Sayı: 947 - Ortalama okuma süresi: 5 dakika (1.490 kelime)

Bugün 10 Kasım. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Atatürk’ü saygı ve özlemle anıyoruz.

🌧️ Hafta sonu boyunca yurdun batı kesimlerinde yağış bekleniyor. Yurdun orta ve doğu bölgelerinde ise parçalı bulutlu bir hava görülecek. 

$: 28,55 📈 €: 30,49 📈 BIST 100: 7.771 📉 ₿: 37.430 USD 📈

# Sosyal medyanın gündeminde, Atatürk var. 

🎧 Yapay zekânın seslendirdiği kapsül | günlük doz, tüm podcast platformlarında.

Banayasa

Yargıtay 3. Dairesi ve Anayasa Mahkemesi (AYM) arasında başlayan ‘kriz’, ikinci gününde de gündemin ilk maddesiydi.

Gece saatlerinde CHP’li vekillerin Meclis’te başlattığı nöbete katılan Özel, “Anayasaya kafa tutmak anayasal suçtur, darbe girişimidir. Yurttaşları direnmeye çağırıyorum, darbeleri halk bastırır” dedi. Nöbete, HEDEP ve TİP’li vekiller de destek verdi.

Konuyla ilgili sabah saatlerinde ilk kez konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Bu tartışmada taraf değil hakem konumundayız” dedi ve yaşananların ‘yeni anayasa’nın gerekliliğini bir kez daha ortaya koyduğunu söyledi.

Erdoğan şöyle devam etti: “Anayasa Mahkemesi, bu noktada maalesef birçok yanlışları da arka arkaya yapar hâle geldi.”

Türkiye Barolar Birliği’nin (TBB) çağrısıyla Ankara Adliyesi önünde toplanan yüzlerce avukat, ellerinde anayasa kitapçıklarıyla AYM ve Yargıtay’a yürüdü. Eyleme katılan CHP lideri Özel, “Tayyip Erdoğan’ı uyarıyorum. Kendi meşruiyetini tartışmaya açma” sözleriyle Erdoğan’a seslendi.

Avukatlar, Yargıtay’ın kapısına Anayasa kitapçığı bıraktı. Burada konuşan TBB Başkanı Sağkan, yaşananların ‘yargı krizi’ değil, ‘büyük bir devlet krizi’ olduğunu söyledi. 

Süreçteki son açıklama Yargıtay’dan geldi: "Bir kısım kamuoyunun gündemini meşgul eden davalar üzerinden uygulanan iletişim stratejisi ile Anayasa Mahkemesi'nin 'süper temyiz mahkemesi' olduğu şeklinde toplumsal bir algı oluşturulmuştur. Temel hak ve özgürlüklerin korunması, yalnızca Anayasa Mahkemesinin değil, tüm yargı organlarının görevidir."

Yargıtay kararının kendisi tarafından yazıldığı iddiasını yalanlayan Cumhurbaşkanı başdanışmanı hukukçu Mehmet Uçum’un açıklaması: ‘Milli Yargı’

• Murat Yetkin’in yazısı: “AYM’nin yüksek yargı işlevine kapatılmadan son verilmesi, örneğin istifalar yoluyla değiştirilmesi yöntemiyle de mümkün.”

Dolmabahçe Sarayı (Fotoğraf: Depo Photos)

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, ölümünün 83. yılında tüm ülkede anıldı. Anıtkabir’den fotoğraflar, birçok ilden fotoğraflar ve görüntüler. 

Sayıştay, bayram günlerinde ücretsiz ulaşım kararı alan İBB’nin ‘kamu zararına neden olduğunu’ öne sürdü. Kararın kesinleşmesi hâlinde, yaklaşık 161 milyon liralık bedeli İBB Başkanı İmamoğlu, İBB yöneticileri ve meclis üyeleri ödeyecek. İstanbul’da ücretsiz ulaşım imkânı sağlayan 'Anne Kart’ da mevzuata aykırı bulmuştu.

'Kamu görevlisine hakaret' suçlamasıyla üç aydır tutuklu bulunan gazeteci Barış Pehlivan, çıktığı ilk duruşmada da tahliye edilmedi. Pehlivan, 16 Kasım’a ertelenen duruşmada tutuklama hükmü verilmesi hâlinde dört ay daha cezaevinde kalacak.

