Sayı: 989 - Ortalama okuma süresi: 5 dakika (1.505 kelime)

🌧️ Yurdun iç ve doğu bölgelerinde yağışlar sürüyor. İç Anadolu’nun güneyi ile Doğu Anadolu’da kar var.  

$: 29,93 📈 €: 32,71 📈 BIST 100: 7.736 📉 ₿: 46.941 USD 📈

# Sosyal medyanın gündeminde, İstanbul Bakırköy’de bir kadına servis ettiği kahvenin bardağına gülücük çizen baristanın, kadının sevgilisi tarafından darp edilmesi var.  

🎧 kapsül | günlük doz, poddy ve tüm podcast platformlarında.

*az gazeteci *az

Bugün, 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü. Türkiye’deki gazeteciler, 212 sayılı Basın Kanunu'nun yürürlüğe girdiği 1961’de kabul edilen Çalışan Gazeteciler Günü'nde, kutlamadan ziyade çalışma koşulları ve özgürlüklerinin kısıtlandığını anlatan haberleri yazmakla meşgul.

Ulusal ve yerel basında çalışan 350 gazeteci ile 'mesleki memnuniyet' araştırması yapan Ankara Üniversitesi öğretim üyesi Çağrı Kaderoğlu Bulut, "Gazetecilik artık en güvenilmez ilk beş meslek arasında. Ara kademe gazeteciler hızla mesleklerinden ayrılıyorlar. Çünkü çok uzun saatler, düşük ücretlerle çalışıyorsunuz" diyor.

Araştırmaya göre gazetecilerin yüzde 65'i, günde 9 ila 12 saat çalışıyor. Gazetecilerin yüzde 90'ının haftalık çalışma süresi, 40 saatin üzerine çıkıyor. Gazetecilerin yüzde 82.2'si, aldığı ücretin emeğinin karşılığı olmadığını düşünüyor. Aldığı ücretle geçimini sağladığını söyleyen gazetecilerin oranı ise yüzde 9.8.

Basın Kanunu'na tabi çalışan gazetecilerin oranı yüzde 40.2, basın kartı sahibi olan gazetecilerin oranı ise yüzde 38.7.

'Sansür yasası' olarak bilinen düzenlemeye eklenen 'halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma' maddesi gerekçe gösterilerek gazetecilere yönelik başlatılan soruşturma, gözaltı ve tutuklamalar devam ediyor. 

Dahası

• Gazeteci Deniz Arman’ın kuru fasulye tarifi verdiği 32. Gün dosya haberi (1994): ‘Türkiye'de Basın Özgürlüğü’ 
• Çalışan Gazeteciler Günü'nün ortaya çıktığı 'Dokuz Patron Olayı'nın hikâyesi.

‘Dolandırıcılık’ suçlamasıyla tutuklanan ‘Var Böyle Tipler’ hesabının kurucusu Kıvanç Talu ve eşi Beril Talu’nun, Türkiye’ye geliş hikâyeleri ortaya çıktı. Haklarında yakalama kararı çıkarılmayan çift, 28 Aralık’ta Gürcistan’dan uçakla İstanbul’a geldi. Çiftin avukatlarıyla birlikte 4 Ocak’ta emniyete gitmesinin ardından savcılık süreci başladı.

Anayasa Mahkemesi, internet ortamında yayımlanan haberlere ‘kişilik haklarını ihlal ettiği’ gerekçesiyle yasak getiren yasa maddesini Anayasa'ya aykırı buldu. Yüksek Mahkeme kararında, ‘basın özgürlüğü’ vurgusu yaptı. 

Depremin ardından Hatay’dan Antalya’daki yatılı okula kayıtlarını aldıran 16 yaşındaki ikiz kardeşler, ‘beraber uyudukları’ gerekçesiyle rehber öğretmen tarafından “Siz eşcinselsiniz” denilerek okuldan atılmak istendi. 6 Şubat depremlerinde dört buçuk saat enkaz altında kalan iki kardeşin babası, çocukların kaydını aldırmayacağını söyledi. Valilik soruşturma başlattı. 

politika

ABB Başkanı Yavaş’ın Etimesgut adaylığı için İYİ Parti’den istifa eden Mesut Özarslan’ı istediği iddia ediliyor. (Fotoğraf: @mansuryavas06)

CHP MYK, Ankaralı oyuncu Erdal Beşikçioğlu'nu Etimesgut ilçesinden belediye başkan adayı gösterme kararı aldı. Karar, parti meclisine sunulacak. Beşikçioğlu, adaylığını doğruladı. İlçedeki son seçimde (2019) MHP yüzde 49.57, CHP ise yüzde 45.72 oy oranına ulaşmıştı.

