar, gazete tefrikaları, çocuk dergileri, boya­ma kitapları, bilmece-bulmaca kitapları, yap-boz setleri ve hikâye kitapları basıldı.

Dahası

Mickey ve arka­daşlarının İstanbul maceralarını konu alan bölüm: ‘Mickey İstanbul'da’

Fotoğraflarla Mickey Mouse’un serüveni...

Walt Disney’in kalıcılık sırrı: 

• İnsanlara içlerindeki iyimserliği ve umudu hatırlatacak bir şey yap. 
• Tüm derdini ve hayallerini, anlatabileceğin en basit formda aktarmayı dene. Emin ol, her cümlenin ve her çizimin daha basiti vardır. Ne kadar basit, o kadar kalıcı.
• Ne yaparsan yap, çocuklardan bir şey kapmaya bak

Mickey, Kuzey Kore'de sahneye çıkan az sayıda 'ABD'liden biri. 2012 yılında ülkenin ulusal lideri Kim Jong Un, Mickey Mouse ve diğer Disney karakterlerinin kostümlerini giymiş oyuncuların sahnede dans etmesine izin verdi. 

Walt Disney’in biyografisi...

1990 yapımı 'Home Alone' ('Evde Tek Başına)' filmindeki ev, sadece bir gece için Airbnb uygulamasından kiralanabilecek. Başvurusu kabul edilen misafir, 12 Aralık tarihinde evde en fazla dört kişiyle kalabilecek. ABD’nin Chicago bölgesindeki evin gecelik ücreti 25 dolar olacak. 

Peru'da, İnka öncesi döneme ait iplerle bağlanmış bir mumya bulundu. Arkeologlara göre mumya 800-1200 yıllık. Mumyanın en dikkat çeken özelliği, tüm bedeninin iplerle bağlı olması ve elleriyle yüzünü kapatması.  

Bursa’ya özgü cevizli lokum, cantık, tahinli pide ve süt helvası, coğrafi işaretle koruma altına alındı. Kestane şekeri ve üzüm şırası, daha önce kente özgü coğrafi işaretler alan diğer ürünler. 

İstanbul’da kasım ayında, önceki aya göre fiyatı en çok artan ürün yüzde 28.67 ile sivri biber oldu. Fiyatı en fazla azalan ürün ise yüzde 25.66 ile kıvırcık salata.

• Fiyatında artış yaşanan diğer ürünler sırayla yüzde 25.73 ile tüp gaz, yüzde 24.81 ile maç giriş bileti ve yüzde 23.8 ile mahkeme ve avukatlık hizmet ücreti oldu. 

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) yeni Covid-19 varyantı Omicron'un görüldüğü ülke sayısının her gün arttığını belirterek, tüm ülkeleri ‘hazırlıklı olmaları’ yolunda uyardı.

• WHO’ya göre Omicron varyantının tespit edildiği ilk ülke olan Güney Afrika'da, vakalar her geçen gün artsa da hastaneye yatan hasta sayısı aynı hızla yükselmiyor. Varyantın görüldüğü kişiler şu ana dek hastalığı hafif atlattı.

Dünya genelinde yüzde 5’lik kullanımla ‘mutluluk gözyaşı’ 😂 en çok tercih edilen emoji oldu. 'Kalp' ❤️ emojisi az farkla ikinci sırada geldi. ‘Yalvaran surat’ 🥺 ise önceki yıla göre kullanımı en çok artan emoji oldu. 

• İnternet erişimi olan insanların yüzde 92’si emoji kullanıyor. 

Washington Post’un ABD istihbarat birimlerine dayandırdığı haberinde, 2022’nin ilk aylarında Rusya’nın 175 bin askerle Ukrayna’yı işgal etmeye hazırlandığı öne sürüldü.

• ABD Başkanı Biden, Rusya'nın komşusunu işgal etmesini ‘çok ama çok zorlaştıracaklarını’ söyledi.

Dünyada son bir yılda konut fiyatlarının en çok arttığı ilk 10 şehirden üçü Türkiye’de. İzmir yüzde 30’luk artışla ikinci, İstanbul yüzde 26.4 ile dokuzuncu, Ankara yüzde 25.8 ile 10’uncu sırada yer aldı. 

• Son bir yılda konut fiyatları en çok yüzde 30.8 ile Kanada’nın Halifax şehrinde arttı. Güney Kore’nin başkenti Seul, İzmir’le ikinci sırayı paylaştı.

Meksika'da başkent Mexico City'nin Garibaldi Meydanı yakınlarında 16’ncı yüzyıldan kalma bir Aztek sunağı bulundu. Sunağın, Azteklerin başkenti Tenochtitlán'ın İspanyollar tarafından ele geçirilmesi sonrasında yapılmış olduğu düşünülüyor.

• Uzmanlar, tarihi yapının bir Aztek evinin avlusuna, ölen aile mensuplarını anmak üzere inşa edildiğini söylüyor.

‘Perili Köşk’ olarak da anılan Caddebostan’daki Cemil Topuzlu Köşkü’nün hikâyesi…

Şeriban Alkış

Birleşmiş Milletler’in farkındalık yaratmak için 3 Aralık’ı Dünya Engelliler Günü olarak ilan ettiği yıllarda, mekân tasarımında engellilerin ihtiyaçlarını karşılamak için özel tasarımlar uygulanıyordu. Zamanla bu tasarımın eksikleri fark edildi ve yeni tasarım özellikleri benimsendi.

