Fotoğraf: Alberto Pezzali / Depo Photos

İbret-i âlem: Assange

Ufuk Tanışan

İstihbarat örgütlerinin ‘1 numaralı devlet düşmanı’, WikiLeaks kurucusu Assange’ın ABD’ye iade edilmesi kararı, ‘caydırıcı’ olacağı düşünülen bir ibret-i âlem özelliği taşıyor. Kapsül Pazar bu hafta sizi, Julian Assange’ın mücadelesine götürüyor.

1971'de Avustralya’da dünyaya gelen Assange, küçük yaşlardan itibaren bilgisayarlara karşı büyük bir ilgi duyar. Bilgisayar sistemlerini ‘hack’leme konusundaki yeteneğini de kısa sürede keşfeder. 16 yaşına geldiğinde de ‘Mendax’ kod adıyla ‘hack’ dünyasına giriş yapar. 90’lı yılların başına kadar NASA, ABD Donanması, ABD Savunma Bakanlığı’nın sistemlerine sızar; Citibank, Motorola, Panasonic, Xerox, Stanford Üniversitesi gibi şirket ve üniversitelerin internet sitelerini ‘ele geçirir’. 1994 yılında 30 suçtan dolayı yargılansa da verdiği zararlar için küçük bir miktar ceza ödeyerek kurtulur. Davanın hakimi Ross daha sonra Assange’ı, ‘çok zeki’ olarak tarif edecektir.

Babalar ve travmalar

Assange’ın hayatının bu ilk bölümünde üç farklı ‘baba’ figürü vardır. Biyolojik babası John Shipton’la 25 yaşında tanışan Julian, Shipton’dan ‘son derece mantıklı ve tarafsız’ zekâsını aldığını fark eder. Hatta ‘isyancı genlerini’ de yine ondan aldığını düşünür. Öyle ki, 2006’da kuracağı WikiLeaks’in internet sitesi wikileaks.org’u John Shipton adına kayıt ettirir. Shipton, hâlihazırda oğlunun özgürlüğü için mücadelesini sürdürmeye devam ediyor.

Soyadını aldığı ilk üvey babası Brett Assange, Julian’ı 1 yaşında evlat edinir. Aktör olan Brett’in oyunlarında Julian’ın annesi Christine kostüm, makyaj ve sanat yönetmenliğini yürütür. Ancak ikili bir süre sonra ayrılır. Ardından da Christine, kendisinden yaşça küçük bir müzisyen olan Keith Hamilton’la evlenir. Assange, ikinci üvey babasını ‘manipülatif bir psikopat’ olarak tanımlar.

WikiLeaks doğuyor

Bilgisayarlarla olan ilişkisini geliştiren Assange, henüz 30 yaşına gelmeden WikiLeaks’in ‘tohumlarını’ zihninde atar. Hatta leaks.org alan adını 1999 yılında satın alır ancak bununla hiçbir şey yapmaz. Yaklaşık 7 yıl sonra ise muhbirlerin ellerindeki bilgiyi anonim biçimde yükleyebilecekleri WikiLeaks sitesini ortaklarıyla birlikte kurar.

Fotoğraf: Wikimedia

2006-09 yılları arasında WikiLeaks’te Yemen, Çin, Peru, Arap dünyası ve Kenya’yı ilgilendiren belgeler yayınlanır. Ancak kuruluşun asıl dikkatleri çektiği ve istihbarat örgütlerinin hedefi haline geldiği olay, ABD ordusunda analist olarak çalışan Chelsea Manning’in bazı önemli yazışmaları sızdırmasıyla gerçekleşir. WikiLeaks’in 2010’da yayınladığı video, ABD askerlerinin 2007’de Irak’ta bir helikopterden 18 kişiye ateş açarak öldürdüğünü gözler önüne serer. Hayatını kaybedenler arasında iki de Reuters çalışanı vardır. Devamında Irak ve Afganistan savaşları ile Guantanamo, ABD konsolosluklarının gizli yazışmaları yayımlanır. Dahası, ABD Ulusal Güvenlik Ajansı’nın tüm dünya liderlerinin yanı sıra Birleşmiş Milletler yetkililerini dinlediğini kanıtlayan belgeler de paylaşılır.

Kuruluş, şu ana kadar 56 farklı konuda önemli yazışmaları ve diğer belgeleri kamuoyuyla paylaşmış durumda.

