Sayı: 1.120 - Ortalama okuma süresi: 7 dakika (1.734 kelime)

🌧️ Haftanın son iş gününde Ege kıyıları ve doğu bölgeleri haricinde tüm yurtta yağış bekleniyor. İstanbul’da cuma gününün ilk saatlerinde başlayacak yağmur cumartesiye kadar etkili olacak.

$: 33,01 📈 €: 35,95 📈 BIST 100: 10.871 📉 ₿: 64.942 USD 📉

# Sosyal medyanın gündeminde, A Millî Kadın Voleybol Takımı’nın Olimpiyat kadrosundan çıkarılan Tuğba Şenoğlu'nun yerine İlkin Aydın’ın dahil edilmesi var.

🎧 kapsül | günlük doz, tüm podcast platformlarında ve YouTube’da. Kapsül’ün uygulaması iOS ve Android’de. 

Harç borç

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dün partisinin grup toplantısında “Hazine ve Maliye Bakanlığımız belediyelerin borçlarının kaynağında tahsiline başlayacak” sözlerinin ardından bugün ‘harekete’ geçildi. 

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Işıkhan, belediyelerin SGK’ya toplam prim borcunun 96 milyar lirayı bulduğunu açıkladı. Söz konusu borcun yüzde 80’inin belediye şirketlerine ait olduğunu belirten Işıkhan “31 Mart yerel seçimlerinden önce tüm borçlu belediyelere, herhangi bir parti farkı gözetmeksizin borç bildirimlerini gönderdik” dedi. 

Belediyelerden alacakların, ‘kanunun öngördüğü şekilde’ tahsil edileceğini söyleyen Işıkhan en fazla borcu olan beş belediyeyi sıraladı: Ankara BB’nin borcu 5.7 milyar lira, İzmir BB’ninki 5.3 milyar, İstanbul BB’ninki 3.3 milyar, Adana BB’ninki 3 milyar, Şişli Belediyesi’nin borcu ise 1.8 milyar lira. Bu belediyelerin tamamı CHP yönetiminde iken 96 milyar liralık toplam borcun yüzde 67.7’si CHP’li belediyelere ait. 

Erdoğan da dünkü konuşmasında CHP’li belediyelere yüklenerek “Milletin varlığını değişik yerlerde harcamaya müsaade yok. Öyle 25 kuruşa simit yok” demişti. CHP lideri Özel’in Erdoğan’a yanıtı “Hangi AKP'li belediye SGK’ya borcunu ödemiş söylesin. Ellerinden aldığımız belediyeler en az son 5 yıl boyunca hiç borç ödememişler” şeklinde oldu. Özel bu hamlenin, CHP’li belediyelerin ‘elini kolunu bağlamak, hizmeti aksatmak ve bunun üzerinden ucuz siyaset yapmak’ amacıyla yapıldığını savundu. 

31 Mart yerel seçimlerinde AKP’den CHP’ye geçen Bursa, Balıkesir ve Denizli büyükşehir belediyelerinin AKP dönemine ait toplam borcu 790 milyon liraya yakın.

‘Kadının soyadı’ düzenlemesinin 9. Yargı Paketi’nden çıkarılmasına ilişkin AKP’de üç seçenek gündemde. Bir seçenek, düzenlemenin bir sonraki yasama yılına bırakılması iken bazı AKP’li kurmaylar yeni düzenleme için daha uzun süreler beklenmesi gerektiği görüşünde. Ağırlık kazanan seçenek ise kadının bekârlık soyadını tek başına kullanmasına olanak sağlanması. Anayasa Mahkemesi geçen yıl, evlenen kadının bekârlık soyadını kullanamamasını eşitlik ilkesine aykırı bularak iptal etmişti.

Timur Soykan’ın yazısı: ‘Barona sahte isimle oturum’

İstanbul’da ehliyetsiz kullandığı araçla Oğuz Murat Aci’nin ölümüne neden olan Timur Cihantimur’un annesi Eylem Tok’un ABD’den Türkiye’ye iadesiyle ilgili görülecek 11 Eylül’deki karar duruşması öncesinde, ABD Dışişleri Bakanlığı’nın iadeyi onaylaması için hazırlanan taslak karar metni kamuya açık bir şekilde paylaşıldı. Taslak metninde Tok’un Türkiye’ye iade kararı gerekçeleriyle açıklandı.

Bingöl’de, madde bağımlısı olduğu açıklanan 19 yaşındaki Emir Can Zazaoğlu’nun bıçakla saldırdığı dört kişi hayatını kaybetti. Saldırıda yaralanan beş kişinin tedavisi sürüyor. Olayın ardından gözaltına alınan Zazaoğlu, daha sonra nöbetçi sulh ceza hakimliğince tutuklandı.

