Sayı: 1.175 - Ortalama okuma süresi: 6 dakika (1.600 kelime)

🌤️ Çoğunlukla parçalı bulutlu bir hava bekleniyor. Hatay ve çevresi ile Karadeniz’in doğusunda ise yağış var.

$: 34,20 📉 €: 37,52 📈 BIST100: 8.964 📉 ₿: 60.597 USD 📉

# Sosyal medyanın gündeminde, üretim alanında domuz eti kullanıldığı tespit edilen ve “Ben garip bir kuşum…” diyen Köfteci Yusuf’un sahibi Yusuf Akkaş var. 

🎧 kapsül | günlük doz, tüm podcast platformlarında ve YouTube’da. Kapsül’ün uygulaması iOS ve Android’de.

Türkiye’nin düzeni

Son dönemde artan şiddet olaylarının ana etkenlerinden biri toplumun tüm çeperlerine yayılan yoksulluk olarak görülürken gitgide daha fazla çocuk okuldan uzaklaşıyor.

Resmî verilere göre, Türkiye'de yaklaşık 613 bin çocuk örgün eğitimin dışında kaldı. Bu sayı, bir yılda yüzde 38'lik artışa denk geliyor.

Eğitim Sen üyesi Özlem Tolu, bu durumun cinsiyet bazlı nedenlerle çocuk yoksulluğu ile ilişkili olduğunu söylüyor. Okul öncesi eğitimdeki öğrenci sayısında da düşüş olduğuna dikkat çeken Tolu, anaokullarındaki çocuklar için ailelerden katkı payı istenmesinin bu durumu yarattığını tespit ettiklerini anlatıyor.

Öğrenci sayısındaki değişimin en fazla 2006 doğumlularda görüldüğünü aktaran Eğitim Reformu Girişimi'nden Özgenur Korlu, resmî çalışmanın başladığı 15 yaştan itibaren eğitim dışında kalma oranının arttığını vurguladı.

Türkiye’de son 5 yılda 615 bin 791 üniversite öğrencisi okulu bırakırken 89 bin 706 öğrenci ise kaydını dondurdu. 

📺 Taşımalı eğitimin kaldırılmasıyla Van’da okullarına otostop çekerek giden öğrenciler anlatıyor.

Eğitim Reformu Girişimi'nden Yaprak Sarıışık ve Özgenur Korlu konuşuyor: 'Eğitimden kopan çocuk sayısı artıyor'

İstanbul’da ehliyetsiz kullandığı araçla Oğuz Murat Aci’nin ölümüne neden olan oğlu Timur Cihantimur’la birlikte ABD’ye giden Eylem Tok’un Türkiye’ye iadesiyle ilgili davanın duruşmasında karar çıkmadı. Savcılık, Tok’un işlediği suçların iade kapsamına girdiğini savunuyor.

Araştırma şirketi Ipsos'un hazırladığı ‘Ruh Sağlığı Raporu’na göre Türkiye, ruhsal hastalıktan muzdarip insanların oranında ABD'nin ardından ikinci sırada. Türkiye'de her 100 kişiden 38'i, psikolojik bir sorun yaşadığını söylerken depresyon, anksiyete bozukluğu ya da yeme bozukluğuyla mücadele ettiğini söyleyenlerin oranı bu yıl yüzde 8 arttı.

10 Ekim 2015’te Ankara Garı'nda yapılmak istenen 'Barış Mitingi'ne yönelik IŞİD'in canlı bomba saldırısında hayatını kaybeden 103 kişi, katliamın gerçekleştiği saat olan 10.04'te yapılan saygı duruşunun ardından isimleri tek tek okunarak anıldı. Saldırıyla ilgili yıllarca süren dava dosyasından ise Temmuz 2024’te karar çıktı. Hakkında dava açılan 26 sanıktan 16 kişi ise hâlen firari durumda. Bu kişilerin de IŞİD üyesi oldukları tahmin ediliyor.

Gazeteci Can Ataklı, ‘halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama’ suçlamasıyla 10 ay hapis cezası aldı. Soruşturma, Ataklı’nın YouTube kanalında sarf ettiği “... 'Kavala’ya ve Öcalan’a özgürlük isteyenlere hakkımızı helal etmiyoruz'… Kimsin lan, kimsin? Şehit babası olunca canının istediğini söyleme hakkın mı var?” ifadeleri nedeniyle açılmıştı. 

