Ilgaz Gökırmaklı

Metaverse, sanal ve çoklu evrenler, artırılmış ve sanal gerçeklik… Son yıllarda etrafımızı saran bu kavramlarla aranız nasıl, neler olup bittiğini anlayabildiniz mi bilmiyoruz. Ancak çok tanıdık -ve biraz da beklenmedik- bir isim kendi evrenini yaratmış durumda. Belki şimdilik tam olarak metaverse diyemiyoruz ancak Grammy ödüllü şarkıcı Taylor Swift’in rekorlar kıran son albümü ‘Midnights’, arkasına aldığı hayran gücü ve sosyal medyanın tüm imkânlarıyla kendine has bir evren yaratmışa benziyor. Bir başka deyişle, Mark Zuckerberg’ün hayallerini yaşıyor bile diyebiliriz.

Taylor Swift, rekorlar kıran yeni albümü ‘Midnights’ ve metaverse inşaasına geçmeden önce biraz ‘müzik’.

Aslında her şey şarkıcı Taylor Swift’in üç ödül kazandığı 38. MTV Video Müzik Ödülleri’nde başladı. Şarkıcı, o gecedeki üçüncü ödülünü almak için sahneye çıkıp hayranlarına teşekkür ettiği konuşmasında bir de ‘sürpriz’ patlattı, “Gece yarısında buluşalım” diyerek 10. stüdyo albümü ‘Midnights’ı duyurdu. Saatler gece yarısını gösterdiğinde de sosyal medyanın yolunu tuttu. Yeni albümüyle ilgili detayları -sınırlı da olsa- paylaştı. Instagram ve Twitter gönderilerinden albümün kapağını gördük, 13 şarkıdan oluşacağını ve hikâyesinin, “Swift’in hayatının çeşitli dönemlerinde geçen '13 uykusuz geceye' dair” olduğunu öğrendik.

Elbette ‘Swiftie’ler (Taylor Swift fanlarının kendilerine taktıkları isim) sosyal medyayı yerinden oynattı. Uzun zamandır beklenen bu albüm, şarkıcının kazandığı ödüllerin sevinci ve çok daha fazlası, sosyal medyada en çok konuşulan konular arasında kolayca kendine yer buldu.

Bulmacaların ve göndermelerin peşinde

Fotoğraflar: NME

Tabii hayranlar bundan çok daha fazlasını da beklemeye başladılar. Zira bu albüm duyurusu, yalnızca dinlenilecek şarkılardan çok daha fazlasıydı. Taylor Swift, sevilen şarkılarının yanı sıra hayranlarıyla kurduğu özel bağla da tanınan bir isim. 2006’da çıkarttığı ilk albümünden bu yana, attığı her adımda gizli mesajlar bırakarak yürüyor şarkıcı. Hayranları ise ‘Hansel ve Gratel’in o meşhur hikâyesindeki gibi, kırıntıları toplayarak şarkıcıyı takip ediyor, hikâyesine ortak oluyor, özel bir dili ve gündemi olan bir evrenin parçası oluyorlar.

Swift’in yaratıcısı olduğu bu evrende, bahsettiğimiz bulmacaları ve gizli mesajları en çok şarkı sözlerinde görsek de mesajlar bununla da sınırlı değil. Video kliplerden şarkı isimlerine, işbirliklerinden şarkıcının giydiği kıyafetlere kadar her şeyde bir mesaj veya göndermeyle karşılaşabiliyoruz. ‘Swiftie’ olmak, biraz da Sherlock Holmes edasıyla ipuçlarını birleştirmek demek aslında.

Hâl böyle olunca hayran kitlesi, attığı her adımdan, her paylaşımından hareketle bu sırları çözmeye çalışıyor. Son albümünde de rastlıyoruz elbette bu göndermelere. Hemen bir örnekle açıklayalım. Ortaya atılan son fan teorisi, şarkıcının yakın arkadaşı aktris Blake Lively ve Ryan Reynolds'un yeni doğacak bebeklerinin isimlerini açıkladığı yönünde. Fanlar, çiftin yeni bebeklerine ‘Daisy Mae/May’ adını vereceğini iddia ediyor. İddiaların kaynağı ise albümde yer alan ‘You’re on Your Own, Kid' şarkısı.

“Ne alaka, olur mu öyle saçma şey?” diyeceklere, bir not. Fanlar çıldırmış bir grup değil. Çünkü daha önce Taylor Swift’in bunu yaptığını gördük. Swift daha önce Reynolds ve Lively'nin çocuklarının isimlerine (James ve Inez), sekizinci stüdyo albümü ‘Folklore’ da yer verdi.

