Sayı: 1.026 - Ortalama okuma süresi: 5 dakika (1.611 kelime)

🌦️ Batı bölgelerinden başlamak üzere yeni bir yağışlı hava dalgasının etkisine giriliyor. Yurt genelinde en az beş gün boyunca bulutlar gökyüzünden eksik olmayacak.

$: 31,36 📈 €: 34,04 📈 BIST 100: 9.097 📉 ₿: 61.743 USD 📈

# Sosyal medyanın gündeminde, İstanbul, Ankara ve Sakarya’da Et ve Süt Kurumu önünde gece geç saatlerde başlayan kuyruk var. 

🎧 kapsül | günlük doz, poddy ve tüm podcast platformlarında.

Tek adam enflasyonu

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilmesinden (Haziran 2018) bu yana döviz kuru, yakıt ve altın fiyatları en az altı kat arttı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 24 Haziran 2018 seçimleri öncesinde “24’ünde siz bu kardeşinize yetkiyi verin, ondan sonra bu faizle, şunla bunla nasıl uğraşılır göreceksiniz” diyerek ekonomide ‘parlak bir gelecek’ sözü vermişti.

O dönem yüzde 17.75 olan politika faizi bugün yüzde 45 seviyesinde. Erdoğan ayrıca, Nisan 2013’te “Biz göreve geldiğimizde faiz oranı yüzde 47 idi. Nereden nereye geldiğimizi hep birlikte görüyoruz” demişti.

Haziran 2018’de aylık dolar kuru ortalaması 4.6 lira iken genel seçimlerin yapıldığı Mayıs 2023’te ortalaması 15.6 liraya, bugün ise 31.36 liraya yükseldi. Buna göre dolar kuru, şubat ayı ortalaması dikkate alındığında Haziran 2018’den bu yana yüzde 567, mayıs seçimlerinden bu yana yüzde 97 artış kaydetti. 

Haziran 2018 ile Şubat 2024 arasında mazotun litresi yüzde 637; benzinin litresi de yüzde 533 yükseldi. Gram altın Haziran 2018’de 191 lira iken bu fiyat Mayıs 2023’te 1.275 liraya; Şubat 2024’te ise 2.032 liraya yükseldi. Bir diğer deyişle, 2018’den bu yana en büyük artış yüzde 964 ile altında yaşandı.

Anayasa Mahkemesi, Erzincan İliç’te dokuz madencinin toprak altında kaldığı maden ocağında yaşananlara karşı yardım çağrısı yaptıktan sonra gözaltına alınan ve köyüne girişi engellenen Sedat Cezayirlioğlu’nun, ‘özel hayata saygı hakkı’nın ihlal edildiğine karar verdi. Cezayirlioğlu, Haziran 2022’de maden sahasında yaşanan siyanür sızıntısını görüntülemişti.

İstanbul İl Millî Eğitim Müdürlüğü ile Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın oğlu Bilal Erdoğan’ın mütevelli heyeti başkanı olduğu İlim Yayma Vakfı arasında 'eğitimde işbirliği' protokolü imzalandı. İstanbul Millî Eğitim Müdürü Mücahit Yentür, vakfın mütevelli heyeti üyelerinden.

Okmeydanı Cemevi’nin bahçesinde bir cenaze törenine katılmak üzere beklerken polis kurşunuyla hayatını kaybeden Uğur Kurt’un ölümüne neden olan polis Sezgin K., yeniden yargılandığı davada 2 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırıldı.

Canlı yayın platformu Twitch'e getirilen erişim engeli, ‘kumar içerikli yayınların Türkiye’ye kapatılması üzerine’ kaldırıldı. Platform, ‘yasadışı bahis ve terörün finansmanına katkı sunduğu’ gerekçesiyle Millî Piyango İdaresi’nin kararıyla erişime engellenmişti. Bir başka canlı yayın platformu Kick için de kısa bir süre önce aynı karar verilmişti.

İstanbul’un simgelerinden Kız Kulesi, yeniden ziyarete açıldı. Kuleye ulaşım, Karaköy İskelesi’nden sağlanacak. Mayıs 2023’te tamamlanan restorasyonun ardından açılışı yapılan Kız Kulesi, Salacak sahilindeki düzenleme çalışmalarından dolayı yeniden kapatılmıştı. 

• Kapsül Pazar’da Emrah Temizkan’ın yazısı: ‘Kayıp aranıyor: Kız Kulesi’

İBB, tasarımını tamamladığı Üsküdar-Kadıköy-Maltepe tramvay hattı projesinin görsellerini paylaştı.

