Sayı: 1.132 - Ortalama okuma süresi: 6 dakika (1.613 kelime)

🌞 Yurdun büyük bir bölümünde aşırı sıcaklar etkili olacak. Trabzon ve çevre illerinde ise yağış ihtimali mevcut.

$: 33,53 📈 €: 36,66 📈 BIST100: 9.828 📉 ₿: 59.807 USD 📈

# Sosyal medyanın gündeminde, İzmir’de ‘Tüylü Mikrofon’ isimli kanaldaki sokak röportajında Instagram yasağıyla ilgili konuşan Dilruba Y.’nin ifadeleri nedeniyle tutuklanması var.

🎧 kapsül | günlük doz, tüm podcast platformlarında ve YouTube’da. Kapsül’ün uygulaması iOS ve Android’de. 

Bozuk düzen

TÜİK’e göre haziran ayında dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 9.2’ye yükseldi. Bir diğer deyişle işsiz sayısı bir ay içinde 234 bin kişi artarak 3 milyon 305 bin kişi oldu.

Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerden oluşan âtıl işgücü (geniş tanımlı) oranı ise pandemi döneminin bile üzerine çıkarak yüzde 29.2 olarak kaydedildi. DİSK’in hesaplamasına göre bu, 11 milyon 810 bin kişinin istihdamda olmadığı anlamına geliyor.

Türkiye’nin yarısından azının şu an bir işi var: İstihdam edilenlerin oranı yüzde 49.3’e geriledi. Bu oran erkeklerde yüzde 66.9 iken kadınlarda yüzde 32.1. OECD ülkelerinde kadınların istihdama katılma oranı ise yüzde 59.

Kadın istihdamı: İşsizlik türlerinin en yüksek olduğu kategori yüzde 37 ile geniş tanımlı kadın işsizliği olmaya devam ediyor. Ayrıca kadınlara erkeklere oranla yüzde 35 daha az ücret ödeniyor. Sözleşmesiz, yasal korumasız veya sosyal güvencesiz çalışma olarak tanımlanan kayıt dışı çalışmada da kadınlar önde. ILO’nun 2023 verilerine göre Türkiye’de kayıt dışı istihdam oranı yüzde 27.3 seviyesinde. Kadınların yüzde 35’i, erkeklerin ise yüzde 24’ü kayıt dışı çalışıyor. En yüksek kayıt dışı oranı yüzde 84.5 ile tarım, yüzde 17.5 ile hizmet ve yüzde 16.9 ile sanayi sektörlerinde.

Resmî işsizlerin yaklaşık yüzde 90’ı, yani on milyonlarca kişi işsizlik ödeneği alamıyor.

‘Büyümede yolun sonu’: Bu sırada, büyüme verileri açısından öncü göstergeler sayılan sanayi üretimi ve dış ticarette daralmalar sürüyor. Ekonomistlere göre pandemiden bu yana geçen 15 çeyrek boyunca aralıksız büyüyen Türkiye, bu yolun sonuna gelmiş görünüyor. Enflasyonu düşürmek için büyümeden ödün veren ekonomi yönetiminin, yılın son çeyreğine gelindiğinde ‘zor durumda kalan iş dünyası’ temsilcilerinin şikâyetlerine kulağını daha fazla kapatamayacağı ve yeniden büyüme rotasına sapması bekleniyor. Mahfi Eğilmez’e göre ekonomi stagflasyona gidiyor.

Öte yandan yabancı yatırımcıya çağrı davetleri sürüyor. Son olarak 2016’da düzenlenen Yatırım Danışma Konseyi toplantısının 28 Eylül’de yapılacağı açıklandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın katılımıyla Dolmabahçe’deki çalışma ofisinde planlanan toplantıya, Tesla CEO’su Musk ve Amazon CEO’su Jassy’nin yanı sıra Çinli ve Körfez şirket yöneticileri davet edildi.  

Ara zam talebi sürüyor: Ara zam beklentisinde olan ve enflasyona karşı düzeltme zamları yılbaşına ertelenen işçiler iş bırakmaya başladı. İstanbul Tuzla’daki Kuzey Star tersanesine bağlı Mavi Ay taşeron şirketi çalışanları ve Esenyurt’taki CarrefourSA deposunda DGR isimli taşeron firmaya bağlı çalışanları iş bıraktı. Çalışanlar en az yüzde 35 zam talep ediyor.

