Hazırlayan: Cevat Kriket

ABD’li meşhur tenis yorumcusu Bud Collins, 16 Nisan 1989’daki NBC yayınını SSCB lideri Mihail Gorbaçov’a seslenerek açtı: “Yoldaş Gorbaçov’dan bir isteğim var. Glasnost ve Perestroyka aşkına, çocuğa parasını verin.” Collins’in bahsettiği ‘çocuk’ tam da yayın günü 18 yaşına giren Natasha Zvereva’ydı. Minsk doğumlu raket, bir yıl önce Roland Garros finalinde Steffi Graf’a kaybetmişti ve dönemin ‘harika çocuk’larından biri olarak anılıyordu. 

Zvereva’yı Collins gibi ‘karşı cephe’nin sözcüleri için çekici kılan şeylerin başında ‘cesur’ açıklamaları geliyordu. Bir hafta önce ABD’deki bir turnuvada finalde yine Graf’a kaybetmiş ve kazandığı 24 bin dolarlık çekten acıyla bahsetmişti! “Harcayamayacağım ki, bu benim için kâğıt parçasından ibaret” diyordu. SSCB’de sporcuların uluslararası müsabakalardan kazandıkları paralar ceplerine girmiyordu. Nihayetinde sporcular ‘halkın sporcuları’ydı, kazandıkları başarılar da halka ait olmalıydı. Pek çoğunun ‘profesyonel’ sporcular gibi ayrıcalıkları vardı ama bunlar kapitalist dünyanın sunduğu avantajlarla yarışamazdı. 

Glasnost ve Perestroyka sporu da değiştirdi

SSCB’de uzun süredir hüküm süren, Gorbaçov dönemindeyse ‘Glasnost’ (Açıklık) ve ‘Perestroyka’ (Yeniden Yapılanma) politikalarını icat eden modern revizyonizm bu yaklaşımın da değişmesinin önünü açıyordu. Nitekim Zvereva, ülkesinin ödül politikasını yanlış bulduğunu dile getiren ilk isimlerden oldu ve bununla da kalmadı, Collins’e ‘kırmızı bir Mercedes’ almak istediğini söyledi. 

SSCB spor anlayışının da temeli olan 1920’lerin ‘işçi sporları hareketi’ bireyciliğe, yıldız kültüne, sporun şöhret ve para için yapılmasına karşı çıkardı. Avrupa’daki sosyalist/komünist hareket, II. Dünya Savaşı öncesi aldığı ağır yenilgiyle spor alanındaki bu iddialarını yitirdi. SSCB’de ise yenilgi aheste aheste geldi. Gorbaçov’un liderliğindeki yıllar pek çok alanda olduğu gibi sporda da teslimiyet bayrağının çekildiği zamanlardı. Artık Sovyet sporcular çok daha rahat şekilde yurtdışına transfer oluyor, büyük paralar kazanıyordu. 

Yeni politikaları desteklediğini söyleyen Sergey Bubka, “Sovyet sporcular hiçbir zaman sadece kendileri için yarışıp kazanmayacaktır” dese de Zvereva örneğinin gösterdiği üzere ‘halka ve sosyalist anayurda’ dair sorumluluk hissetmenin yerini hızla ‘Kırmızı Mercedes’ sahibi olma arzusu almıştı.

Collins’e göre Zvereva, SSCB’nin ‘Gorbi’ öncülüğünde giriştiği ‘özgürleşme hareketi’nin spordaki taşıyıcılarındandı. Kimilerine göreyse bu büyük bir çürümenin işaretiydi. Bu konuda görüş ayrılığı yaşayanlar SSCB, Gorbaçov’un liderliğinde yok olduğunda ve geçen hafta Gorbaçov öldüğünde aynı pozisyonlarını korudular. Kimileri yas tuttu, kimileri sövdü. Değişmeyen gerçek şu ki, Rusya’da kazanan ‘kırmızı Mercedes’ oldu.