Murat Sevinç'in yazısı: “Tarikat dizilerini ‘normalleşme’ olarak görenler var. Belki haklılardır, bilemiyorum. Ancak, dindar/mütedeyyin kesimden değil, tarikat yaşamından söz ediyoruz. Alışılan şey bu.”

politika

Fotoğraf: Depo Photos

CHP lideri Özel, Hatay adayını belirlemek üzere yaptıkları ankete oyuncu Mert Fırat’ın da adını koymak istediklerini ancak Fırat’ın bunu kabul etmediğini açıkladı.

Ülkü Ocakları’nın eski genel başkanı Sinan Ateş cinayeti soruşturmasını yürüten savcı Ayhan Ay, rapor alıp çıktığı iki aylık iznin ardından görevden alındı. Ay'ın izne çıkmasıyla, soruşturma ve iddianamenin yazımı durmuştu. Eğer Temmuz 2024'e kadar iddianame hazırlanmazsa, dosyadaki tutuklu şüpheliler yasal olarak tahliye edilmek zorunda.

Kadri Gürsel’in yazısı: “Muhalif toplumun gündelik hayatında iktidarın zulmüne karşı sergilediği direnç, CHP’nin seçim eksenli muhalefetinden daha güçlüdür.”

kültür - yaşam

Fotoğraf: Massive Attack

Britanyalı trip hop efsanesi Massive Attack, 23 Temmuz’da İstanbul Parkorman’da konser verecek. Son olarak 2018’de İstanbul’da sahne alan grubun konser biletlerinin kısa bir süre içinde satışa çıkması bekleniyor.

Tıp dergisi Lancet'te yayımlanan araştırmaya göre dünyada bir milyardan fazla kişi obez. Bu sayının yaklaşık 880 milyonu yetişkinler, 159 milyonu ise çocuklardan oluşuyor. Türkiye, obezite oranında 200 ülke genelinde kadınlarda 42., erkeklerde ise 60. sırada bulunuyor. Ayrıca yine Türkiye’de kadınlarda obezite görülme sıklığı yüzde 42.6'ya, erkeklerde ise yüzde 26.2'ye yükseldi.

Kapsül Kültür’ün bugünkü sayısı: ‘Ayinesi iştir belediyeciliğin’

Avrupa’da hava yoluyla seyahat, 2018’den bu yana sıfır ölüm riskine sahip. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği’nin raporuna göre bir kişinin ölümcül bir kaza yaşaması için 103 bin 239 yıl boyunca her gün hava yoluyla seyahat etmesi gerekiyor. Küresel çapta ise 2023 yılında havayolu kaza oranı milyonda 0.80 olarak gerçekleşti. Bu, her 1.26 milyon uçuşta bir kazaya denk. Kaydedilen kazaların çoğu, iniş takımı arızalarından kaynaklandı.

📺 Belçika sahilinde, II. Dünya Savaşı’ndan kalma bir bomba kontrollü bir şekilde patlatıldı. 

dünya

Fotoğraf: Depo Photos

ABD Senatosu, Türkiye’ye F-16 savaş uçağı ve modernizasyon kiti satışını bloke eden tasarıyı reddetti. Cumhuriyetçi Senatör Rand Paul’ün sunduğu teklif, 13’e karşı 79 oyla Senato’dan geçmedi. Türkiye, ocak ayında İsveç’in NATO üyeliğini onaylamış; bunun üzerine ABD lideri Biden, söz konusu satış için Kongre’ye bir mektup göndermişti.

Bir dönem ABD’nin Bolivya büyükelçisi görevini de yürüten eski diplomat Victor Manuel Rocha, 1981’den bu yana Küba için casusluk yaptığı suçlamasını kabul etti. Büyükelçiliğin yanı sıra Ulusal Güvenlik Konseyi de dahil olmak üzere hükümette çeşitli görevlerde bulunan Rocha’nın cezası, 12 Nisan’daki duruşmada belli olacak. Ömür boyu hapis cezası alması beklenen Rocha, yabancı ülkeler için casusluk yapmak, para transferi sahtekârlığında bulunmak ve ABD pasaportu almak için yanlış beyan vermekle suçlanıyor.