Adım adım asgari ücrete: Prof. Dr. Aykut Kibritçioğlu'nun SGK verilerinden derlediği araştırması, maaş ve ücretlerin asgari ücrete yaklaştığını bir kez daha ortaya koydu. Raporda, özellikle 2014’ten itibaren maaşların genel olarak asgari ücret seviyesine gerilediği, bazen bu seviyenin de altına düştüğü görülüyor. 2023 yılının sonunda asgari ücretle çalışanların toplam 4A sigortalılara oranı yüzde 40 seviyesinde. Ayrıca en yüksek memur maaşının asgari ücrete oranı 2013 yılında 8.4 iken 2024’te bu 4.2’ye gerilemiş durumda. 2013’te en düşük memur maaşı asgari ücretin 2.4 katıyken bugün bu 1.4’e geriledi. Ortalama memur maaşlarında ise 4.3 kattan 1.7 kata kadar gerileme söz konusu.

Fotoğraf: Depo Photos

Ülke genelinde 2016’dan bu yana 342 bin 846 hektarlık alan, ‘orman vasfı’ dışına çıkarıldı. İzmir Aliağa’dan örnek veren Türkiye Ormancılar Derneği’nden Kenan Öztan, “Bu alanların en ayırt edici özelliği sanki kişiye özel, çok küçük sayılabilecek alanlar oluşu. Ancak bu alanların emlak değeri çok yüksek ve özellikli araziler” dedi. İstanbul Beykoz’a bağlı Görele köyü ise ‘orman vasfı’ dışına çıkarılan alanların olduğu bir başka bölge. 

Edirne Uzunköprü’de yaklaşık 15 köpek, çuvallar içinde öldürülmüş hâlde bulundu. Suç duyurusunda bulunacağını belirten İYİ Parti'li ilçe belediyesi, bölgenin belediyeye ait çöp depolama alanı olduğunu açıkladı ve köpeklerin kimliği belirsiz kişilerce öldürdüğünü öne sürdü. Manisa Salihli'deki evinin bahçesindeki bulunan üç yavru kediyi fırça sapı ile öldüren Muzaffer Şen tutuklandı. İngiliz yardım kuruluşu Happy Paws Puppy Rescue, Türkiye'de birlikte çalıştığı barınaklardan sokak köpeklerini İngiltere'ye ulaştırmaya çalıştıklarını açıkladı. 

Instagram’a 2 Ağustos günü getirilen erişim engeli, 10 Ağustos Cumartesi saat 21.30’da kaldırıldı. Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Uraloğlu "Katalog suçları ile ilgili gerekli ilerleme sağlanmıştır" dedi ancak önceki hafta bir rapor paylaşan Meta, katalog suçları içeren 2 bin 445 içeriği hükümetin talebi doğrultusunda kaldırdığını açıklamıştı. Füsun Sarp Nebil’in yazısı: ‘Açıldı ama verdiği söz nedir?’

Şırnak Silopi’de madencilik işletmesine ait servis aracının seyir hâlinde olduğu sırada yaşanan patlamada bir kişi hayatını kaybetti, sekiz kişi yaralandı. İçişleri Bakanı Yerlikaya, “Irak'ın kuzeyinden gerçekleştirilen saldırının, bölgede işletilen kömür ocağıyla ilgili husumetten kaynaklandığı değerlendirilmektedir” dedi.

Yurtdışına çıkış için zorunlu tutulan harç pulu ücreti, bugünden itibaren 500 liraya yükseldi. 

Türkiye’de eğitim veren Fransız Büyükelçiliği'ne bağlı Charles de Gaulle ve Pierre Loti okullarına, yeni Türk öğrencilerin kaydının yapılmayacağı açıklandı. Okullardaki ‘Türk dili, Türk kültürü, Türk edebiyatı, Türk tarihi ve coğrafya’ dersleri, bakanlığın görevlendirdiği Türk öğretmenler tarafından verilecek. 

Marmara Üniversitesi’nin Göztepe ve Kartal’daki fakülteleri, Maltepe’de yer alan Recep Tayyip Erdoğan Külliyesi’ne taşınacak. Üniversitenin Göztepe yerleşkesinde yaklaşık 12 bin öğrenci eğitim görüyor. 

İstanbul’a su sağlayan barajlardaki doluluk oranı yüzde 53.82 oldu. 

politika

Fotoğraf: Depo Photos

TBMM Başkanlığı, 'Gezi Davası' tutuklusu Can Atalay hakkında AYM'nin aldığı kararı görüşmek üzere Meclis'i 16 Ağustos’ta olağanüstü toplantıya çağırdı. Tatilde olan Meclis, Filistin lideri Abbas’ın konuşma yapacağı 15 Ağustos’ta toplanacak.