📺 İstanbul Erkek Lisesi öğrencileri, okullarından Çemberlitaş'a kadar ellerinde katledilen kadınların fotoğraflarıyla yürüyüş düzenledi.

Feray Aytekin Aydoğan’ın yazısı: ‘4+4+4 eğitim sistemi neden değişiyor?’

Barış Terkoğlu’nun yazısı: ‘E-Nabız deyip geçmeyin!’

Gıda mühendisi Bülent Şık anlatıyor: ‘Mesele, Köfteci Yusuf'tan çok daha öte’

politika

Fotoğraf: Depo Photos

CHP, istinaf sürecindeki ‘ahmak davası’nda İBB Başkanı İmamoğlu aleyhine bir karar çıkması hâlinde İstanbul’da büyük bir miting yapmayı planlıyor. Mitinge, muhalefet liderlerinin de katılması bekleniyor. İsmail Saymaz’ın yazısı: “İmamoğlu’na özel ceza tarifesi uygulamış.”

Deniz Zeyrek’in yazısı: “Erdoğan, Bahçeli’nin de yardımıyla, 31 Mart seçimlerinde tamamen kaybettiği psikolojik üstünlüğü geri almaya çalışıyor. Gelişmeler de onu başarıya ulaştıracak gibi görünüyor.”

Ayşe Yıldırım’ın yazısı: “Devlet yetkilileri ile Kandil arasında bir görüşme trafiği başlamış durumda.”

Sedat Ergin’in yazısı: ‘Vadedilmiş topraklar’ tartışmasının öncesi de var’

kültür - yaşam

The New Yorker

Nobel Edebiyat Ödülü’nün bu yılki sahibi Güney Koreli yazar Han Kang oldu. Kang, Nobel Edebiyat Ödülü’ne değer görülen 18. kadın. Yazarın en bilinen eseri, Türkçe’ye de çevrilen ‘Vejetaryen’ isimli kitap. Yazar, ‘tarihsel travmalara değinen, insan yaşamının kırılganlığını ortaya koyan, şiirsel yanı yoğun nesirleri’ nedeniyle ödüle layık görüldü.

İstanbul Boğaziçi Köprüsü’nün turizm amaçlı yayalaştırılması gündemde. Ulaştırma Bakanlığı’nın henüz taslak aşamasında olduğunu belirttiği projede ABD’deki Brooklyn ve Golden Gate köprülerinin yaya geçişleri örnek alınıyor. 1973’te açılan köprü, 1978’e kadar yaya trafiğine açıktı. 

İngiltere’de evlerde kullanılmayan veya çöpe atılan elektrikli aletlerdeki 38 bin 449 ton bakır ülkenin yıllık bakır ihtiyacını karşılamaya yetiyor. Material Focus’un verilerine göre bir evde ortalama 23 adet kablo bulunuyor, kabloların en az yüzde 20’si bakır içeriyor. Sonsuza kadar geri dönüştürülebilen bir metal olan bakır, yenilenebilir enerji sistemlerine ve yeşil teknolojilere güç vermedeki rolü nedeniyle ‘enerji geçişinin metali’ olarak adlandırılıyor.

dünya

Fotoğraf: Omar Ashtawy / Depo Photos

İsrail ordusunun, Gazze’nin merkezinde yerinden edilmiş insanların barındığı bir okula düzenlediği hava saldırısında en az 28 kişi hayatını kaybetti. Yaşamını yitirenlerin büyük bir kısmını kadın ve çocuklar oluşturuyor. En az 54 kişinin yaralandığı saldırının gerçekleştirildiği Deir al-Balah kenti, yerlerinden edilmiş 1 milyon kişiye ev sahipliği yapıyor. İsrail ordusu ise daha önceki saldırılarındaki savunmasını yaptı ve ‘teröristlere yönelik hassas bir saldırı’ düzenlendiğini öne sürdü. ABD lideri Biden, İsrail Başbakanı Netanyahu ile telefonda görüştü. Ağustos ayından sonra ilk kez görüşen iki liderin konuşmasının ardından Beyaz Saray sözcüsü Karine Jean-Pierre, bazı konularda görüş ayrılığı yaşadığını ve bu konuda açık olduklarını söyledi. Öte yandan İsrail Savunma Bakanı Gallant, İran’ın 1 Ekim’deki hava saldırılarını başarısızlık olarak tanımladı: “Bize saldıranın canı yanar ve bedel öder. Saldırımız öldürücü, isabetli ve her şeyin ötesinde şaşırtıcı olacak.”