Endorfin’de bu hafta erişilebilirlik çalışmalarını inceliyoruz…

Türkiye’de engelliler istihdamdan eğitime, sağlıktan sosyal güvenceye, sosyal haklardan toplu taşımaya, konut politikasından kentsel planlamaya birçok alanda yok sayılıyor. Ve biliyoruz ki, erişilebilirlik sosyal ve ekonomik hayata katılımın neredeyse ön koşulu.

Kent yaşamında engellilerin yaşadıkları sorunlar da farklılaşıyor. Örneğin kör bir bireyin karşıdan karşıya geçerken trafik ışığının sesli olmaması, tekerlekli sandalyeli bir bireyin kaldırımdan güvenle sokağa inebileceği bir rampanın olmaması gibi…

Bu farklılıklar, kentsel yaşamdaki düzenlemelerin çeşitli ve kapsayıcı olması gerektiğini ortaya koyuyor. Üstelik rampanın yokluğu yalnızca engellileri değil, bebek arabalı ebeveynleri, yürüteçli yaşlıları da etkiliyor.

Yazının tamamını okumak için...

Erman Ata Uncu’nun ‘The French Dispatch’ eleştirisi: “The New Yorker esintili bir dergiyi konu alan film, doğası gereği güncelden haber vermesi gereken gazetecilik mesleği ile zamanın donduğu Wes Anderson dünyasının çakışmasından besleniyor.”

'Dünya Türk Kahvesi Günü' kapsamında ABD'nin farklı kentlerinde etkinlikler düzenleniyor. 'Anadolu'nun Türk Kahvesi Öyküleri' adlı belgesel de New York'taki Times Meydanı'nda gösterilecek.

• 2012 yılından beri gönüllü bir ekiple dünyayı Türk kahvesi kamyonu ile gezen ve Turkish Coffee Lady Vakfı’nın kurucusu olan Gizem Şalcıgil White, “Bu belgeselin yapım amacı, yurtdışında Türk kahvesinin katma değer kazanması" diyor.
• Gizem Şalcıgil White, Türk kahvesi serüvenini Kapsül'ün podcast yayını Antidot'ta Ayşegül Gülşen'e anlatmıştı...

Almanya’nın yeni tarım bakanı Cem Özdemir’in portresi: “Babamın ‘Senin hataların her zaman tüm göçmenlerin hatası olur’ sözünü unutamıyorum.” 

Kariyerine Milan’da devam eden 40 yaşındaki İsveçli futbolcu Ibrahimovic’in verdiği söyleşi: “Çalışıyorum çünkü genç oyuncuların bana bakıp ‘Tüm kazandıklarına rağmen hâlâ çalışıyor, benim de çok çalışmam lazım’ demelerini istiyorum.”

Kanat Atkaya’nın yazısı: ‘Einstein, Salâh Birsel, mutluluk filan’

Güner Çalış’ın analizi: ‘Nestor El Maestro'nun Göztepe'si’

Cihan Tuğal’ın yazısı: “Hükümetin kurda tarihi bir tırmanmayı körüklemesi, binbir çeşit tartışmaya yol açtı. Hepsinin merkezinde yatan, basit görünen bir soru var: Bu sistematik bir müdahale mi, yoksa günü kurtarmak için atılan rastgele bir adım mı?”

Dosya: Türkiye'de 1994, 2001 ve 2007'deki ekonomik krizlerde neler yaşandı?

Fatih Yaşlı’nın yazısı: “Bugün halk iktidar açısından bir ulusal güvenlik sorunu haline gelmiş durumdadır ama halkta biriken öfkenin patlama ihtimalinden düzen muhalefetinin de korku duyduğu açıktır.”

Kar fırtınası nedeniyle İngiltere'de bir pubda üç gün boyunca mahsur kalanlar anlatıyor: “Yeniden toplanalım diyorlar ama bir daha geri gelir miyim emin değilim.”

Vedat Milor’un yazısı: ‘Bir şef sanatkâr addedilir veya bazı yemekler sanat eseri sayılabilir mi?’

İstiklal Caddesi’nin tarihi yapılarının hikâyelerinin yanı sıra cadde rotanızı oluşturabileceğiniz internet sitesi: ‘İstiklal Senin’

Video: Milli Parklar’ın kurduğu fotokapanlara yansıyan yaban hayatı görüntüleri...

Fransız sinema dergisi ‘Cahiers du Cinéma’ seçkisi: ‘2021’in en iyi 10 filmi’

2018 yılında hayatını kaybeden besteci Jóhann Jóhannsson’ın ilk ve tek filmi 'Last and First Men’den ilk fragman. 

Yazar Sevgi Soysal’ın ‘radyo konuşmaları’ ve kızı Funda'nın gözünden kitaplarından tanıdığı annesi...

AFP seçkisi: 2021’in en iyi fotoğrafları…

Haluk Bilginer ve Oyun Atölyesi ekibi, 'Cübbeli Ahmet' olarak bilinen Ahmet Mahmut Ünlü'nün viral olan remixini seslendirdi: ‘Öp beni, yut beni, yala beni, şap beni, şup beni… Manyak manyak işler’