Bitcoin’e ‘mecbur ettiler’

ABD’ye ait milyonlarca belgeyi yayınlaması WikiLeaks’i, dolayısıyla da Assange’ı hedef haline getirir. Kâr amacı gütmeyen kuruluşun bağış yolları kapatılır. Hatta son dönemde Twitter’ın tamamını satın alarak ‘özgürlük’ vaadeden Tesla CEO’su Elon Musk’ın kurucusu ve ortağı olduğu PayPal da WikiLeaks’in hesaplarını bloke eder. O sıralarda henüz ‘keşfedilmeyen’ Bitcoin, WikiLeaks’in imdadına yetişir. Yardımlar, artık kripto parayla yapılmaya başlar. Assange’ın 2017’de verdiği bilgiye göre kuruluş, o tarihte tekinin ederi 5 bin 800 dolar olan Bitcoin’den yüzde 50 bin oranında kâr etti. Yapılan hesaplar, Wikileaks’e yapılan bağış miktarının 2016’ya kadar kadar 4 bin Bitcoin olduğunu gösteriyor.

‘Bel altı’ saldırı

WikiLeaks, finansal anlamda zora sokulmak istenirken Assange için ‘bel altı’ bir saldırı tercih edilir. 2010’un ağustos ayında WikiLeaks’in merkezinin yer aldığı İsveç’te Assange, iki ayrı tecavüz ve taciz soruşturması kapsamında ifade verir. Suçlamaları reddeden Assange’ın İngiltere’de olduğu 2011’de İsveç makamları, hakkında uluslararası yakalama ve İsveç’e iade edilmek üzere tutuklanması için bülten çıkartır. İngiltere’de polise giderek ifade veren WikiLeaks’in kurucusu, şartlı tahliyeyle salınır. 6 ay geçmeden İngiliz mahkemeleri Assange’ın İsveç’e iadesine karar verir ancak o, Ekvador’un İngiltere Büyükelçiliği’ne sığınır. 1 yıl sonra da siyasi iltica başvurusu kabul edilir.

Esaret günleri

Assange’ın 7 yılını geçireceği konsolosluktaki ilk zamanlar ziyaretçi akını vardır. Yazarlar, gazeteciler ve sanatçılar sık sık ziyaretine gittikleri Assange’la uzun akşam yemeklerinde buluşur. Yine ilk yıllarda WikiLeaks kurucusunun Ekvador Büyükelçiliği’nin balkonundan verdiği demeçler büyük ilgi görür. Basın mensupları dışında istihbarat örgütleri de Assange’ın bulunduğu binanın çevresinden ayrılmaz. Ziyaretler ve basının ilgisi azaldığında ise bölgede sadece İngiliz, ABD’li ve Rus ajanslar kalır. İngiliz polisi de en az 3 yıl boyunca 24 saat konsolosluğu izler. Bunun için toplamda 17 milyon dolar harcanır.

Fotoğraf: Depo Photos

‘Ev sahibiyle’ ara bozuluyor

2017’e gelindiğinde Assange’ın Ekvador yetkilileriyle anlaşmazlıkları çıkar. Hem siyasi sığınmayı sağlayan eski başkan Rafael Correa hem de halefi Lenin Moreno, Assange’ın siyasi sığınma şartlarını bozduğunu söyler. Şartlar Assange için giderek zorlaşır. Twitter’dan yaptığı yorumların ardından internet erişiminde kısıtlamalara gidilir. Hatta, elçilik, Assange’a gönderdiği 9 sayfalık bilgilendirmede kedisinin bakımını daha iyi üstlenmesini ister.

Elçilikteki son yıllarında ‘mobbing’e uğrayan Assange’ın Ekvadorlu yetkililerle ilişkileri 2019’da iyice bozulur. İngiliz polisi, anlaşmalı bir biçimde, 11 Nisan 2019 günü elçilik binasına girip Assange’ı gözaltına alır. Gözaltı işlemi, hakkında birçok suçlamayla dava açıldığı ABD adına gerçekleştirilir.

ABD’ye iade kararı süreci

Geçen günlerde İngiliz mahkemeleri, Assange’in ABD’ye iade edilmesine karar verdi. Oysa ki kefaletle serbest kalma şartlarını ihlalden Assange’a 50 hafta hapis cezası veren İngiliz mahkemeleri, geçen yılın başında iade talebini reddetmişti. Assange’ın iade dosyası hâlihazırda siyasi karar için İçişleri Bakanı Priti Patel’e gitmeyi bekliyor. Patel’in de iadeye onay vermesinin ardından Assange’ın karara itiraz hakkı bulunuyor. ABD’ye iade edilmesi durumunda Assange’ın 175 yıl hapis cezasıyla yargılanması öngörülüyor.