Bu yılın ilk üç ayında AYM’ye 4 bin 128 bireysel başvuru yapıldı. Bunların 529’u ‘en az bir hakkın ihlal edildiği’ yönünde karara bağlandı. 2013 ile Mart 2024 arasında hak ihlali kararı verilen dosya sayısı ise 73 bin 89. Bunlar arasında en fazla ihlal edilen hakkın yüzde 76 ile ‘makul sürede yargılanma hakkı’ olduğu tespit edildi. Onu, adil yargılama hakkı, mülkiyet hakkı ve ifade özgürlüğü takip etti.

İzmir Konak'ta iki kişinin elektrik akımına kapılarak ölmesi hakkında yürütülen soruşturma kapsamında tamamlanan bilirkişi raporunun ardından İZSU Genel Müdürü Gürkan Erdoğan ile Gdz Elektrik Dağıtım Genel Müdürü Uğur Yüksel'in de bulunduğu şüpheliler hakkında gözaltı talimatı verildi. Daha önce de olayla ilgili 14 kişi tutuklanmıştı.

Dünyanın en güçlü pasaportları sıralamasında Türkiye, 45. sıraya yükseldi. Türk pasaportuyla vizesiz gidilebilen ülke sayısı 116. Henley Pasaport Endeksi’nin 2024 sıralamasında Singapur birinciliği kaptırmadı. Singapur 195 ülkede vizesiz erişim hakkına sahip iken ikinci sırayı paylaşan Fransa, Almanya, İtalya, Japonya ve İspanya 192 ülkeye vizesiz seyahat edebiliyor.

kültür - yaşam

Fotoğraf: MATTWEIBO / Vice

İstanbul merkezli Uluslararası Döner Federasyonu’nun dönerin tescili talebiyle Avrupa Birliği’ne başvurması Almanya’da tepki çekti. Dönerin ‘geleneksel ürün adı (TGS)’ tescili almasıyla, döner tarifine dair kriterler değişebilir. Kullanılan et ve imalatın Türkiye’den farklı olduğu Almanya’da, döner üreticileri tescilin pazara müdahale anlamına geldiğini belirtiyor.

Amerikan televizyon ağı HBO’nun dizisi House of the Dragon’ın son bölümü, televizyon ve sinema yapımlarının değerlendirildiği IMDB’de 6.2 puan alarak dizinin en düşük puanlı bölümü oldu. Eleştirilerin hedefinde, son bölümde iki kadın karakter Rhaenyra ile Mysaria’nın öpüşme sahnesi ve sezonun beklenenden daha yavaş ilerlemesi var. Son bölümü çok düşük olarak puanlayanların yarısı ise Suudi Arabistan’dan.

Tayvan, dijital göçebe vizesi veren ülkeler arasına giriyor. Tayvan Ulusal Kalkınma Konseyi (NDC) Bakanı Paul Liu, uzaktan çalışan kişilere verilen dijital göçebe vizesiyle vasıflı ve yüksek gelirli yabancı işçilerin ülkeye girişinin kolaylaşacağını ifade etti. Japonya, Güney Kore ve Tayland’da da sunulan dijital göçebe vizesi, Tayvan ile birlikte daha uzun bir Doğu Asya seyahati vadediyor. 

dünya

Fotoğraf: Michael Brochstein / Depo Photos

İsrail Başbakanı Netanyahu, ABD Kongresi’ne hitap etti. Kongreye dördüncü kez hitap ederek eski İngiltere başbakanı Churchill’in rekorunu kıran Netanyahu, salona girerken ayakta alkışlandı. Netanyahu, “ABD’nin askerî yardımının hızla iletilmesi köklü şekilde Gazze’deki savaşın sonlandırılmasını hızlandırabilir ve Ortadoğu’da daha geniş bir savaşın engellenmesini sağlayabilir” dedi. Netanyahu’nun Kongreye hitabıyla eşzamanlı olarak Washington’da yoğun protesto gösterileri düzenlendi. Kongrede ise Netanyahu'yu protesto eden tek isim Demokrat Partili Kongre üyesi Rashida Tlaib oldu. Tlaib, bir yüzünde ‘savaş suçlusu’, diğer yüzünde ise ‘soykırımdan suçlu’ yazılı bir pankartı Netanyahu’nun konuşması boyunca sergiledi.

• Murat Yetkin’in yazısı: ‘Netanyahu Vaşington’da güç gösterisinde: ABD siyaseti İsrail’e teslim’

ABD lideri Biden, 'parçalanmış' partisini ve ülkeyi birleştirmek için adaylıktan çekildiğini açıkladı: “Kamu yaşamında uzun yılların deneyiminin bir yeri ve zamanı var. Aynı zamanda yeni seslerin de zamanı. Genç seslerin yeri ve zamanı var ve bu yer ve zaman da şimdi.”