TBMM Başkanı Kurtulmuş, TİP’in tutuklu vekili Can Atalay’ın durumu için “Bu sürtüşmenin tarafı olmamak için yazıyı Meclis Genel Kurulu'na göndermedik” yorumunu yaptı. Hakkındaki kararın Meclis’te okunması hâlinde Atalay’ın milletvekilliği düşecek. Cumhuriyet’in kulis haberine göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve MHP lideri Bahçeli kararın okunmasını istiyor.

MHP, 55 belediye için başkan adaylarını açıkladı. İttifak gereği MHP'nin aday çıkaracağı iki büyükşehirden Manisa'da mevcut başkan Cengiz Ergün, Mersin’de ise Serdar Soydan aday gösterildi. İstanbul’da da iki ilçenin belediye başkan adayı belirlendi. Silivri'de mevcut başkan Volkan Yılmaz yeniden aday gösterildi. Beşiktaş adayı ise avukat Serkan Toper oldu.

İstanbul Kadıköy’den aday gösterilen Tunceli’nin TKP’li belediye başkanı Maçoğlu anlatıyor: “Sosyalistler yeni bir şey yapmak istiyor.”

kültür - yaşam

Yayla çorbası, CNN Travel’ın ‘Dünyanın en iyi 20 çorbası’ listesindeki yerini bu sene de korudu. Listede, yayla çorbasının şifa kaynağı olarak değerlendirildiği, bazı hastanelerde hastalara özellikle servis edildiği aktarıldı. Listedeki diğer çorbalar İspanya’dan Gazpacho, Nijerya’dan Banga, Japonya’dan Tonkotsu ramen. 

2023 yılı, insan faaliyetlerinden kaynaklı iklim değişikliğinin yol açtığı ve doğal El Niño hava olayının da etkisiyle, kayıtlara geçen en sıcak yıl olarak teyit edildi. Haziran ayından itibaren neredeyse her gün küresel hava sıcaklığı art arda rekorlar kırdı. Uzmanlara göre okyanus yüzeyindeki rekor ısının atmosfere sızması nedeniyle 2024, 2023’ten daha sıcak olabilir. 

Avrupa’daki her dört Starbucks şubesinden biri, Türkiye’de bulunuyor. 2023 yılı üçüncü çeyrek verilerine göre Avrupa’daki toplam 2 bin 794 Starbucks şubesinin 676’sı Türkiye’de. En fazla şube bulunan ülke, 911 adetle Birleşik Krallık, en az ise 2 adet şube ile Avusturya. 

dünya

Fotoğraf: @SecBlinken

Türkiye’den başladığı Ortadoğu turunu sürdüren ABD Dışişleri Bakanı Blinken, İsrail’de Başbakan Netanyahu ile yaptığı görüşmenin ardından Gazze’ye yönelik saldırılarda sivil ölümlerin azaltılması uyarısında bulundu. Blinken ayrıca iki devletli çözümün de altını çizdi. Netanyahu ise bu konuyla ilgili yorum yapmadı. Blinken, bu görüşmenin ardından Batı Şeria’da Filistin lideri Mahmud Abbas’la görüştü. 

Yemen’in bir bölümünü kontrol eden Husilerin Kızıldeniz’deki ticari gemileri hedef alan saldırıları sürüyor. Son saldırıda 21 adet insansız hava aracı ve füze, bölgedeki ABD ve İngiliz savaş gemileri tarafından düşürüldü.

