Özge Akkaya

Bazı hikâyeleri ne anlatmaktan ne dinlemekten sıkılır insan. Marilyn Monroe’nun yaşam ve ölüm öyküsü de -hatta ikincisi çok daha fazla- bunlardan biri. Bugüne dek yazılmış sayısız biyografiye, kurgu kitaba, çekilmiş sayısız belgesele, filme, geçen günlerde Andew Dominik’in Blonde’u da eklendi. Hollywood’un gelmiş geçmiş en ikonik kadını hakkında bunca şey yazılıp çizilmişken, yeni bir iş yapmaya kalkışmak için söyleyecek yeni bir sözünün olması gerekiyor elbette. Ana de Armas’ın Monroe’yu canlandırdığı Blonde filminin iddiası ise Marilyn Monroe’nun iç dünyasında yaşadığı çalkantıların izini sürmek, Monroe’nun içindeki Norma Jeane’i görebilmek…

Film, gösterime girer girmez pek çok tartışmayı da beraberinde getirdi. Tartışmaların odağında iki soru vardı. Bu sorulardan birincisi şu: Marilyn Monroe gerçekten filmde gösterildiği gibi hayatı üzerinde hiçbir kontrolü olmayan, etrafındaki erkeklerin istismarı ve yönlendirmeleriyle kariyerini inşa etmiş, hiçbir hedefi, hırsı ve azmi olmayan, kendini geliştirmek için çabalamayan, kendinden çoktan vazgeçmiş, neredeyse ‘zavallı’ bir kişi mi? İkincisi ise filmde Monroe’nun hayatına dair verilen sansasyonel bilgilerin ne kadarı gerçek, ne kadarı kurgu?

Bu iki soruyu yanıtlamadan önce Marilyn Monroe’nun yaşam öyküsünü bir kez daha hatırlayalım…

Dünya onu Marilyn Monroe ismiyle tanımış olsa da o, dünyayı 1 Haziran 1926 yılında Norma Jeane olarak tanımıştı. Norma Jeane’in tüm biyografilerinde anlatılan zorlu çocukluk yıllarına, hiçbir zaman tanımadığı babası ve ağır psikolojik sorunlarla boğuşan annesi Gladys Monroe damgasını vurmuştu. Annesinin paranoid şizofreni teşhisi ile ruh ve sinir hastalıkları hastanesine yatırılmasıyla birlikte Norma Jeane’in yetimhane ve koruyucu aileler arasında geçen yılları başlamıştı. Bu evlerden birinde cinsel istismara uğrayan Jeane’in hayatının dönüm noktası ise II. Dünya Savaşı sırasında çalıştığı paraşüt fabrikasında bir fotoğrafçı tarafından keşfedilmesi oldu.

Genç Norma Jeane...

Yayımlanan ilk fotoğrafının ardından kısa bir süre içinde Playboy da dahil olmak üzere 33 derginin kapağında yer aldı. Hem masum hem seksi aurası, 20th Century Fox yapım şirketinin dikkatini çekince dünya Marilyn Monroe’yla tanıştı. Norma Jeane, artık Marilyn Monroe olmuştu…

Film kariyerine 1948 yılında Scudda Hoo! Scudda Hay! ve The Shocking Miss Pilgrim ile başladı. Sonrasında rol aldığı Niagara ve Gentlemen Prefer Blondes filmleri ise onu tüm dünyaya bir seks sembolü olarak sunan filmler oldu. Öyle ki Google’a ‘seks sembolü’ yazınca ilk çıkan sonuç Wikipedia. Fotoğrafta ise bilin bakalım kim var? Tabii ki Marilyn Monroe… The Seven Year Itch filminde, beyaz pilili elbisesiyle mazgalların üzerinde durduğu ve havalanan eteklerini tuttuğu o meşhur sahne ise hepimizin hafızasındaki Marilyn Monroe fotoğrafı oldu.