6 Şubat depremlerinde 370 kişinin hayatını kaybettiği Hatay Emlak Kent Konutları'nın müteahhidi Mehmet Özat, bir depremzedenin ihbarıyla, Ankara'daki Bilkent Center alışveriş merkezi otoparkında gözaltına alındı. Özat için savcılık tutuklama talebinde bulundu.

İsmail Saymaz’ın yazısı: ‘Polatların müşaviri, kızına sahte fatura şirketi kurdurmuş’

Ertuğrul Özkök'ün yazısı: "Kültür Bakanlığı, Haydarpaşa Garı ve Sirkeci Garı’nı devralmış. Her iki gar da yeni baştan yaratılacak ve ‘Avrasya Bienali’ gerçekleştirilecek."

politika

İYİ Parti lideri Akşener ve MHP lideri Bahçeli, Anıtkabir'deki 10 Kasım töreninde birlikte yürüyüp sohbet etti.

İYİ Parti kurucularından Durmuş Yılmaz ve Bahadır Erdem, partilerinden istifa ettiklerini duyurdu. Merkez Bankası’nın eski başkanı Yılmaz, “Parti daha iktidar olmadan kirlenmiştir” derken Erdem ise istifa gerekçesinin ‘partinin tüm illerde kendi adaylarıyla seçime girme kararı’ olduğunu söyledi. 

• Hakkı Özdal’ın yazısı: "İyip’teki değişime yol açan kuvvetin yönü 'cumhur ittifakı' gibi görünüyor." 

Meclis’teki İçişleri Bakanlığı bütçe görüşmelerinde, bakan Yerlikaya’ya destek veren CHP, İYİ Parti ve TİP’li vekiller, eski bakan Soylu’yu eleştirdi. Son olarak söz alan TİP'li vekil Şık, “Son yılların en nezaketli komisyon görüşmesine tanık oluyoruz. Selefinizle aranızdaki niteliksel uçurumun kanıtı olan bu tutum nedeniyle teşekkür ederim" dedi. 

kültür - yaşam

Fotoğraf: OD Urla

Dünyanın en prestijli restoran değerlendirme sistemi Michelin Rehberi’ne Türkiye’den bu yıl 58 restoran daha eklendi. Rehberin 2024 seçkisinde İstanbul, İzmir ve Bodrum’dan 111 restoran yer aldı. Ayrıca bu yıl İzmir'den üç, Bodrum'dan ve İstanbul’dan ikişer restoran bir Michelin Yıldızı aldı. Geçen yıl iki yıldız alan Fatih Tutak’ın ‘Turk’ isimli mekânı ile tek yıldızlı Araka, Mikla, Neolokal ve Nicole unvanlarını korudu.

• Bu yıl 1 yıldız alan restoranlar şöyle: İstanbul’dan ‘Arkestra’, ‘Sankai by Nagaya’; İzmir’den ‘OD Urla’,  ‘Teruar Urla’, ‘Vino Locale’, Bodrum’dan ‘Kitchen’, ‘Maçakızı’.
• Elvan Uysal Bottoni’nin yazısı: ‘Ben beğendim oldu! Michelin’in Türkiye’de yaptığı bu mudur?’

Kapsül Kültür’ün bugünkü sayısı: ‘TikTok: Popüler kültürün ‘Yesmar Yesmar’laşması’

80 yaşındaki aktör ve yönetmen Robert De Niro'nun sahibi olduğu yapım şirketi Canal Productions, De Niro’nun eski asistanı Graham Chase Robinson’a 1.3 milyon dolar tazminat ödemeye mahkûm edildi. Robinson, De Niro'yu 2008'den 2019'daki istifasına kadar yanında çalıştığı süre boyunca işyerinde tacizde bulunmakla suçlamış ve kendisini cinsel açıdan uygunsuz davranışlara maruz bıraktığını iddia etmişti.

dünya

Harita: BBC

İsrail ordusu, Gazze’de üç hastanenin yakınlarına yeni hava saldırıları düzenledi. Şifa Hastanesi avlusunun ve doğum ünitesinin vurulduğu saldırıda en az 13 kişi hayatını kaybetti. 7 Ekim’den bu yana devam eden saldırılar nedeniyle daha önce 18 hastane hizmet dışı kalmıştı. Şifa Hastanesi yakınlarında askerî operasyon yaptığını doğrulayan İsrail, hastanenin vurulmasıyla ilgili yorum yapmadı. 