• Kızıldeniz’deki ticari gemileri hedef alan saldırıların ardından büyük şirketler, gemilerini Asya'dan Avrupa'ya giden en kısa rota olan Süveyş Kanalı’ndan uzaklaştırıyor. Gemiler, bunun yerine Güney Afrika’yı dolaşarak Batı Afrika’dan Avrupa’ya geçiş yapıyor. Bu rotanın yakıt maliyeti 1 milyon dolar olarak hesaplanıyor. Ayrıca yolculuk, Süveyş Kanalı’na göre 10 gün fazla sürüyor.

Boeing şirketi, Alaska Havayolları’na ait 737 Max 9 tipi uçağın gövdesinden bir bölümün kopmasıyla ilgili olarak hatalarını kabul ettiklerini duyurdu. Süreci şeffaflık içinde yürüteceklerini bildiren şirket, kazanın nedeninin ortaya çıkarılması için de ilgili kurumlarla koordineli bir biçimde çalışılacağını açıkladı. Gövdesinden bir bölüm kopan uçak, Portland’a acil iniş yapmış; olayda can kaybı yaşanmamıştı. Ancak bu kazanın ardından yüzlerce uçuş iptal olmuş; THY dahil birçok şirket bu tip uçakların uçuşlarını durdurmuştu.

ABD’nin New York şehrinde, polisin yaptığı baskında bir sinagogun altında izinsiz biçimde inşa edilmiş tüneller ortaya çıkarıldı. Tünellerin hangi amaçla yapıldığı henüz bilinmiyor. Baskın sırasında, aralarında sinagogda eğitim gören öğrencilerin de bulunduğu, polise mukavemet gösteren çok sayıda kişi gözaltına alındı.

Ekvador’da Başkan Daniel Noboa’nın uyuşturucu çeteleriyle mücadele için olağanüstü hâl ilan etmesinin ardından ülkede gerçekleşen şiddet olayları sürüyor. Bir grup maskeli ve silahlı kişi, Guayaquil kentindeki ‘TC’ adlı televizyon kanalını bastı. Çalışanları tehdit eden bu kişilerin ağır silahlar ve el bombaları taşıdığı görüldü. Polis, baskından yarım saat sonra televizyon binasına ulaştı. Hafta başından bu yana ülkenin çeşitli bölgelerindeki şiddet olaylarında en az 10 kişi öldürüldü. 

NASA, Ay’a 50 yıl aradan sonra astronot gönderilmesini hedefleyen operasyonunu erteledi. Buna göre astronotların Ay’a en erken 2026 yılında ayak basmaları planlanıyor. ‘Artemis’ isimli görev kapsamında, astronotların bu kasım ayında Ay’a gönderilmeleri bekleniyordu. Söz konusu ertelemenin nedenleri olarak Ay’a gönderilecek uzay aracının ısı kalkanı, batarya ve elektrik sisteminde yaşanan sorunlar gösteriliyor.

✍️ BBC’nin incelemesi: ‘Polonya’da iktidar savaşları: Eski içişleri bakanı ve yardımcısının Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda gözaltına alınması ne anlama geliyor?’

ekonomi

Fotoğraf: Depo Photos

Asgari ücret henüz cebe girmeden 389 lira eridi. 2024 yılı için uygulanacak 17 bin 2 liralık asgari ücret, açıklandığı 27 Aralık’ta 580 dolardı. Dolar kuru 13 günde 60 kuruş artınca asgari ücret de 567 dolara geriledi. Ayrıca 2002’de asgari ücretten düşük maaş alan işçilerin oranı yüzde 24.4 iken bu oran 2022 yılında yüzde 33.8’e çıktı. Asgari ücretin yüzde 10 fazlası ve bunun altında alanların oranı da yüzde 38.4’e ulaştı.

İŞKUR’un aralık ayı verilerine göre en çok iş açığı özel güvenlik sektöründe. TÜİK’in kasım ayı istatistiklerine göre geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 22.7’ye yükseldi. Bu, 8 milyon 671 bin kişinin işsiz olduğu anlamına geliyor.

Kentsel dönüşümde kira desteği, İstanbul’da 5 bin 500 liraya; Ankara, Antalya, Bursa ve İzmir’de ise 4 bin 500 liraya yükseltildi.

Üniversite öğrencilerine vergisiz telefon uygulamasından faydalanmak isteyen bir öğrenci, faturasına yansıyan 21 kuruşluk poşet ücreti nedeniyle vergi iadesini alamadı. Tüketici derneklerine bu konuda birçok şikâyet geldiğini aktaran sektör yetkilileri, ürün satın alanlara ‘poşet almamalarını’ öneriyor.