Rusya’da tutulduğu cezaevinde rahatsızlanarak hayatını kaybettiği açıklanan Aleksey Navalni’nin cenaze töreni başkent Moskova’da düzenlendi. Törene katılan yüzlerce kişi Navalni’nin tabutu üzerine karanfiller attı. Cenaze arabasının hareket etmesiyle birlikte de savaş karşıtı sloganlar duyuldu.

Güney Amerika’daki uyuşturucu kaçakçılarının son yıllarda sıklıkla kullandıkları yeni rotası Uruguay’da hükümet, bu konuyla baş etmek amacıyla ABD’deki Uyuşturucuyla Mücadele Dairesi’nden (DEA) yardım talep etti. Sadece geçen yıl ülkede 11 tonun üzerinde kokain ele geçirildi. 2017’de yakalanan miktar 144 kilo olmuştu. Uruguay’ın, Atlas Okyanusu kıyısında olması, yoğun gemi trafiği, güvenlik açığı ve kontrol eksiklikleri nedenleriyle kaçakçıların yeni rotası olduğu düşünülüyor.

İran, milletvekili ve Uzmanlar Meclisi seçimleri için sandık başına gitti. 87 milyon nüfuslu ülkede, kayıtlı 61 milyon seçmen bulunuyor. Milletvekili seçimleri dört yılda bir gerçekleştiriliyor. Sekiz yılda bir yapılan Uzmanlar Meclisi ise 88 kişiden oluşuyor. Bu meclis, dinî bir kurum olarak görev yapıyor; dinî lider atamak ve görevden almak gibi sorumlulukları bulunuyor.

Fransa’da çiftçilerin protestoları hız kesmeden sürüyor. Başkent Paris’teki Champs-Elysees Caddesi’nin başlangıcındaki Arc de Triomphe’un (Zafer Takı) çevresine saman balyaları bırakan çiftçiler, traktörleriyle de yolu trafiğe kapattı. Sabah saatlerinde gerçekleşen protesto nedeniyle 66 kişi gözaltına alındı.

Almanya’nın kuzeyindeki Aşağı Saksonya eyaletinde gerçekleşen iki silahlı saldırıda, biri çocuk dört kişi yaşamını yitirdi. Saldırıların biriyle ilgili Alman ordusunda aktif görevde bulunan bir asker gözaltına alındı. İki saldırının birbirleriyle bağı olup olmadığı bilinmiyor. 

Bangladeş'in başkenti Dakka'daki lüks bir semtte bulunan yedi katlı bir binada çıkan yangında en az 45 kişi öldü, onlarca kişi de yaralandı. Vücutlarında ciddi yanıklar oluşan 22 kişinin durumu kritik. 

ekonomi

Fotoğraf: Cumhur Yetmez / Depo Photos, Ekim 2023

Şubat ayında üretici ile market arasındaki en yüksek fiyat farkı yüzde 634 ile limonda görüldü. Üreticide 2.50 lira olan limon markette 18.36 liraya satıldı. Limondaki fiyat farkını yüzde 572 ile portakal, yüzde 340 ile kuru incir, yüzde 259 ile kabak takip etti. Ayrıca şubat ayında üreticideki 32 ürünün 17’sinin fiyatı arttı, 8’inin düştü, kalanında ise değişim görülmedi.

İTO verilerine göre İstanbul’da şubat ayında enflasyon yüzde 4.07, yıllık bazda ise yüzde 76.58 oldu. Perakende fiyatlarda bir önceki aya göre en çok artış yüzde 6.73 artış ile kültür, eğitim ve eğlence harcamalarında görüldü.

Beyaz eşya sektörü, kredi kartı taksitlerinin kaldırılması veya taksit sayılarının azaltılması endişesiyle tüketicilerin ‘panik alışverişi’ yaptığını vurguladı. Ayrıca 2023 yılında ihracatta karşılaşılan zorlukları, iç piyasanın gücüyle telafi eden beyaz eşya sektörü için kredi kartı yokluğunun, ‘üretim ve istihdam yapısını bozacağı’ endişesi de hâkim.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın emeklilere seyyanen zamma ‘kapıyı kapatmasının’ ardından uzmanlar, SGK’nın gelirlerinin giderlerini karşılama oranının yıllar içinde arttığına işaret ederek ‘istenirse’ bunun mümkün olabileceğini hesapladı. 2002’de yüzde 71.5 olan SGK gelirlerinin giderlerini karşılama oranı 2023’te yüzde 97.9’a yükseldi. SGK uzmanı Özgür Erdursun, “SGK’nın gelir gider dengesi düzeliyor, bu durum nasıl mümkün oldu? Düşük emekli aylığı vererek!” derken ekonomist Aziz Çelik de bütçeden SGK’ya aktarılan kaynaklara işaret ederek “Emekliler için kaynak var, irade ve tercih yok” dedi.