• İsrail askerlerinin, Gazze’deki kara operasyonuyla eş zamanlı olarak işgal altındaki Batı Şeria’nın Cenin kentindeki mülteci kampına düzenlediği baskında en az 14 Filistinli hayatını kaybetti. 7 Ekim’den bu yana Batı Şeria’da yaşamını yitiren Filistinlilerin sayısı ise 180’i aştı.
• Savaşın ardından Gazze’de güvenlikten İsrail’in sorumlu olacağını duyuran Başbakan Netanyahu, ABD’nin tepkisi üzerine çark etti: “Gazze'yi ele geçirmeye çalışmıyoruz, Gazze'yi işgal etmeye çalışmıyoruz ve Gazze'yi yönetmeye çalışmıyoruz.”

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 17 Kasım’da Almanya’da Başbakan Scholz tarafından ağırlanacak. Mevkidaşı Steinmeier ile de bir araya gelecek olan Erdoğan ve diğer liderlerin Ortadoğu’daki gelişmeleri ele alması bekleniyor. Avrupalı diplomatlar ise Türkiye’nin İsrail-Hamas savaşında Hamas’tan yana tavır almasının bölgedeki olası arabulucu rolünü ortadan kaldırdığını düşünüyor

• Almanların yüzde 45’i, Hamas konusundaki açıklamaları nedeniyle Erdoğan’ın ülkelerine gelmesini istemiyor.

Sırbistan’da polisin düzenlediği operasyonda gözaltına alınan 4 bin 500 kadar düzensiz göçmen tutuklandı. Bunun yanı sıra insan kaçakçılığı yaptığından şüphelenilen sekiz kişi tutuklandı, 119 kişi gözaltına alındı. Ülkede son aylarda göçmenler ve kaçakçı çeteleri arasında bazıları ölümle sonuçlanan çok sayıda çatışma meydana gelmişti.

Avustralya, Pasifik’teki bir ada ülkesi olan Tuvalu'da iklim değişikliğinden etkilenen insanlara ikamet imkânı sunacak. 11 bin 200 kişinin yaşadığı Tuvalu’da her yıl 280 kişiye oturum izni verecek olan Avustralya, Tuvaluluların ülkelerinde güven ve onur içinde kalmalarına yardımcı olma sözü de verdi. 

• Tuvalu, Orta Pasifik'te Avustralya ile Hawaii arasında yer alıyor.

Kolombiya’da faaliyet gösteren Ulusal Kurtuluş Ordusu (ELN), bir süredir rehin tuttuğu Liverpool’un forveti Luis Diaz’ın babası Manuel’i serbest bıraktı. Sağlık kontrolünden geçirilen 58 yaşındaki Manuel Diaz’da herhangi bir sorun ya da darp izine rastlanmadı. Diaz ile eşi Cilenis Marulanda, 28 Ekim'de Barrancas kentinde silah zoruyla kaçırılmış; daha sonra Cilenis Marulanda bir aracın içinde terk edilmiş şekilde bulunmuştu.

ABD’nin New York şehrinde dünyada ilk kez bir insana tam göz nakli gerçekleştirildi. Yüksek voltajlı bir elektrik kazasından kurtulan Aaron James’in ameliyatı 21 saat sürdü. Ameliyatta 140’dan fazla sağlık çalışanı görev yaptı. James’e geçen mayıs ayında da kısmi yüz nakli de yapılmıştı. Ekibin cerrahlarından Dr. Eduardo Rodriguez, “İleriye doğru büyük bir adım attık ve görmeyi yeniden sağlamak için bir sonraki bölümün yolunu açtık” diye konuştu.

ekonomi

Fotoğraf: Cumhur Yetmez / Depo Photos

Çalışmayan 12.2 milyon emekliye dağıtılacak 5 bin lira ikramiyenin ödemeleri yarın itibarıyla başlayacak, 13 Kasım’da da son bulacak.