Türkiye’nin 2023 yılındaki dış ticaret açığı, 106 milyar dolar ile en yüksek ikinci açık oldu. İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 70.7’de kaldı. Son 28 yılda her sene dış ticaret açığının verildiği Türkiye’de 1996’dan bu yana ihracatın ithalatı karşılama konusunda en yüksek oran 2019’da yüzde 85 ile görüldü.

ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu’nun (SEC), X hesabı ele geçirilerek Bitcoin ETF’lerine onay verildiği yönünde paylaşım yapıldı. Bu paylaşımla 48 bin dolara yükselen Bitcoin’in değeri, gerçek ortaya çıkınca 46 bin dolara geriledi. ETF onayının gelmesi, Bitcoin’in normal hisse senetleri gibi borsada alınıp satılabilmesi anlamına geliyor.

Almanya’da 2002’de tedavülden kalkmış olmasına rağmen hâlâ 6.26 milyar euro değerindeki Alman markı ‘yastık altında’ bekliyor. Bu, o dönem tedavülde olan 162.3 milyar markın yaklaşık yüzde 7.5’ine denk geliyor. Diğer ülkeler euroya geçince, eski paraları dönüştürmek için sınırlı bir süre tanımıştı; ancak Almanya 20 yılı aşkın bir süredir 1 euroyu 1.95 Alman Markı kuruyla dönüştürüyor. 

Amazon çatısı altındaki canlı yayın sitesi Twitch, çalışanlarının yüzde 35’ini, yani yaklaşık 500 kişiyi işten çıkarmaya hazırlanıyor. İşten çıkarma kararı, kısa zaman içinde bazı üst düzey yöneticilerin şirketten ayrılmasının ardından geldi.

spor

Fotoğraf: Depo Photos

Ajax futbol şube sorumlusu olduğu dönemde kulüpteki kadın çalışanlara cinsel tacizde bulunmakla suçlanan Marc Overmars’a Hollanda’da verilen iki yıllık cezanın dünya çapında uygulanacağı açıklandı. Overmars, Belçika takımlarından Royal Antwerp’in sportif direktörü olarak görev yapıyor. 

Kapsül Spor’un bugünkü sayısı: ‘Son efsane Beckenbauer: İmparator’un ardından…, Afrika Uluslar Kupası başlarken…’

Spor ekranı: (20.00) Fenerbahçe-Konyaspor (beIN Sports 1), Türk Telekom-Energia Trento (TRT Spor Yıldız), Darüşşafaka-Ludwigsburg (Tivibu Spor 2), Lazio-Roma (TRT Spor Web) (22.00) Real Madrid- Atletico Madrid (Tivibu Spor 1), Venezia-Beşiktaş (TRT Spor Yıldız), Milan-Atalanta (23.00/TRT Spor).

kapsül öneriyor

• David Bowie’nin 50. yaşgünü konseri kaydı: ‘Live At Madison Square Garden 1997’
• Uzmanlar anlatıyor: Gövde parçası kopan uçaktan düşen iPhone nasıl çalışır hâlde bulundu?
• Begüm Kurgan’ın videolu tarifi: ‘Proteinli Çıtır Gofret’
• İhsan Yılmaz’ın yazısı: ‘Şair Süreyya Berfe’ye veda’
• bantmag. dosyası: ‘A’dan Z’ye ‘Sopranos’
• BBC Türkçe’nin ‘Barınma sorunu’ başlıklı video haberi: “İstanbul'da ev kiraları, maaşımızdan yüksek.”

günün sözü

“Son bir aydır öğrenciler ve işyerlerinde çalışanlar hastalıktan kırılıyor. Okullarda sınav dönemi olması, işyerlerinde ise çalışma şartları ve patron baskısı nedeniyle yurttaşlarımız istirahat edemiyor. Çevrelerinde olan kişilere salgını yaymaya devam ediyor.”

Mevsimsel virüslerin yayılımının artması nedeniyle hastanelerde randevu bulunamadığını anlatan TTB üyesi Dr. Sibel Uyan.