Emrah Temizkan

Kraliçesini kaybeden Kraliyet, Prens Harry'nin 'monarşiden çıkışı' ve Prens Andrew hakkındaki cinsel saldırı suçlamalarıyla zaten bir süredir çalkalanıyordu.

Kapsül Pazar sizi bu hafta, monarşinin İngiltere’deki durumundan Buckingham Sarayı’na uzanan bir yolculuğa çıkarıyor.

Monarşiye bakış

İngiltere'de 300 yıldan uzun bir süredir var olan monarşinin yetkileri, parlamento karşısında hep geriledi.

Bu yüzdendir ki, Kraliyet'in ülke yönetimindeki rolü için hep 'sembolik' ifadesi kullanılır. Onunla temas kuran siyasilerin aktarımların göre II. Elizabeth’in de 'sembolik' rolüne saldık kaldığı ve yasa onaylama haricindeki yetki alanının dışına çıkmadığı söylenir.

Prosedüre göre Başbakan, çarşamba günleri Buckingham Sarayı'nda Kraliçe ile bir araya gelir, son gelişmeler hakkında ona bilgi verirdi. Tamamen özel olan bu buluşmaların resmî bir kaydı yoktu.

Başbakanlık yapmış isimlerin, Kraliçe için yayınladığı taziye mesajlarında da onun tarafsızlığına ve güncel siyaset hakimiyetine atıf yapıldı.

Nasıl görülüyor?

Parlamentonun açılış töreninde son 70 yıldır Kraliçe tarafından okunan hükümet programı, aslında hükümet tarafından Kraliçe için hazırlanan bir metin.

Fotoğraf: Depo Photos

Uzun yıllar İngiltere'de görev yapan gazeteci Murat Baykara'ya göre, parlamentonun açılış töreni 'Kraliçe'nin parlamentosu'nu sembolize ediyor. Ancak bir yandan da seçilmişlerin üstünlüğünü ve belirleyiciliğini vurguluyor. 

Baykara, ailenin ülkedeki etkisini şöyle anlatıyor: “Krallık bir yanıyla, İngiltere'nin tüm dünyada hayranlık uyandırdığı geçmişinin ve o geçmişin mirasçısı olan aristokrasinin temsilcisidir. Ülke içindeki ayrıcalıklı konumunu 21’inci yüzyıla ve demokrasiye aykırı bulsalar bile, geniş halk kitlelerinin, İngiltere'nin dünyada eskisi gibi algılanmasını sağlayacak bir kurumun devamından gizli bir zevk alması doğal bulunur. Kraliyet de, düğünler ve türlü çeşit başka törenler vesilesiyle sunduğu vitrinle, bu hissi hem ülke içinde hem de dünyada canlı tutmayı başarır.”

Akıllardaki sorular…

Kraliçe'nin 19 Eylül'deki cenaze töreninde, akıllara muhtemelen şu soru gelecek: Henüz 25 yaşında tahta çıkan ve dönemin koşulları gereği etkisi güçlü İngiliz Milletler Topluluğu’nun da başında olan bu figürün ardından ailenin geleceği ne olacak?

Popüler kültür üretimlerinde de sıklıkla işlendiği gibi Kraliyet ailesi ile ilgili bazı rahatsızlıklar mevcut. Bunların ilki, ailenin devlet kasasından karşılanan harcamaları. Paylaşıldığı kadarıyla, ailenin serveti ve harcamaları ekonomisi güçlü olan bir ülke için devasa değil. Ancak açıklanan meblağların doğru olup olmadığını kestirmek güç.

Kamuoyunda aileye olan desteğin, Lady Diana'nın ölümünde gerilediği biliniyor. 

Kısa bir süre önce YouGov tarafından yapılan ankete göre, her beş kişiden biri monarşinin kaldırılmasının iyi olacağını düşünüyor. 2012'de monarşiye olan yüzde 75’lik destek, 2022'de yüzde 62'ye geriledi. İleri yaş grupları arasında monarşiye destek fazlayken, gençlerde bu oran düşüyor.