Birleşmiş Milletler’in raporuna göre küresel açlıkla mücadelede kaydedilen ilerleme 15 yıl geriye gitti. Raporda, 2023 yılında yaklaşık 733 milyon insanın aç kalmış olabileceği, bu sayının da dünyada her 11 kişiden birine, Afrika’da da her beş kişiden birine denk geldiği belirtildi. Yüksek gelirli ülkelerdeki insanların sadece yüzde 6.3'ünün sağlıklı beslenemediği, bu oranın yoksul ülkelerde yüzde 71.5’e kadar yükseldiği kaydedildi. Yetişkinlerde obezitenin artmaya devam ettiği, 2022 yılında bu oranın yüzde 15.8'e ulaştığı, ancak endişe verici bir şekilde 2030 yılına kadar dünyada 1.2 milyardan fazla obez yetişkinin olacağı tahmin ediliyor.

Yeni Zelanda'da 1950 ve 2019 yılları arasında devlet veya kilise bakımı altındaki 655 bin çocuk veya bakıma muhtaç yetişkinden 200 binin istismara uğradığı ortaya çıktı. Yıllar süren soruşturmanın ardından yayınlanan rapora göre devlet kurumları ve kiliseler, istismardan haberdar olmalarına rağmen istismarı önlemede, durdurmada veya kabul etmede başarısız oldu. İstismar mağdurlarına ödenecek tazminat tutarının milyarlarca dolara ulaşması bekleniyor.

Rusya lideri Putin, Suriye lideri Esad’ı başkent Moskova’daki Kremlin Sarayı’nda ağırladı. İkili, Kremlin’de son olarak geçen yılın mart ayında bir araya gelmişti. Putin, görüşme öncesi Esad'a “Bölgedeki durumun bir bütün olarak nasıl geliştiğine ilişkin görüşlerinizi çok merak ediyorum” dedi. Esad ise “Tüm dünyada ve Avrasya bölgesinde meydana gelen tüm olaylar göz önüne alındığında, bugünkü toplantımız bu olayların gelişiminin tüm ayrıntılarını tartışmak, olasılıkları ve senaryoları görüşmek için çok önemli görünüyor” cevabını verdi.

İngiltere’deki Manchester Havalimanı’nda yere yatırılan bir adamı tekmeleyen ve kafasına vuran polis memuru görevinden uzaklaştırıldı. Konuya ilişkin soruşturma başlatılırken Manchester polisi, üç polis memurunun bir şüpheliyi gözaltına almaya çalıştığı sırada saldırıya uğradıklarını savunuyor. Görüntülerde, şok tabancasıyla vurulan bir kişinin yere yatırıldıktan sonra kafasına aldığı darbeler net olarak görünüyor. Bir görgü tanığı, şüphelinin gözaltı aşaması sırasında memurlara yumruk savurduğunu aktardı. Söz konusu üç polis memurundan birinin burnunun kırıldığı da açıklandı.

Almanya’nın en aktif havalimanlarından Frankfurt’ta iklim aktivistleri, kendilerini zemine yapıştırarak 140 uçuşun iptaline neden oldu. Bu, gün içinde planlanan toplam uçuş sayısının 10'da birine tekabül ediyor. İklim aktivistleri dün de Köln-Bonn Havalimanı’nda aynı eylemi düzenlemişti. İçişleri Bakanlığı, bu tür eylemleri önlemek için havalimanlarına izinsiz giren kişilerin iki yıla kadar hapis cezasına çarptırılmasına yönelik düzenlemeler getirmeyi planlıyor.

ekonomi

Fotoğraf: Depo Photos

İstanbul’da şehir içi toplu ulaşıma zam yapıldı. Tam bilet ücreti 20 liraya, öğrenci 9.76 liraya, abonman 1.569 liraya, öğrenci abonman ise 282.5 liraya yükseldi. Metrobüs ücreti ise tüm duraklar kullanılırsa tam 29.68 lira oldu. Deniz taksi ücretlerine yüzde 100 zam yapıldı, açılış ve ilk mil ücreti 420 liraya çıkarıldı. Ayrıca Kadıköy’den Sabiha Gökçen Havalimanı’na otobüs hattı yüzde 43 zamla 130 liraya, Taksim’den ise yüzde 73 zamla 210 liraya yükseldi. Taksi ücretlerine de yüzde 22 zam geldi, kısa mesafe ücreti 100 liraya çıktı. Personel servisi ücreti 1.004 lira, 0-1 kilometre arası okul servisi ücreti ise 1.931 lira oldu. Yediemin’e araç çekme ücreti 800 liraya, otopark günlük ücreti ise 253.5 liraya yükseldi.