Ancak Monroe, tüm dünyada yalnızca bir seks sembolü olarak anılmaktan dolayı mutsuzdu. Kariyerinde ciddiye alınmak, saygı duyulmak istiyordu. Bu imajı değiştirmek için de büyük adımlar attı; 1954 yılının sonunda Marilyn Monroe Production Company adında bir yapım şirketi kurdu ve metot oyunculuğu öğrenmek üzere New York’a giderek New York’s Actors Studio’da yönetmen Lee Strasberg’le çalışmaya başladı. 1959 yılında Billy Wilder’ın çok sevilen komedisi Some Like It Hot’taki rolüyle ‘En İyi Kadın Oyuncu’ dalında Altın Küre’yi kazandı.

Marilyn Monroe her ne kadar kariyerindeki başarılarla anılmak istese de hakkındaki kitapların ve filmlerin en sevdiği konu Marilyn Monroe’nun filmlerinden çok, aşk hayatı oldu her zaman. Üç kez evlenen Monroe, ilk evliliğini 16 yaşındayken Jim Doughterty ile yapmıştı. Bu ilk eş kamuoyunun ilgisini çeken bir karakter olmadığı için ileriki yıllarda yaptığı diğer iki evliliği biliyoruz çoğumuz.

Bunlardan ilki ünlü beyzbol oyuncusu Joe DiMaggio idi. Bu evlilik DiMaggio’nun aşırı sahiplenmeci tavırları ve şiddet eğilimleri nedeniyle yalnızca dokuz ay sürdü. Oyun yazarı Arthur Miller ile ise beş yıl süren bir evlilik yaşadı Monroe...

Monroe, oyun yazarı Arthur Miller'la beş yıl evli kalmıştı.

Vietnam Savaşı’na karşı bir insan hakları savunucusu olduğu için FBI tarafından ‘komünist’ olarak damgalanan Miller, yakın gözetim altındaydı. Yapım şirketleri Miller’la ilişkisini kesmesi için Monroe’ya baskı yapsa da o, Miller’dan vazgeçmedi. Bu süreçte Monroe hakkında da FBI’ın soruşturma yürüttüğü söyleniyor. Bu evlilik süresince iki kez düşük yapan Monroe’nun zaten kötü olan psikolojisi iyice sarsıldı. Her geçen gün daha fazla sakinleştirici almaya ve alkol tüketmeye başlayan Monroe artık işini yapamaz bir hâle gelmeye başlamıştı. Sete geç kalıyor, repliklerini ezberleyemiyor, anksiyete krizleri geçiriyordu.

Marilyn Monroe hakkındaki en büyük komplo teorilerinin tam ortasında yer alan kişiler ise ne DiMaggio ne de Miller’dı. Monroe’nun 4 Ağustos 1962’de resmî kayıtlara, ‘aşırı uyku hapına bağlı doz aşımı’ olarak geçen ölümü üzerine kurulan komplo teorilerinin tam ortasında yer alan isimler, her ikisiyle de ilişki yaşadığı iddia edilen Robert Kennedy ve J.F. Kennedy’di.

Monroe’nun ölümünde bu iki ismin rolü olduğuna dair pek çok teori yazıldı, çizildi. Hatta yakın zamanda yapılan bir araştırma bugün hâlâ Amerikalıların büyük bir kısmının, ABD hükümetinin ‘çok fazla şey bildiği’ için Monroe’yu öldürdüğüne inandığını gösteriyor. Monroe’nun Kennedy’lerle bir ilişki yaşadığına ve ölümünde Kennedy’lerin parmağı olduğuna dair resmî hiçbir kanıt olmaması da komplo teorisyenleri için bir kanıt: “Çünkü hükümet tüm kanıtları ortadan kaldırdı.”

Monroe’nun 36 yıllık kısa yaşam öyküsünün ardından Blonde filminde yer alan bilgilerin gerçekleri ne kadar yansıttığına bir bakalım öyleyse... (Yazının bundan sonrası bol bol ‘spoiler’ içerir.)

Marilyn Monroe annesi tarafından istismar edildi mi?

Marilyn Monroe’nun annesi Gladys Monroe ağır psikolojik sorunlar yaşıyordu ve 1934 yılında da paranoid şizofreni teşhisiyle hastaneye yatırıldı. Ancak filmde gösterilen yangının ortasına arabayla girmeye çalışması veya küvette Monroe’yu boğmaya kalkışması gibi sahnelerin gerçekte yaşandığına dair bir kanıt yok.

Marilyn Monroe ‘ménage à trois’ yaşadı mı?