İşsizlik oranı, eylül ayında 0.1 puan gerileyerek yüzde 9.1 olarak açıklandı. Toplam işsiz sayısı ise 3 milyon 168 bin oldu. Erkeklerde yüzde 7.5, kadınlarda ise yüzde 12.3 olan bu oran, genç nüfusta ise yüzde 16.7 olarak duyuruldu. Çalışanların mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış haftalık ortalama fiili çalışma süresi ise 44.2 saat.

Sanayi üretim endeksi, eylülde aylık bazda yüzde 0.1 azaldı, yıllık bazda yüzde 4 artış gösterdi. Madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre yüzde 1.4 artarken imalat sanayi sektörü endeksi aynı kaldı, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 2 azalış gösterdi.

İnşaat maliyet endeksi, eylülde yıllık yüzde 67.93 olarak kaydedildi. Eylül ayı özelindeki artış ise yüzde 2.46 oldu. 

Kültür ve Turizm Bakanı Ersoy’un verdiği bilgiye göre İstanbul, 2023’ün ilk dokuz ayında, geçen yıla oranla yüzde 12’lik artışla 13.2 milyon ziyaretçi ağırladı: “2017 sonunda kişi başı gecelik 67 dolar olan harcama tutarı, bu yıl 100 dolara kadar çıktı. 2028 için 130 dolar hedefi koyduk.”

• Gelecek dört yıl içinde arkeolojik kazılara daha fazla finansal destek ayırdıklarını belirten Ersoy, Efes ve Hierapolis’teki kazılar için birer milyar lira bütçe ayırdıklarını söyledi.

İsviçre merkezli UBS, Türk Lirası’nın gelecek yıl da zayıflamaya devam edeceğini öngörüyor. Banka, dolar/TL kurunun gelecek yılın sonunda 39’a, 2025 sonunda ise 48’e yükselmesini bekliyor. Bununla birlikte gelecek yılın üçüncü çeyreğinden itibaren Merkez Bankası’nın para politikasında gevşemeye gideceğini düşünen banka, politika faizinin 2024 sonunda yüzde 25’e gerileyeceğini tahmin ediyor.

Dünya Bankası, Türkiye’deki şirketlerin yenilenebilir enerjiye dönüşümünü desteklemek için sermaye finansmanını arttırmaya yönelik 155 milyon dolar kredi sağlayacak. Krediye ek olarak fon düzeyinde ve yatırım yapılan şirket düzeyinde 250 milyon dolar özel sermayenin de harekete geçirilmesi bekleniyor.

spor

Çalımbay, Beşiktaş’taki ilk dönemindeki son maçına Ocak 2005’te çıkmıştı.

Evinde Bodo Glimt’e kaybederek UEFA Konferans Ligi’nde gruptan çıkma şansı kalmayan Beşiktaş’ta teknik sorumlu Burak Yılmaz, görevinden istifa etti. Takımın yeni teknik direktörü, kulübün efsanesi Rıza Çalımbay oldu. Kongrenin yapılacağı 3 Aralık’a kadar dört maçta takımın başında olacak Çalımbay’ın geleceği, yeni yönetimin kararına göre belli olacak.

UEFA Avrupa Ligi 4. hafta maç özetleri, UEFA Konferans Ligi 4. hafta maç özetleri. 

Spor ekranı: (20.00/beIN Sports) Trabzonspor-Konyaspor, Ankaragücü-Antalyaspor, (22.00/S Sport) Alba Berlin-Panathinaikos, (Tivibu Spor/22.45) Genoa-Verona, (04.00/NBA TV) Spurs-Timberwolves)

kapsül öneriyor

• ‘Sarı Zeybek’ belgeseli: ‘Atatürk’ün Son 300 Günü’
• Atatürk’ün 1938’de Asım Us ismiyle yayımlattığı beş başyazının öyküsü. 
• Esra Yalçınalp’in haberi: ‘Mimari özellikleri ve sembolleriyle Anıtkabir’
• ‘Açık Mimarlık’ podcastinin Cumhuriyet’ten Mimarlık Hikâyeleri’ bölümleri: (I), (II)
• Fragmanlarıyla bu hafta vizyona giren filmler. 
• Begüm Kurgan’ın videolu tarifi: ‘Tahinli & Elmalı Kek’ 

günün sözü

“Beni hatırlayınız.”

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Atatürk.