• İsrail’in Lübnan’a yönelik saldırıları nedeniyle 1 milyon insan evlerini terk etmek zorunda kaldı. Birleşmiş Milletler’e göre İsrail ordusunun Lübnan’daki tahliye emirleri, ülkenin yüzölçümünün dörtte birini kapsıyor. İsrail’in bu çağrıları nedeniyle Lübnanlılar, şu ana kadar 100'den fazla köy ve kentsel alanı boşalttı. Bu arada İsrail’in saldırıları nedeniyle Lübnan’dan ayrılmak isteyen Türk vatandaşlarını tahliye eden Türk Deniz Kuvvetleri’ne ait iki gemi Mersin’e gitmek üzere Beyrut Limanı’ndan yola çıktı.

ABD’nin Florida eyaletini vuran Milton Kasırgası en az dört kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu. Kasırga, Florida’yı şiddetli yağış ve rüzgârlarla vurmasının ardından çok sayıda hortuma da yol açtı. Atlas Okyanusu’na ulaşan Milton Kasırgası bölgedeki üç milyon kişinin elektriksiz kalmasına da yol açtı. Florida Valisi Ron DeSantis, beklenen en kötü senaryonun yaşanmadığını belirtti: “Gün ilerledikçe hasarın boyutunu daha iyi anlayacağız. Bu önemli bir fırtınaydı ama neyse ki bu en kötü durum senaryosu değildi.”

İngiliz YouTuber ‘Yung Filly’ lakaplı Andres Felipe Valencia Barrientos, tecavüz suçlamasıyla Avustralya’da tutuklandı. Barrientos, dört kez rızası olmadan cinsel ilişkiye girmek, üç kez bedensel zarara yol açan saldırı ve bir kez de bir kişinin boynuna baskı uygulayarak normal nefes almasını veya kan dolaşımını engellemekle suçlanıyor. YouTube’daki Beta Squad ve Sidemen üyesi olarak bilinen 29 yaşındaki şüpheli, rap müzisyeni olarak kariyerini sürdürüyordu.

ekonomi

Grafik: Bloomberg HT

TÜİK’e göre ağustos ayında işsizlik oranı yüzde 8.5’e geriledi. Bir diğer deyişle 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı 3 milyon 55 bin kişi oldu. Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerden oluşan atıl işgücünü tanımlayan geniş tanımlı işsizlik oranı ise yüzde 27.2’ye yükseldi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Işıkhan, son 16 aydır işsizlik oranının tek hanelerde seyrettiğini hatırlatarak “OVP’yle uyumlu şekilde istihdamda olumlu görünüm devam ediyor” dedi. Ancak ekonomistler, dar ve geniş tanımlı işsizlik oranı arasındaki farkın 20 puana yaklaşmasına dikkati çekiyor. Ali Çufadar: “Vatandaşımız işsizlik bunalımında. Düzenli-nitelikli iş bulamıyor; durum kötüleşiyor. Adını koyalım: ekonomimiz durgunluğa girmiştir.” DİSK’in hesaplamasına göre geniş tanımlı işsiz sayısı 11 milyonu aştı. Öte yandan resmî işsizlerin yaklaşık yüzde 86’sı işsizlik ödeneği alamıyor. 

TÜİK verilerine göre ağustos ayında sanayi üretimi geçen yıla kıyasla yüzde 5.3 daraldı. Böylece sanayi üretimi Şubat 2023’ten beri en düşük seviyesine geldi. Sanayinin alt kolları incelendiğinde madencilik ve taş ocakçılığı ile imalat sanayi sektörlerindeki daralma da yüzde 5.4 olarak kaydedildi. Öte yandan inşaat maliyetleri bir yılda yüzde 41.54 arttı. Bu, Eylül 2021’den beri en düşük yıllık artış.

Ankara 6. İdare Mahkemesi, TÜİK’ten 30 gün içinde enflasyon hesabında kullandığı tüm bilgi ve belgeleri mahkemeye sunmasını talep etti. Karar, Emekli Yargıtay Onursal Üyesi Seyfettin Çilesiz’in TÜİK'in açıkladığı enflasyonun, gerçek enflasyon verilerinin altında kaldığını ve maaşların da buna göre belirlendiğini belirterek açtığı dava üzerine alındı.