Elbette bununla da sınırlı değil mesaj ve göndermeleri…

Uzun zamandır ‘savaş’ hâlinde olduğu Kanye West ve Kim Kardashian’a şarkı sözleri ve video klipleriyle göndermelerde bulundu, eski sevgililerinin kulaklarını çınlattı, kendisine gelen eleştirileri ‘bir şekilde’ yanıtladı, yaşamında derin izler bırakan olay ve kişilere göndermelerde bulundu… Duman, ateş olmayan yerden çıkmıyor kısacası.

‘Taylor Swift’in olayı ne?’

Swift, kurallarını kendi koyduğu bu oyunu hakkını vererek oynuyor. Taylor Swift’i bu kadar kalabalık kitlelere sevdiren ve sadık bir hayran kitlesine kavuşturan neydi sorusunun, birden fazla cevabı var ancak doğru olduğuna inandığımız her cevap buradan yola çıkıyor. Şarkıcı, kitlesini nasıl yönlendireceğini iyi biliyor.

Bu oyunda elini güçlendiren bir diğer koz ise 'sosyal medya'. Klişe bir ifadeyle, kendi markasını, kendi medyasıyla geliştiriyor Taylor Swift. Son albümünde de bu dijital tanıtım sürecinin iyi örneklerini gördük. Şarkıcı albüm duyurusundan, çıkış tarihine kadar farklı konularda, tüm tuşlara basarak sosyal medyanın gücünü arkasına aldı.

Günümüzde özellikle TikTok’ta viral hâle gelen şarkılarınız varsa, sırtınız yere gelmez diyebiliriz. Swift de ilk olarak TikTok’la başladı. 'Midnights Mayhem With Me' başlıklı bir seriyle, her hafta albümde yer alacak 13 parçanın adını bingo aracılığıyla tek tek yayınladı. Açıklanan şarkılarla birlikte sürprizleri de devam ediyordu. Örneğin, ‘Snow On The Beach’ isimli şarkının hikâyesini açıklamadan önce şarkıcı Lana Del Rey’in büyük bir hayranı olduğunu söyleyerek başladı sözlerine. Hemen ardından ‘gelmiş geçmiş en iyi sanatçılardan biri’ olarak tanımladığı Rey ile bu şarkıda beraber çalıştıklarını duyurdu. Bu düet duyurusunun ardından, albümde ayrıca oyuncu Zoe Kravitz’e ait iki şarkının (Karma ve Lavender Haze) yer aldığını öğrendik. Biraz da magazin. Birliktelikleri uzun süredir devam eden Joe Alwyn’in de şarkı sözü yazarları arasında yer aldığı bilgisine de sahibiz.

Daha sonra Instagram’da hayranları için tam olarak ne zaman ve nerede çevrimiçi olacağını ayrıntılı olarak açıklayan tam bir lansman programı paylaştı Swift. Attığı her adımla, yarattığı evrene dahil olmayı sağlayacak bir kapı gösteriyordu aslında. Albüm öncesi devam eden bu hummalı dijital çalışma, hayranların albüm heyecanını taze tutmanın yanı sıra tüm dikkatleri Swift’in üzerine çekmeyi de başardı elbette.

Tüm bu hazırlıklar, Swift’in evreninin bir parçası. Metaverse, dijital pazarlama, yapay zekâ, sanal ve çoklu evrenler gibi kavramların başımızı döndürdüğü bu günlerde, Swift’in yarattığı bu evren pek çok soruya da cevap veriyor.

Öyle ki The Atlantic yazarı Caroline Mimbs Nyce, bu soruyu biraz daha ileri taşıyor ve metaverse danışmanı, oyun geliştirici ve yazar Wagner James Au ile birlikte Swift'in kendini adadığı sanal topluluğunu masaya yatırıp, ‘metaverse’ diyerek başımızın etini yiyen Mark Zuckerberg’ün neden ve nasıl geride bıraktığını tartışıyor. İkili, Swift’in sosyal medya aracılığıyla yarattığı bu düzeni “Hayranların lansmanı deneyimleyebileceği sanal bir evren” şeklinde tanımlıyorlar. Ancak bazı ‘eksikliklerle’.

Metaverse, kullanıcılara 3D aracılığıyla ortak deneyimler ‘yaşamayı’ vaat eden sanal bir dünya. Taylor Swift, 15.2M takipçili TikTok; 229M takipçili Instagram ve 91.5M takipçili Twitter hesabıyla sanal bir dünya olmasa da sanal bir topluluk yaratmayı başarıyor.