Türkiye’de 2004 yılında trafiğe kayıtlı otomobillerin yüzde 75.2’sini oluşturan benzinli araçlar, 2023’te yüzde 28.7’ye geriledi. TÜİK verilerine göre trafiğe kayıtlı otomobillerin yüzde 35.6’sını dizel yakıtlı araçlar oluşturuyor. Sektör temsilcilerine göre dizelin litre fiyatı, benzinle aynı olduğu hâlde daha çok tercih edilmesinin nedeni, dizel yakıtın litre başına enerji üretiminin benzine göre daha fazla olması.

Devletin 2023 yılında şans oyunlarından elde ettiği gelir, bir önceki yıla göre yüzde 175 artarak 28.40 milyar liraya yükseldi. 2019’dan bu yana ise 15 kattan fazla artış kaydetti.

Almanya’da şubat ayında enflasyon yüzde 2.5 olarak kaydedildi. Bu, Haziran 2021’den bu yana en düşük seviye. Ekonomistler, 2023’te yüzde 5.9 olan yıllık enflasyonun 2024’te yüzde 2.2 olarak gerçekleşmesini bekliyor.

Havacılık şirketi Boeing, ihracat ihlali nedeniyle 51 milyon dolar tazminat ödeyecek. Tazminat, Çin’deki Boeing tesislerinde çalışan üç kişinin 2013-2017 arasında Pentagon programlarıyla ilgili teknik bilgi ve belgeleri izinsiz indirdikleri için ABD Dışişleri Bakanlığı’na ödenecek. 

spor

Fotoğraf: Depo Photos

Formula 1’de yeni sezon, 2 Mart'ta Bahreyn yarışı ile başlayacak. Yarışların yayın hakkı 10 yıl boyunca beIN Sports'ta olacak. Uzun yıllardır yarışları anlatan Serhan Acar yerine anlatımları Uygar Karaca ve Jason Tahincioğlu üstlenecek. 

Türkiye Futbol Federasyonu, gelecek sezona hazırlık olması açısından pazar günü oynanacak Beşiktaş-Galatasaray derbisiyle ‘VAR Support’ uygulamasını devreye sokacak. Bunun yanı sıra Süper Lig’in 30. haftadaki Trabzonspor-Fenerbahçe, 34. haftadaki Fenerbahçe-Beşiktaş, 37. haftadaki Galatasaray-Fenerbahçe ile Süper Kupa ve Türkiye Kupası final maçında da uygulanacak sisteme göre ikinci bir VAR hakemi görev yapacak. 

Spor ekranı: Kasımpaşa-Sivasspor (20.00/beIN Sports 1), Bursaspor-Karşıyaka (beINSports 5), Fenerbahçe Beko-Baskonia (20.45/S Sport 2), Freiburg-Bayern Münih (22.30/beINSports 4), Lazio-Milan (22.45/SSport 2), Monaco-PSG (23.00/beINSports 3), Celtics-Mavericks (03.30/SSport).

kapsül öneriyor

• Fragmanlarıyla bu hafta vizyona giren filmler. Nuri Bilge Ceylan’ın son filmi ‘Kuru Otlar Üstüne’, Netflix’te yayınlandı. 
• Delvon Lamarr Organ Trio albümü: ‘Close but No Cigar’
• Nilay Örnek ve Sinan Hamamsarılar’ın podcasti ‘Yemekte Bile Yemek Konuşuyoruz’ bölümü: ‘Döner 101’
• Studio Stoutpoep’in karikatürü: ‘Signs’
• Taste Atlas derlemesi: ‘Ale ve Lager biranın farkları’
• 8 Mart’ta yayınlanacak ‘Gibi’ dizisinin yeni sezonunun ilk bölümünün fragmanı: ‘Sinek’

günün sözü

“Diyarların üstünden, yağmurların kıyısından sıyrılıp dün köyüne, bugün ise Adem Amca'nın kayığına kondu. Cemreleri bile beklemeden baharı getirdi.”

Bursa’da balıkçı Adem Yılmaz ile ‘Yaren’ adı verilen leyleğin 13. yılda da bir araya geldiğini duyuran fotoğrafçı Alper Tüydeş.