Hazırlayan: Cevat Kriket

Endonezya’nın Malang şehrindeki Kanjuruhan Stadyumu, geçen cumartesi günü futbol tarihinin en korkunç trajedilerinden birine sahne oldu. Persebaya Surabaya’ya 3-2 yenildikleri maç sonrası sahaya giren ev sahibi Arema FC’nin taraftarlarına gaz bombalarıyla müdahale eden polis, stadyumda büyük bir panik oluşmasına neden oldu, çıkan izdihamda en az 125 kişi hayatını kaybetti. Ölenlerden 32’si çocuktu. FIFA’nın futbol maçlarında gaz bombası kullanılmaması yönündeki uyarısını dikkate almayan polislerden dokuzu görevden alındı, 28 polis hakkında soruşturmanın sürdüğü bildirildi. Devlet Başkanı Widodo, soruşturma tamamlanana kadar tüm maçların ertelendiğini duyururken Arema FC’nin iki yetkilisinin futboldan hayat boyu men edildiği açıklandı. Olayın ertesi günü, Kanjuruhan Stadyumu’nun duvarları polisten hesap sorulmasını isteyen yazılarla doluydu. 

Heysel, Hillsborough, Port Said…

‘İzdiham’ özellikle 19. yüzyıl sonrasında insanların kentlerde daha yoğun nüfuslar hâlinde yaşamasıyla yaygınlaşan bir hadise. Dini etkinlikler, spor müsabakaları ve politik mitingler olağan şüphelilerden. İzdiham anında yaşanan paniğin çarpan etkisiyle yayılması kuşkusuz önemli bir faktör ancak esas etmenler mekân tasarımı ve güvenlik güçlerinin orantısız güç kullanımı. Futbol tarihinde bilinen ilk büyük izdiham trajedisi, 9 Mart 1946’da Burden Park’taki Bolton-Stoke City maçında yaşandı. Tribün duvarının çökmesi sonrası oluşan panikte 33 kişi hayatını kaybetti. 23 Nisan 1968’de River Plate ve Boca Juniors’un karşılaştığı ‘Superclásico’, taraftarların kapalı stat kapısına yönlendirilmesi neticesinde 74 kişinin ölümüyle sonuçlandı. 2 Ocak 1971’de Celtic ve Rangers’in karşılaştığı ‘Old Firm’de ve 20 Ekim 1982’deki Spartak Moskova-Haarlem maçında 66’şar kişi öldü. 

Heysel Stadyumu'ndaki faciada 39 kişi yaşamını yitirmişti.

29 Mayıs 1985’te, Juventus’la Liverpool arasında Şampiyon Kulüpler Kupası finalinin oynandığı Brüksel’deki Heysel Stadyumu’nda 39 kişi hayatını kaybetti. 15 Nisan 1989’da ise Liverpool-Nottingham Forest maçında 96 kişinin öldüğü ‘Hillsborough Faciası’ yaşandı. Liste uzayıp gidiyor ve maalesef dünya çapında stadyum izdihamlarının azaldığını söylemek güç. Kamerun’un ev sahipliğindeki Afrika Uluslar Kupası maçında sekiz kişinin hayatını kaybetmesinin üzerinden sadece 10 ay geçti. 2012’de Mısır’ın Port Said şehrindeki El Masri-El Ehli maçında en az 73 kişi hayatını kaybetmiş, Mısır ligi iki yıllığına durdurulmuştu. 

Yukarıdaki trajedilerin çoğunda güvenlik güçlerinin sorumsuzca şiddet kullanması izdihamın en büyük tetikleyicisiydi.

Kayseri-Sivas faciasının 55. yılı

Ülkemizdeki en büyük stadyum trajedisi ise 17 Eylül 1967’de 2. Lig’deki Kayserispor-Sivasspor maçında yaşandı. Maç öncesinden başlayan gerginliğin, tribünler arası taşlaşmaya dönüşmesi ve nihayetinde Sivassporluların panik hâlinde kapalı kapılara yönelmesiyle oluşan izdihamda 43 kişi hayatını kaybetti. 

Olaydan sadece üç hafta önce Milliyet gazetesi, ‘2. Lig’de tehlike çanları’ başlıklı haberinde “Bu gidişle sahalardan ceset toplanır” uyarısında bulunmuş ve maçlarda tribünler arasında çıkan kavgalara dikkati çekmişti. Ne yazık ki o yazıdaki uyarıların hiçbiri dikkate alınmadı. Yetkililerin ve güvenlik birimlerinin tedbirsizliği, stadyum ve çevresinin 20 bin kişilik bir organizasyona hazır olmaması ve Sivassporluların tribününün kapatılması bu katliama yol verdi. Aradan geçen bunca yıla, yası tutulan bunca acı olaya rağmen dünyanın farklı yerlerinde hâlâ gerekli derslerin alınmamış olduğunu görmek üzücü.