James Au’ya göre Taylor Swift’in şu anki mevcut metaverse tanımına uyması için tek eksiği, “milyonlarca insanın aynı anda bulunabileceği ortak bir 3 boyutlu sanal dünya.” Bu kalabalık topluluk birçok şeyi paylaşsa da avatarları olmadığı ve sanal bir alanda buluşmadıkları için teknik olarak bir metaverse olarak kabul edilmeyeceğini söylüyor Au. Ancak, Swift’in metaverse’ten çok daha büyük olduğunu söylüyor.(Ve, hayır kendisi bir Swiftie değil, ancak Taylor Swift’i mümkün olduğunca takip etmeye çalıştığını belirtiyor.)

Bu arada Taylor Swift’in isterse bir metaverse yaratmayı çok iyi bir şekilde başaracağına da kesin gözüyle bakıyorlar. Hatta çok uzun zamandır ‘metaverse’ diyerek başımızın etini yiyen Mark Zuckerberg'den çok daha iyi bir iş çıkardığını söylüyorlar. Nedenini ise şöyle açıklıyorlar: “Zuckerberg'ün sahip olmadığı şeylere sahip. Bir markası, yarattığı bir estetik anlayışı ve neredeyse milyonlarca insanla paylaştığı bir dünya görüşü var.”

Taylor Swift, sanal topluluğunu ileri taşıyıp 3-D ekleyerek bir Swiftie dünyasına dönüştürür mü, elbette zaman gösterecek. Ancak o zamana kadar şarkıları, verdiği mesajları, video klipleri ve açıklamalarıyla sanal topluluğunu genişletmeye devam edecek gibi görünüyor.

Tekrar albüme dönecek olursak…

Taylor Swift, yeni albümü ‘Midnights’ı yayınladıktan kısa bir süre sonra Spotify dahil olmak üzere birçok rekoru da kırdı. Rekorların yanı sıra Spotify ‘çöktü.’ Platformdan yapılan açıklamaya göre, albümün yayınladığı 21 Ekim tarihinde, Midnights Spotify'ın bir günde en çok dinlenen albümü oldu ve Taylor, Spotify tarihinde bir günde en çok dinlenen sanatçı rekorunu kırdı. Spotify ile sınırlı kalmadı bu rekorlar elbette. Hemen ardından Apple Music ve Amazon Music’ten de benzer kutlama mesajları geldi. Apple Music, “Midnights, 21 Ekim’de ilk gün dinlenmeleriyle Apple Music tarihinin en büyük pop albümü rekorunu kırdı. Tebrikler @taylorswift13” ifadeleriyle; Amazon Music ise “Tebrikler @ taylorswift13. Midnights, bir sanatçının Amazon Music’te ilk günde en çok dinlenen albümü oldu” tweetiyle Swift’e tebriklerini iletti.

Başarı ve kırılan rekorların yanı sıra başka gelişmeler de var tabii Taylor cephesinde. Albümde yer alan ‘Anti-hero’ şarkısının videosu, eleştirileri de beraberinde getirdi. Tartışma yaratan sahnede, Swift’in çıktığı tartıda ‘şişman’ yazısı görülüyor. Bu sahne nedeniyle Swift’in, ‘şişman fobik’ olduğunu öne sürenler oldu. Eleştirmenler, bu sahnenin ‘şişman fobisi’ olduğunu ve ‘şişman’ kelimesiyle olumsuz çağrışımları güçlendirdiğini ifade ediyordu. Hayranları ise Swift’in de yeme bozukluklarıyla mücadele ettiğini, geçmişte beden aşağılamaya maruz bırakıldığını hatırlatarak, ‘böyle bir şey yapmayacağını’ ileri sürüyordu.

Ancak belli ki Swift evreninde yanlış anlaşılmalara, ayrımcılığa ve gelen tepkilere kulak tıkamaya yer yok. Zira Taylor da Lizzo ve Beyonce’nin ardından gelen tepkiler nedeniyle klipte ve şarkı sözlerinde değişikliğe giden isimler arasındaki yerini aldı. ‘Anti-Hero’ klibi şişman kelimesi kaldırılmış hâlde Apple Music'te düzenlendi. (Bu yazıyı yazdığımız sırada Youtube’daki klipte de değişiklik yapılmıştı.)

Taylor Swift evreninin bir sonraki gündemi ne olacak bilinmez. Hansel ve Gratel gibi mesaj kırıntılarından koşabilir ya da hayran teorilerinin hangilerinin doğru çıkacağını takip edebiliriz. Ama bir şekilde hepimiz bu mega evrenin etkisini hissetmeye devam edeceğiz, buna eminiz.