Hazırlayan: Cevat Kriket

"Olmaz" diyenler utanır mı sanmam, bu da oldu! Türkiye büyük bir futbol organizasyonunun ev sahipliğini kazandı. Yıllardır her turnuvaya aday olmasına rağmen bu çabası takdir edilmeyen, uluslararası spor çevrelerinde adı ‘seri teklifçi’ye (serial bidder) çıkan ülkemiz, nihayet 2032 Avrupa Futbol Şampiyonası’na İtalya’yla birlikte ev sahipliği yapacak.

Gençlik ve Spor Bakanı Osman Aşkın Bak, TFF Başkanı Mehmet Büyükekşi, UEFA Yönetim Kurulu Üyesi Servet Yardımcı karar sonrası yaptıkları açıklamalarda stadyumlar başta olmak üzere altyapının hazır olmasının bu ‘başarı’da belirleyici olduğuna vurgu yaptı ve elbette hepsinin ortak teşekkürü ‘Sayın Cumhurbaşkanımıza’ydı.

Fotoğraf: TFF

Giuseppe Meazza Stadı (San Siro) başta olmak üzere tarihî statlarını yenileme sürecinden geçirmek zorunda olan İtalya için ise aynı şeyi söylemek mümkün değil. Onlar şimdi kendi kamuoyunu bu ‘yüksek ve ne kadar gerekli olduğu tartışmalı’ stat harcamalarına ikna etmek için EURO 2032 ev sahipliğini kullanmak zorunda. Malum, İtalya bizim 2010’larda giriştiğimiz stadyum inşaatı atağını 1930’larda görmüştü.

Evet, doğru tahmin ettiniz, Mussolini döneminde. Ve yine evet, haksız değilsiniz, iki trend arasında bir korelasyon olduğu doğru!

Değişen ev sahibi belirleme sistemi

Fotoğraf: FIFA

UEFA, 2032’den önce 2028’in de Birleşik Krallık ve İrlanda’da düzenleneceğini açıkladı. Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC), FIFA ve UEFA bir süredir ev sahibi belirleme sürecini ‘seçilen’, ‘oylanan’ bir şey olmaktan çıkardı. Artık EURO 2028-2032 örneklerinde görüldüğü üzere ev sahipleri demokratik süreçlerle değil halka kapalı kurumların ‘dehlizleri’nde yapılan pazarlıklarla belirleniyor.

Bu yöntemin değişmesinde birinci etken, mega spor turnuvalarına ev sahipliği yapmanın varsayıldığı gibi faydaları olmayan, özellikle ekonomik açıdan maliyetli bir deneyim olduğunun faş olması.

Özellikle olimpiyat ev sahipliği süreçlerinde son 20 yılda 11 kentte işletilen demokratik süreçlerin adaylığın iptaliyle sonuçlanması, “Mega spor organizasyonlarına ev sahibi olmak için milyarlarca dolar harcamak ne kadar mantıklı?” sorusunun çok daha yaygın şekilde sorulması, IOC’yi aday belirleme yöntemini değiştirmeye itti.

FIFA ve UEFA da bu yöntemin takipçisi oldu. Artık dokuz yıl önceden belirlenen ev sahiplikleri var. 2018’de Dünya Kupası’na ev sahipliği yapan Rusya’nın dört yıl sonra tüm spor organizasyonlarından men edildiğini hatırlarsak, bu kadar istikrarsız bir dünyada bazı kararları bu kadar önceden almanın pek de mantıklı olmadığını görebiliriz.

2034 Riyad’a zimmetlendi

Fotoğraf: Arab News

Her neyse. Aslında geçen hafta belirlenen ev sahipleri arasında başrol ne bizdeydi ne İtalya’da ne İrlanda’da ne de İngiltere’de!

Mevzu ne 2028’di ne 2032. Hatta FIFA’nın ilk Dünya Kupası’nın 100. yılına denk gelen 2030 Dünya Kupası için İspanya, Portekiz ve Fas’ın ev sahipliğine Arjantin, Paraguay ve Uruguay’ı eklemesi dahi garnitürdü.

FIFA, 2030 için üç kıtaya ev sahipliği bahşedince 2034 ev sahipliği için de seçenekler el çabukluğuyla daraltılmış oldu! Avrupa olamaz, Amerika olamaz, Afrika olamaz… Hmm peki ya futbol dünyasının yeni sevgilisi Suudi Arabistan? Daha yeni 2022’yi Katar’a vermiştik ama olsun canım, Körfez milleti de böyle futbol delisi işte!

Son dört turnuvadan ikisine ev sahipliği yapmışlar çok mu! Futbol üzerinden ‘yumuşak güç’ devşirmek amacıyla milyarlarca dolar harcayan Suudi Arabistan varken Asya’nın geri kalanı ve Avustralya biraz daha bekleyebilir!

FIFA, bu kurnaz hamlesiyle 2034’ü neredeyse Riyad’a zimmetlemekle kalmadı, adaylık başvurularında da Suudi Arabistan’ın elini rahatlatan bir düzenlemeye gitti. Geçmişte aday ülkelerden uluslararası kriterleri karşılayan yedisi hazır 14 stadyumu başvurularına dahil etmeleri isteniyordu. Yeni düzenlemeyle istenen hazır stadyum sayısı dörde düşürüldü.

Ne tesadüf ki Suudi Arabistan, 2027 Asya Kupası ev sahipliğini kazanırken FIFA’nın kriterlerini karşılayan, en az 40 bin kişi kapasiteli dört stadyumun hazır olabileceği yönünde taahhüt vermişti. Toplamda 14 stadyum yükümlülüğü düşünüldüğünde başvuruda yer alması gereken hazır stadyum sayısının azaltılması, inşa edilmesi gereken stat sayısının da artması anlamına geliyor.

Bu da, mega spor organizasyonlarının en çok eleştirilen yönlerinden ‘beyaz fil’ yaratma eğiliminin kuvvetleneceği endişesini artırıyor.

IOC ve FIFA, geçmişte ‘bu kaygıları giderecek adımlar atılacağını, mali açıdan daha mütevazı ev sahiplikleri organize edileceğini, daha fazla atıl spor tesisi yaratılmasının önüne geçileceğini’ söylüyordu ama gerçek hayatta gördüklerimiz tam tersi bir sürecin yeniden başladığını ortaya koyuyor.

Elbette her şey, spor dünyasının yeni prensi Suudi Arabistan’ı mutlu edebilmek için! Neticede oradan gelecek milyar dolarlar, İsviçre’de konuşlu, FIFA ve UEFA’da maaşlı o kadar çok kodamanı besliyor ki, Cemal Kaşıkçı’nın katillerine (Aaa bir de öyle bir tatsızlık vardı değil mi) kimse hayır diyemiyor!