Avrupa’da alışveriş yapan Türkiye vatandaşlarının sayısı son iki yılda yüzde 565 arttı. En fazla alışveriş yapılan ülkeler ise İtalya, Fransa ve Almanya olarak sıralandı. Türklerin Avrupa’da harcadığı para ile Türkiye’ye gelen turistin alışveriş tutarı ilk kez geçen yıl eşitlendi. Geçen yıl Avrupa’da yaklaşık 750 milyon euroluk alışveriş yapılırken bu yılın ilk sekiz ayında bu tutar 400 milyon euroya ulaştı. Öte yandan Türkiye’ye gelen turist sayısı sabitken alışveriş yapan turistlerin sayısı yüzde 30 azaldı. Uzmanlara göre bunda Türkiye’deki aynı ürünlerin, Avrupa’ya kıyasla euro bazında yüzde 15-20 daha pahalı olması etkili. 

Altının ons fiyatı temmuz ile eylül dönemini yüzde 13.2 artışla 2 bin 634 dolardan tamamladı. Böylece 2016’dan bu yana en yüksek çeyreklik kazancına ulaştı. Altın, 2016’nın ilk çeyreğinde yüzde 16.2 değer kazanmıştı.

ABD’li gıda ve içecek şirketi PepsiCo’nun satış hacmi, Avrupa hariç her pazarda düştü. Tüketicilerin harcamalarını kısması nedeniyle şirket de daha önce yüzde 4 olarak duyurduğu gelir artışı beklentisini düşürdüğünü açıkladı.

spor

Baldock uzun yıllar İngiltere’nin Sheffield takımında forma giymişti. (Fotoğraf: Gareth Evans / Depo Photos)

Yunanistan’ın Panathinaikos takımında forma giyen 31 yaşındaki Yunan futbolcu George Baldock, evinin havuzunda ölü bulundu. 31 yaşındaki futbolcunun ölüm nedeni henüz bilinmiyor. 1993'te İngiltere'nin Buckingham kentinde doğan Baldock, büyükannesi üzerinden Yunan vatandaşlığına geçmiş ve Yunanistan Milli Takımı'yla da 12 kez sahaya çıkmıştı.

İspanyol tenisçi Rafael Nadal, gelecek ay Malaga’da düzenlenecek Davis Cup’ın ardından profesyonel sporculuk kariyerini sonlandıracağını açıkladı. Bir video paylaşan 38 yaşındaki Nadal, "İşin aslı şu ki son yıllar, özellikle de son iki yıl zor geçti. Kısıtlamalar olmadan oynayabildiğimi düşünmüyorum” ifadelerini kullandı. Toprak kortların en iyi tenisçisi olarak kabul edilen Nadal, toprak kortta oynanan Roland Garros’ta oynadığı 116 maçın 112’sini kazanarak 14 kez bu kupayı kaldırdı. Raket Servis’in videosu: ‘Rafael Nadal kortlara veda ediyor’ ve Kapsül Spor’un 8 Mayıs tarihli sayısı: ‘Rafael Nadal: Son bir bahar’

Spor ekranı: Erciyes 38-Orduspor 1967 (19.00/A Spor), Anadolu Efes-Fenerbahçe (20.00/S Sport), İtalya-Belçika (21.45/TV 8.5), İngiltere-Yunanistan (21.45/Exxen).

kapsül öneriyor

CAKE albümü (1996): ‘Fashion Nugget’

Binnaz Saktanber’in yazısı: ‘Ekranda kürtaj yasak mı?’ 

Kumaş ve liften eserler yaratan dört sanatçı 🧶

Beije listesi: ‘Sosyal medyadaki ‘psikolojik tavsiyelerin’ söylemediği bazı şeyler’

'Premier Masa’da Buğra Balaban, Hasan Cömert ve Umut Öztürk, konukları Cem Pekdoğru'yla Premier League konuşuyor: 'Arsenal'da o sene bu sene mi?'

Kaan Sezyum’un yazısı: ‘Adamlığın vasat tarihi’

günün sözü

"Bu adam neden bu kadar zengin, neden bu kadar güçlü? Oy verdiğiniz insanlara bakın. Sadece 10 vekil var yanımızda. Geri kalan vekiller nerede? Bizi insan olarak görmüyorlar.”

Manisa Soma'da, AKP'li vekil Ferhat Nasıroğlu'nun sahibi olduğu Fernas Madencilik'e ait işyerinde sendikalı oldukları gerekçesiyle işten atılan ve yürüyerek geldikleri Ankara’da eylemlerine devam eden maden işçilerinden biri.