Blonde filminde Marilyn Monroe’nun Charlie Chaplin’in oğlu ‘Cass’ ve Edward G. Robinson’ın oğlu ‘Eddy’ ile üçlü bir ilişki yaşadığını görüyoruz. Her iki isim de Monroe’nun arkadaş çevresinde yer alsa da gerçekte böyle üçlü bir ilişkinin yaşandığına dair hiçbir kanıt yok. Ne var ki üçlü bir ilişki olmasa da, Cass ile Monroe’nun kısa süreli bir ilişkisi olduğu farklı kaynaklarda geçen bir bilgi.

DiMaggio, Monroe’ya şiddet uyguluyor muydu?

Hem Monroe’nun arkadaşlarına anlattıklarına bakılırsa hem de Monroe hakkında yapılan pek çok belgeselin de teyit ettiği üzere DiMaggio, Monroe’nun ‘seks sembolü’ imajından rahatsızdı, işini bırakıp ‘evinin kadını’ olmasını istiyordu.

Filmde The Seven Year Itch’teki o meşhur mazgal sahnesinden sonra DiMaggio’nun Monroe’ya şiddet uyguladığını görüyoruz. O dönem birlikte çalıştığı insanlar Monroe’nun omuzlarında morluklar olduğunu doğruluyor. Bu olaydan birkaç ay sonra da boşanıyorlar.

Arthur Miller’la ilişkisi nasıldı?

Film boyunca Monroe’yu farklı erkeklere ‘babacım’ diye seslenirken görüyoruz. Arthur Miller’la ilişkisini anlatırken de bu sahnelere bol bol yer verilmiş. "Babacım" nidalarının Monroe’nun hayatındaki baba figürü eksikliğini vurgulamak için kör göze parmak bir seçim olduğunu anlamak çok zor değil elbette. Ancak bu ilişkiye ve aralarındaki bağa dair ‘babacım’dan çok daha fazla şey var anlatılacak. Mesela yapımcıların Monroe’nun ‘komünist’ sevgilisini terk etmesi için yaptığı baskılara rağmen ondan vazgeçmemiş olması. Miller’ın Monroe’yu ‘devrimci bir idealist’ olarak görmesi. İkisinin de birbirinin zekâsından çok etkilenmesi. Monroe’nun Miller’la evlenmek için Musevi olması gibi…

Charlie Chaplin’in oğlu Cass, Monroe’ya babasının ağzından mektuplar yazdı mı?

Blonde’da Marilyn Monroe’nun kariyeri boyunca ‘gözü yaşlı babası’ndan gelen mektupları okuduğunu görüyoruz. Ölümünden kısa bir süre önce ise bu mektupları Cass’in yazdığını öğreniyoruz. Marilyn Monroe’nun gerçek hayatta böyle mektuplar aldığına dair hiçbir kanıt yok.

John F. Kennedy ile Marilyn Monroe’nun bir ilişkisi var mıydı?

Bu konuda kesin bir bilgiye ulaşmak mümkün değil ama çoğunluk böyle bir ilişkinin olduğunu düşünüyor. Donald Spoto’nun kaleme aldığı ‘Marilyn Monroe: The Biography’ kitabında ikilinin 1962 yılının mart ayında Bing Crosby’nin Palm Springs’teki evinde bir hafta sonu geçirdikleri ve Monroe’nun daha sonrasında bu ilişkiyi sürdürmek istemediği anlatılıyor. Böyle bir ilişki gerçekten yaşanmış olabilir, ancak filmde gösterildiği gibi Monroe’nun böylesine aşağılandığı bir ilişkinin yaşanmış olma olasılığı hayli düşük.

Marilyn Monroe’nun hayatına dair kurgu öğelerini barındırmasının dışında Monroe’nun karakterine dair çok az şey gösteriyor Blonde. Monroe’yu hiç tanımayan biri Blonde filmini izlese, önüne çıkan her erkeğe "Babacım" diyen, psikolojik sorunlarının içinde kaybolmuş bu ‘zavallı’ kadının dünyanın en ikonik figürü olmasına hiçbir anlam veremez. Filmin içinde kocaman bir halka eksik: Marilyn Monroe nasıl Marilyn Monroe oldu?