Bu noktada The Guardian'ın 2006 tarihli başyazısını hatırlamakta da fayda var: "Kraliçe'nin doğum gününü en iyi şekilde kutlayalım, ancak o gittiğinde bu gülünç kurumu artık tarihe gömelim.”

Ve elbette farklı tartışmalar da var. Örneğin, monarşinin sona ermesini dileyen siyasiler, tacın yerini alacak, kendilerinden daha 'üstte' bir yerde konumlanacak bir cumhurbaşkanı da isteyecekler mi? Cumhurbaşkanlığı da sembolik olacaksa, o zaman bu değişikliğe gerek var mı?

Fotoğraf: Depo Photos

Güney Afrika’dan bir ses

Peki Kraliçe’nin ölümü, İngiliz Milletler Topluluğu’nun önemli üyelerinden Güney Afrika’da nasıl karşılandı? Son günlerde, iş seyahati nedeniyle başkent Cape Town’da bulunan Vogue dergisinin yazı işleri müdürü Gamze Kantarcıoğlu, izlenimlerini Kapsül’e şu sözlerle anlatıyor:

“Günlük yaşam etkilenmişe benzemiyor. Birleşik Krallık’taki etkinlik iptallerinin aksine, Cape Town’da böyle bir durum söz konusu değil. Örneğin; yılın en önemli etkinliklerinden biri olan Rugby 7’ler Dünya Kupası maçları, planlandığı şekilde seyrinde devam ediyor. Sadece bazı otel ve restoranlarda, II. Elizabeth’in fotoğraflarının yanında yakılan mumlar dikkatimi çekti. Bunu, Cape Town’da yaşayan bir gazeteciye sorduğumda şöyle yanıt aldım: ‘Kraliçe’nin ölümünün bizleri duygusal olarak pek etkilediğini söyleyemeyeceğim. Fotoğraflarını koyan kurumların sahiplerinin İngiliz olduğunu tahmin ediyorum. Bunu, hem saygılarını sunmak hem de bir şekilde zorunda oldukları için yaptıklarını düşünüyorum.’”

Bir zamanlar prensti…

Uzun zamandır ‘Prens’ unvanıyla bilinen Charles, III. Charles ismini seçti ve Kral olarak ilan edildi. Lady Diana ve şu anki eşi Camilla Parker Bowles’la yaşadığı ilişkilerle gündem olan 73 yaşındaki Charles, annesine oranla insan ilişkilerinde oldukça başarısız bulunuyor. 

Özel hayatını bir kenara bırakırsak, aslında gözlerden uzak yaşayan Charles, aldığı bazı 'bağışlar' nedeniyle de son yıllarda tartışma konusu oldu. Mesela, Katar’ın eski başbakanı Şeyh Hamad bin Jassim'den, 2011-2015 yılları arasında üç kez birer milyon euro nakit para aldığı ortaya çıkmıştı.

Ödemelerin, Charles’ın himayesindeki ‘The Prince of Wales's Charitable Fund’ adlı yardım kuruluşuna aktarıldığı açıklanmıştı. Aynı vakfın, 2013 yılında Usame Bin Ladin’in ailesinden bir milyon dolarlık ödemeyi kabul ettiği de Charles'ın ofisi tarafından doğrulanmıştı.

Uzun yıllar ‘koltuk hayali’ kuran Charles, hem II. Elizabeth’in olmadığı bir monarşiyi devam ettirmek hem de heybesinde taşıdığı negatif yüklerle karşı karşıya.

Charles hakkında “Bir gün tahta oturması durumunda krallığın sonunu getirecek isim olabilir” diyen seslerin haklı çıkıp çıkmayacağını zaman gösterecek. 

Dahası

Yeni Konsort Kraliçe’nin portresi: ‘Camilla’

Grafik: Aile üyeleri ve tahtın varisleri…