CHP lideri Özel, 22-24 Ağustos’ta Diyarbakır, Mardin, Batman, Şanlıurfa ve Gaziantep’i ziyaret edecek. Parti, 24 Ağustos’ta Gaziantep’te ‘Fıstık Mitingi’ düzenleyecek. Tüzük değiştirmeye hazırlanan partide, vekil ve belediye başkanlarına üç dönem sınırlamasının ise büyük ölçüde kesinlik kazandığı belirtiliyor.

Millî Savunma Bakanı Güler, yeni bir anayasa yapılıp Suriye'de seçimler düzenlenmeden Türk askerinin bölgeden çekilmesini tartışmayacaklarını açıkladı. Güler, iki ülke arasında bakanlar düzeyinde bir görüşme gerçekleştirilebileceğini söyledi.

T24’ün derlemesi: ‘Özel Kuvvetler’de dikkat çeken atamalar’

kültür - yaşam

Fotoğraf: Oleg Moroz / Unsplash

Yılın en iyi meteor yağmurlarından biri olarak kabul edilen Perseid meteor yağmuru, bu akşam en yoğun hâliyle gözlemlenecek. Her yıl temmuz ayından eylül ayına kadar aktif olan bu meteorların, bu akşamdan (12 Ağustos) yarın sabaha kadar zirve noktasında olması bekleniyor. Perseid meteor yağmuru, Swift-Tuttle kuyruklu yıldızının partiküllerinin dünya atmosferine girmesiyle oluşuyor.

31.⁠ ⁠Uluslararası Adana Altın Koza Film Festivali’nin ‘Ulusal Yarışma’ kategorisi jüri başkanı Nuri Bilge Ceylan oldu. 23-29 Eylül tarihlerinde gerçekleşecek festivalin Onur Ödülleri oyuncular Demet Akbağ ve Uğur Polat’a verilecek.

Çin’de yasalaşması beklenen ‘dijital kimlik’ tasarısıyla, ülkedeki kullanıcıların internette yaptığı tüm işlemler devletin doğrulama sisteminden geçecek. Dünyanın en çok internet kullanıcısına sahip olan ülkesi Çin’de Facebook, WhatsApp, Twitter, Instagram ve YouTube’un yanı sıra Çin merkezli ByteDance şirketine ait olan TikTok da yasaklı. 

dünya

Fotoğraf: The NYT

Yunanistan’ın başkenti Atina yakınlarındaki köy ve kasabalarda yaşayanlara, orman yangınları nedeniyle tahliye emri verildi. Geçen hafta sonu, aşırı sıcak hava ve güçlü rüzgârlar nedeniyle başlayan yangınlardaki alevlerin yer yer 25 metreyi bulduğu kaydedildi. Pazar öğle saatlerine kadar son 24 saatte çıkan 40 yangından 33'ü söndürüldü. Yedi farklı yerdeki yangınlar sürüyor. Yunanistan bu yıl, kayıtların tutulmaya başlandığı 1960’tan beri en sıcak Haziran ve Temmuz ayını yaşadı.

Ukrayna ordusunun Rusya’nın batısındaki Kursk bölgesinde gerçekleştirdiği sınır ötesi operasyon sürüyor. Ukrayna’nın sınırdan 12 kilometre kadar içeri girdiği ve çatışmaların 40 km uzunluğunda bir alanda sürdüğü duyuruldu. Kursk bölgesi yetkilileri de 28 köyün Ukrayna ordusunun kontrolünde olduğunu açıkladı. Bir yandan Ukrayna’nın ilerleyişini durdurmaya çalışan Rusya diğer yandan 121 binden fazla sivili bölgeden tahliye etti. 59 bin kişinin daha bölgeden tahliye edilmesi bekleniyor.

• Rusya’nın işgali altındaki Enerhodar şehrinde bulunan Zaporijha Nükleer Santrali'nde pazar günü çıkan yangında taraflar birbirlerini suçluyor. Rusya, Ukrayna’nın insansız hava araçlarıyla bir saldırı düzenlediğini savunuyor. Santraldeki radyasyon seviyesinin normal olduğuna dikkat çeken Ukrayna ise Rusya’yı ‘provokasyon yapmakla’ itham ediyor.