Bu geceyarısından itibaren uygulanmak üzere motorinin litresine 1.59 lira indirim yapıldı. Böylece motorin İstanbul’da 43.41 liraya, Ankara’da 44.04 liraya, İzmir’de ise 44.55 liraya gerileyecek.

Türkiye’nin ikinci, İstanbul’un en büyük yat limanı olan Fenerbahçe Kalamış Yat Limanı’nın 40 yıllık işletme hakkı için düzenlenen ihalede en yüksek teklifi veren Vahit Karaarslan, 2016’dan bu yana devletten 16 ayrı ihale kazandı. Önceki 15 ihalede aldığı 23 taşınmazın toplam bedeli 111.3 milyon dolar. Kalamış Marina’ya verdiği teklif ise bunun yaklaşık 4.5 katı yani 505 milyon dolar. 

Gelir İdaresi Başkanlığı verilerine göre 2013-2023 arasında silinen vergi ve vergi cezası borçları 7.5 milyar lirayı aştı. 2015 yılı, 912 milyon lira ile en çok borcun silindiği yıl oldu. 

TOBB verilerine göre 2023 yılında Türkiye genelinde 433 fuar düzenlendi. Toplam fuar katılımcı sayısı 64 bini, fuarları gezen toplam ziyaretçi sayısı ise 17 milyonu aştı. Yabancı ziyaretçi sayısı ise 1 milyona yaklaştı. Sektör yetkililerine göre bu tarihî skorlarda, AB’nin üçüncü ülkelere uyguladığı vize engelleri nedeniyle Türkiye’ye gelmenin kolaylığı etkili oldu. Ancak sektör fiyatlardan memnun değil. Türkiye’de fuar metrekare birim fiyatları 50-55 dolar civarındayken Avrupa genelinde 280 euro, İran’da 300 dolar, Özbekistan’da ise 350 dolar civarında seyrediyor.

İtalya’da mahkeme, e-ticaret şirketi Amazon’un 121 milyon eurosuna el koydu. Karar vergi dolandırıcılığı, işçi sömürüsü ve yasadışı bir taşeronluk planı iddiasıyla yürütülen soruşturmanın sonunda alındı.

spor

Fotoğraf: Julien Mattia / Depo Photos

Fransa’nın başkenti Paris’in ev sahipliğinde düzenlenen 2024 Olimpiyat Oyunları’nın açılış töreni yarın TSİ 19.30’da Seine Nehri'nde yapılacak. Toplam 204 ülkeden 10 bin 500 sporcunun mücadele edeceği oyunların açılış töreninde sporcu kafilelerini taşıyacak tekneler, Austerlitz Köprüsü'nün altından yola çıkarak Seine Nehri boyunca Eyfel Kulesi'nin olduğu noktaya, Iena Köprüsü'ne kadar 6 kilometreyi aşkın mesafe boyunca geçit yapacak. 17 gün sürecek ve 11 Ağustos'ta sona erecek 2024 Paris Olimpiyat Oyunları, TRT Spor ve TRT Spor Yıldız ile Eurosport 1, Eurosport 2'den izlenebilecek.

• BBC’nin derlemesi: ‘Paris 2024: Olimpiyatların kökeni Friglere dayanan, Fransız Devrimi'nin simgesi olan maskotu’

Kapsül Spor’un son sayısı: ‘Paris 2024: Olimpizm idealinden geriye ne kaldı?’

kapsül öneriyor

Redd’in yeni teklileri: ‘Kozmos’ ve ‘Kibir’

Teke Tek Bilim’in videosu: ‘Dr. Umut Yıldız ile bilim ekstra: ‘Uzayda mahsur kalan astronotlar’

Yunan mitolojisi haritası.

Kapsül’ün regl dosyası: ‘V: Regl yaşı düşüyor’

Karl Marx’ın 157 yıl önce bugün ‘Kapital’e yazdığı önsöz: “Perseus, avladığı devler kendisini görmesin diye sihirli bir başlık giyerdi. Biz ise, devlerin varlığını görmemek için, sihirli başlığı gözlerimize ve kulaklarımıza kadar indiriyoruz.”

Soykan Soner’in videosu: ‘Dungeons & Konuks’ isimli programının konukları Feyyaz Yiğit, Aziz Kedi, Boğaç Soydemir ve Buğra Oflaz.

günün sözü

“Enflasyonun tedavi yöntemlerinin herkes için adil olduğunu kimse savunamaz. Ama acil bir çözüme ihtiyacımız olduğunu kimse inkâr edemez.”

Daha önce fiyat artışlarında şirket kârlarının etkisine işaret eden TÜİK başkanını eleştiren  İstanbul Sanayi Odası Başkanı Erdal Bahçıvan, enflasyonda en ağır bedeli sanayi sektörünün verdiğini öne sürdü.