Fotoğraf: Sports Illustrated

Pele’nin kupa yolculuğu

Uzun süredir sağlık sorunlarıyla boğuşan futbolun en büyük efsanelerinden Pele, geçen hafta çıkan üzücü haberleri “Brezilya’yı izlemek bana enerji veriyor” diyerek yalanladı. Kısa bir süre önce Maradona’nın Dünya Kupası kariyerinde bir gezintiye çıkmıştık hatırlarsanız. Bu kez de Dünya Kupası tarihinin en görkemli sayfalarında imzası olan, kupayı üç kez kazanan ‘Kral’ın forma giydiği dört Dünya Kupası’nda neler yaşanmış, onları hatırlayalım.

1958 İsveç

Brezilya, 1958 Dünya Kupası’na acı yenilgilerden ders çıkaran bir futbol ulusu olarak rüya gibi bir kadroyla gitti. Garrincha, Vava, Zagallo, Zito, Didi, Djalma Santos gibi yıldızların yanı sıra 17 yaşındaki bir çocuk daha göze çarpıyordu: Edson Arantes do Nascimento, yani Pele. İki yılda São Paulo liginde 75 gol atarak Joao Havelange başta olmak üzere Brezilya futbolunu yönetenlerin dikkatini çeken bu genç çocuk İsveç’e aslında dizinden sakat olarak gelmişti ve pek de oynamak istemiyordu. İlk iki maç kenarda bekledikten sonra Brezilya’nın çok korktuğu SSCB karşısında ilk 11’de oynadı ve Vava’nın attığı ikinci golün asistini yaptı. Teknik Direktör Vicente Feola, Santos’lu bu genç oyuncuyu São Paulo liginden çok iyi tanıyordu ve onu 1954 Macaristan’ın Hidegkuti’si gibi, ‘gizli santrfor’ rolünde oynatıyordu. Çeyrek finalde Brezilya, Galler karşısında beklenmedik şekilde zorlandı ancak Pele, ilk Dünya Kupası golünü atarak Sambacıları son dörde taşıdı. Yarı finalde tam bir Pele şov vardı. Brezilya, Fransa’yı 5-2 yenerken üç gole imza attı. Brezilya finalde 5-2’lik tarifeyi bu kez ev sahibi İsveç’e uyguladı. İki gol daha atan Pele, turnuvayı altı golle tamamladı. O, artık o 17 yaşında bir dünya yıldızıydı ve rakipleri üzerindeki etkisini özetleyen cümleyi İsveç’in stoperi Sigvard Parling kurmuştu: “Artık onu marke etmek değil, sadece alkışlamak istiyordum.”

1962 Şili

1958 Dünya Kupası sonrası ‘ulusal hazine’ ilan edilen ve yurtdışına transferine izin verilmeyen Pele, Santos’la gol rekorları kırmaya devam etti. Brezilya, 1962’de Şili’ye gelirken Pele’nin varlığı tüm uluslararası medyayı heyecanlandırıyor, Dünya Kupası’na yeni bir heyecan katıyordu. İlk maçta Meksika karşısında golünü attı ancak Çekoslovakya maçında sakatlandı. Onun sakatlığı sonrası Brezilya, Pele’den ibaret olmadığını dünyanın geri kalanına hatırlatmak zorunda kaldı. Garrincha, Vava ve Amarildo kalan maçlarda 11 gol atarak Brezilya’ya üst üste ikinci Dünya Kupası’nı kazandırdı.

1966 İngiltere

‘Futbolun mucidi’ İngiltere, evindeki turnuvada mutlaka şampiyon olmak istiyordu ve en önemli rakibin Brezilya olduğunun farkındaydı. Ancak sadece onlar değil herkes Brezilya’nın havasını söndürme peşindeydi. Rüya kadroya Jairzinho, Tostao gibi yetenekler eklenmişti. Rakipler bu oyuncularla başa çıkmak için Brezilya’ya gayriresmî bir savaş ilan etti. Pele, Bulgaristan karşısında golünü attı ama sonrası sadece tekmelerden ibaretti. Brezilya, Macaristan ve Portekiz’e yenildi ve favori geldiği turnuvadan ilk turda elenerek ayrıldı. Pele turnuva sonrası maruz kaldığı tekmelerden şikâyet ederek bir daha Dünya Kupası’nda oynamayacağını söyledi ancak 1970 Meksika öncesi milli takıma geri döndü.

Fotoğraf: These Football Times

1970 Meksika

Brezilya, 1970 Dünya Kupası’na tarihin en iyi futbol takımlarından biriyle geldi. Ne yazık ki bu takım aynı zamanda ülkedeki askerî diktatörlüğün propaganda aracıydı ve Pele de en güvendikleri figürdü. Pele, Jairzinho, Rivelino ve Tostao’dan oluşan hücum hattıyla Sambacılar, turnuva boyunca yaptıkları şovu finalde de İtalya karşısında sürdürdü ve sahadan 4-1’lik galibiyetle ayrıldı. Pele, turnuvayı 4 golle tamamladı, toplamda 12 Dünya Kupası golüne ulaştı ve Brezilya, Jules Rimet kupasını üçüncü kez kazanarak ebediyen müzesine götürme hakkını elde etti. 1964’ten beri ülkeyi yöneten darbecilerin ‘politik bir kukla’ olarak kullandığı Pele, turnuva dönüşü kendisine siyasi tutuklulara özgürlük talep eden bir bildiri ulaştırıldığı için cunta yönetimi tarafından sorgulandı. Ne kadar uysal davransa da, herhâlde siyah olduğu için generallere yaranamıyordu sözde ‘ulusal hazine’. Son milli maçına 18 Temmuz 1971’de Yugoslavya karşısında çıktı ve görkemli Dünya Kupası 1974 Almanya’dan önce noktaladı.