Hamas, İran’da öldürülen liderleri Haniye sonrası başlayan Yahya Sinvar yönetimindeki ilk duyurusunu ateşkes anlaşmasına yönelik yaptı. Buna göre Hamas, ABD’nin yanı sıra diğer arabulucu ülkeler Mısır ve Katar’dan Gazze'de ateşkes anlaşması için yeni müzakerelerin başlatılması girişimi yerine mevcut görüşmelere dayalı bir plan sunmalarını istedi. Söz konusu üç ülke, 15 Ağustos’ta Kahire veya Doha’da ateşkes için yeni müzakerelerin yapılacağını duyurmuştu. Hamas’ın bu toplantıya katılıp katılmayacağı belli değil.

• ABD ordusu, gerilimin tırmandığı Ortadoğu’ya güdümlü füze denizaltısı gönderdi. Daha önce bölgeye gönderilen ve F-35 savaş uçakları taşıyan USS Abraham Lincoln uçak gemisine de yolculuğu hızlandırma talimatı verildi.

ABD lideri Biden, kasım ayında düzenlenecek başkanlık seçimlerinde Demokrat Parti adaylığından çekilmesinin ardından ilk kez bu kararın nedenlerini anlattı. Biden, adaylığına dair partisinde yaşanan tartışmaların Demokratlar için ‘gerçek bir dikkat dağıtıcı’ olmasından endişelendiği için yeniden seçilme yarışından çekildiğini söyledi. Biden, ayrıca Pennsylvania eyaletinde Demokrat aday Kamala Harris için kampanya yürüteceğini duyurdu.

Avustralya’da bir otelin çatısına düşen helikopterin pilotu yaşamını yitirdi. Hilton oteller zincirine bağlı Double Tree otelinin çatısında kazayla bağlantılı olarak yangın çıktı. Yüzlerce otel müşterisi ve personel tahliye edildi. Yetkililer, helikopterde pilottan başka kimse olmadığını söyledi. Kazanın nedeni henüz bilinmiyor ancak helikopteri kiraya veren şirket uçuşun ‘yetkisiz’ olduğunu duyurdu.

spor

Fotoğraf: Depo Photos

Paris 2024 Olimpiyat Oyunları, ABD’nin ev sahibi Fransa karşısında kazandığı kadınlar basketbol finaliyle sona erdi. Bu maçta kazanılan altın madalya ABD’nin, Çin’i geçerek Olimpiyat madalyası sıralamasında birinciliğe yükselmesini sağladı. ABD, 40 altın, 44 gümüş ve 42 bronz madalya ile toplamda 126 madalya aldı; Çin ise 91 madalya ile ikinci oldu. Türkiye ise 1984 Los Angeles Olimpiyat Oyunları’ndan bu yana ilk kez Olimpiyatlardan altın madalya alamadan ayrıldı. Ay-Yıldızlılar, üçü gümüş ve beşi bronz olmak üzere toplam sekiz madalya kazandı.

📷 Fotoğraflarla Paris 2024 Olimpiyat Oyunları'nın kapanış töreni.

Spor ekranı: Bodrumspor-Gaziantep FK, Ç. Rizespor-Başakşehir (21.00/beIN Sports), Pegula-Anisimova (01.00/beIN Max 1), Rublev-Poyrin (02.30/S Sport). 

kapsül öneriyor

Gökçe Akçelik’in anısına | Replikas’ın yayınlanmamış kayıtları, Roll söyleşileri: “Birinci tekil şahıs yazınca, her şey gruba mâl ediliyor. Böylece sıkıntılarını paylaşan grup muamelesi görüyoruz. Aslında grup içinde bile bunları konuşmuyoruz.”

Paris 2024’e veda: Kapanış töreni özeti, Eurosport’un videosu ve doğal anlar, ‘Nightcall’, ‘Playground Love’, ‘Can’t Stop’ ve ‘The Next Episode’ performansları.  

Kapsül’de hafta sonu | Business: ‘Sanık sandalyesi: Google’, Pazar: ‘Alev almış bir atletin portresi: Mondo Duplantis’

günün sözü

“İlk bulgularımızda özellikle oksijende durum hiç ama hiç iç açıcı değil. Marmara, ilk 30 metresi hariç ciddi oksijen azlığı çeken, komada bir yer. Oksijen özellikle ilk 30 metreden sonra ‘hipoksi eşiği’ dediğimiz, bir balığın giremeyeceği seviyede düşük. Ardından 150-200 metreye eriştiğinizde neredeyse ölçmekte zorlandığımız, çok çok az seviyelerde oksijen var.”

Marmara Denizi’nde yaptığı dört günlük araştırmanın sonucunu paylaşan ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü’nden Prof. Dr. Mustafa Yücel.