Sayı: 158 - Ortalama okuma süresi: 5 dakika (1.515 kelime)

Hazırlayan: Cevat Kriket

Uluslararası Spor Çalışmaları Merkezi’nin (CIES) 89. aylık raporu, dünya genelindeki 48 ligin demografik haritasını çıkarmayı hedefliyor. Süper Lig’in de araştırma kapsamında olduğu çalışma, hem ligimizin sektörün hangi kısmında konumlanmaya çalıştığını hem de -bununla doğrudan bağlantılı olarak- temel problemlerini ortaya koyuyor.

En yaşlı ligler

Örneğin en yaşlı ligler sıralamasında Süper Lig kendine ilk 10’da yer buluyor. Çin Süper Ligi’nin 28.41, Japonya J1 Ligi’nin 27.91, Suudi Pro Lig’in 27.90’la ilk 3’te yer aldığı sıralamada Süper Lig, 27.31’le 9. sırada. Avrupa ligleri arasında Türkiye’den daha yaşlı sadece iki lig var: Yunanistan Süper Ligi (27.82) ve Kıbrıs 1. Ligi (27.73). En yaşlı takımlar listesinde ise Süper Lig’e yeni yükselen ve gelir gelmez kadroyu baştan aşağı değiştiren Pendikspor, 29.47’lik ortalamayla ilk 10’da yer alıyor.

Expat diyarı

‘Expatriate’ olarak tanımlanan, yetiştiği ülkenin dışında forma giyen oyuncular listesinde Süper Lig, yüzde 63.5 ile Kıbrıs ve Yunanistan liglerinin arkasında 3. sırada. Bu listenin ilk sıraları, Süper Lig’den sonra İskoçya Premier Ligi, İtalya Serie A, İngiltere Premier Ligi, Portekiz ve Belçika ligleri gibi klasmanlara ev sahipliği yapıyor. Bu bakımdan ülke futbolunun üretici bir niteliği olup olmamasının ötesinde ihracata ve ithalata dayalı olması belirleyici olmuş gibi. Türkiye dahil Portekiz ve Belçika gibi ara ligler, ürettikleri yıldız oyuncuları ellerinde tutmakta zorlanıyor, bununla birlikte daha ucuz pazarlardan çok sayıda oyuncu transfer ediyor. Bu da ‘expatriate’ oranını yüksek kılıyor. İngiltere Premier Lig ve Serie A belli oranda yerli futbolcu üretse de kadrolarında en üst düzey futbolculara yer verme arzusu, yerli oranını düşürüyor. Buna karşılık Bundesliga (yüzde 47.7) ve Ligue 1 (yüzde 43.8) düşük ‘expatriate’ oranlarıyla hem üretici hem de yarışmacı ligler olarak güçlü bir denge tutturmuşa benziyor. Bu alanda Fatih Karagümrük’ün yüzde 84.6, Galatasaray’ın yüzde 78.3 oranlarla kendisine listenin ilk 10 sırasında yer bulduğunu da vurgulayalım.

Kadro istikrarı: Otur, sıfır!

Fotoğraf: Depo Photos

Raporun bir başka çalışma alanı ‘kadro istikrarı’. Her sene yüzlerce oyuncunun gelip gittiği Süper Lig takımlarının kadrolarında yeni transferlerin oranı yüzde 56.7. Bu listede ‘üst düzey’ olarak tanımlanabilecek ligler arasında yüzde 50 oranının üstüne çıkan bir lig yok. Listedeki ilk üst düzey lig olan Fransa Ligue 1, yüzde 44’le 23. sırada.

Kadro istikrarı en az takımlar listesinin ilk 20 sırasına da iki takım sokmuş durumdayız. Deprem gibi büyük bir faktör nedeniyle yeniden yapılanmak zorunda kalan Hatayspor’u saymayalım ama Pendikspor’da bir oyuncunun takımda ortalama 1.32 sezon forma giydiği saptanmış. En istikrarlı takımlar listesinin Avrupa zirvesinde Athletic Bilbao (5 sezon), Real Madrid (4.83 sezon), Bayern Münih (4.30 sezon) yer alıyor. Bu yıl Bundesliga’ya çıkan FC Heidenheim da 4.17 sezonla, her üst lige çıkan takımın baştan yapılanması gerekmediğini Pendikspor’a kanıtlamaya çalışır gibi.

‘Coğrafya kaderdir’ demeyelim de…

CIES’in çalışması Türkiye odaklı bir bakışın ötesinde dünya futbol endüstrisinin dinamiklerini anlamak isteyenler için de önemli. Raporun sonuç bölümünde vurgulandığı üzere Avrupa’da kuzey ve batı liglerinin daha istikrarlı, güney ve doğu liglerinin daha istikrarsız olması coğrafi ya da kültürel etkenlerden çok ekonomik gerçekliklerin de belirlediği bir şey. Türkiye, Kıbrıs, Yunanistan ligleri gibi sektörün uygun gördüğü statükoya boyun eğip döngüyü kırmak cesur kurumsal dönüşümleri gerektiriyor. Raffaele Poli, Loic Ravenel ve Roger Besson’un çalışması sahada olan bitenin sosyal ve ekonomik taraflarını, bilimsel verilerle değerlendirmek isteyen herkese önerilir.