Sayı: 1.188 - Ortalama okuma süresi: 6 dakika (1.614 kelime)

🌤️ Hava durumunda önemli bir değişiklik beklenmiyor. Karadeniz’in batısı ve Marmara’nın doğusunda yağmur geçişleri görülebilir.

$: 34,27 📈 €: 37,02 📉 BIST100: 8.945 📈 ₿: 71.916 USD 📈

# Sosyal medyanın gündeminde, 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı var. 

🎧 kapsül | günlük doz, tüm podcast platformlarında ve YouTube’da. Kapsül’ün uygulaması iOS ve Android’de.

Bugün 29 Ekim. Özgür ve aydınlık yarınlar umuduyla büyük mücadelelerin ardından kurulan Türkiye Cumhuriyeti 101 yaşında. Sesini duyurabilmenin gitgide zorlaştığı bu günlerde bir kez daha: Yaşa Cumhuriyet. 101. yaşında da Cumhuriyet ilelebet. Cumhuriyet Bayramı hepimize kutlu olsun.

Bayram

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Anıtkabir'de düzenlenen törene katıldı. Törende, MHP lideri Bahçeli ve İYİ Parti lideri Dervişoğlu da yer aldı. Son dönemde olduğu gibi bu yıl da Anıtkabir’e gelen Erdoğan’a sloganlarla destek verildi. Resmî törenin ardından saat 11.30’da yurttaşlar Anıtkabir’e alınmaya başladı.

İstanbul’da kutlamaların adresi olan Vatan Caddesi'nde resmî geçit töreni yapıldı.

Erdoğan'ın mesajı, "Terör belasını tüm imkânlarımızı kullanarak artık tarihe gömmemiz gerektiğini biliyoruz” oldu. CHP lideri Özel, “Herkesi Cumhuriyet’i kutlamaya davet ediyorum. En önemli güç halkın gücü, sizin gücünüzdür” dedi. İBB Başkanı İmamoğlu ise mesajında “Bugünkü çöküşe bakıp karamsarlığa asla kapılmayın” ifadelerine yer verdi.

CHP, Özel ve ABB Başkanı Yavaş’ın da katılımıyla Birinci Meclis önünden düzenlenen yürüyüşle Anıtkabir’e gitti.

Bu akşam Beştepe’de 29 Ekim resepsiyonu verilecek. Resepsiyonun Çankaya Köşkü’nde düzenlenmesi için yaptığı çağrı karşılık bulmayan Özel’in, saat 20.00’de Manisa BB’nin düzenlediği Fazıl Say ve Serenad Bağcan konserini izlemesi bekleniyor. Siyasiler, yabancı misyon şeflerinin yanı sıra sporcular ve sanatçıların da davet edildiği Beştepe’deki törende, 2 binin üzerinde katılımcının yer alması planlanıyor.

Dahası

Muğla Ortaca’da düzenlenen kutlamalardaki tören geçişinde, Atatürk'ün posterine yer verilmezken öğrenciler Erdoğan'ın fotoğrafını taşıdı.

Aydın Didim’de köylüler, traktörlerle konvoy düzenledi.

Bayram kutlamaları: İstanbul’daki etkinlikler, Ankara’daki etkinlikler.

gündem

Fotoğraf: ANKA

Denizli Merkezefendi’de altı gün önce çıkan orman yangını, hâlen kontrol altına alınamadı. Sarp ve kayalık arazide çıkan yangında alevler, Tavas ilçe sınırına ulaştı. 400 hektara yakın bir alanda etkili olan yangın, yanan ağaçların türünden ötürü ‘örtü yangını’ olarak adlandırılıyor.

Gazetecilerle bir araya gelen CHP lideri Özel, MHP lideri Bahçeli’nin mesajlarıyla ilgili “Adı süreçse demokratik değil dayatmacı bir süreç. Sürecin bu hâliyle uzlaşmamız mümkün değil” yorumunu yaptı. Cumhurbaşkanı adaylığı tartışmalarını değerlendiren Özel, “Mansur Bey ve Ekrem Bey’le aramda fikir ayrılığı yok. Her ikisi de normalleşmeyi destekliyor, ayağa kalkmanın doğru olduğunu söyledi, itirazları yok” dedi. 

Tolga Şardan'ın yazısı: 'TUSAŞ, özel güvenlik denetiminde sınıfta kalmış!'

Nuray Babacan’ın kulis yazısı: ‘AKP’de açılım kulisleri: Sorun açıklamada değil dozunda’

Diyarbakır’da cesedi bulunan 8 yaşındaki Narin Güran’ın arandığı dönemde, jandarma görevlilerinin Narin’in yerini bir ‘üfürükçüye’ sorduğu ortaya çıktı. Dava dosyasında, ‘üfürükçünün’ verdiği adrese giden görevlilerin herhangi bir ize rastlamadığı yer aldı. Tutuklu amca Salim Güran’ın jandarmayı yanıltmak için böyle bir plan yaptığı düşünülüyor.

Galatasaray-Beşiktaş maçının ardından A Spor muhabiri Emre Kaplan’a yumruk atan Sezgin Gülnar tutuklandı. Galatasaray’ın 2-1 kazandığı maçta yer almayan Beşiktaş Başkanı Hasan Arat’ın şoförü olan Gülnar ifadesinde, Kaplan’ın maç sonrasında paylaştığı “Geçmiş olsun Hasan Arat, geçmiş olsun Hüseyin Yücel. Acil şifalar dilerim” tweetinin ardından konuşmak için yanına gittiğini söyledi.

İstanbul Havalimanı’nda görevli iki polis memuru, kaçak yolla altın soktukları gerekçesiyle tutuklandı. Polislerin yurtdışından gelen yolcunun getirdiği altını, havalimanı tuvaletinde teslim aldıkları belirlendi.

Michelin yıldızlı şef Michael Wollenberg, İstanbul’da geçirdiği trafik kazası sonucu hayatını kaybetti. 60 yaşındaki Wollenberg'in karavanıyla seyir hâlindeyken kamyonla çarpıştığı ve ağır yaralı olarak hastaneye kaldırıldığı açıklandı. Hamburg’daki ‘Amadeus’ restoranının sahibi olan Wollenberg, dünyanın en iyi deniz mahsülleri şeflerinden biri olarak kabul ediliyordu.

kültür - yaşam

Fotoğraf: Priyanshu Rawal / Unsplash 

Dünya genelinde intihar oranları pazartesi günleri, uzun tatillerin ardından ve yılbaşında artarken hafta sonları ve aralık ayında azalıyor. BMJ tıp dergisinde yayımlanan araştırmaya göre bunda, hafta başında artan iş baskısı, hafta sonu boyunca içki içmeye eşlik eden korku ve endişe ve tatillerde sosyal izolasyon etkili olabilir. Araştırma 1971 ile 2019 yılları arasında 26 ülkedeki 1.7 milyon intiharın verisine dayanıyor.

Atilla İlhan Edebiyat Ödülleri’nin bu yılki sahibi ‘Kimsenin Ölmediği Bir Cinayet Öyküsü’ isimli romanıyla Ali İpek oldu. ‘Güzel Seferlerin Süvarisi’nin yazarı Özgür Mutlu ilk roman teşvik ödülüne, ‘Tekliler’ kitabıyla Onur Sarıkaya da şiir ödülüne değer görüldü. İlk şiir kitabı teşvik ödülüne layık eser ise bulunamadı.

Apple’ın yeni yapay zekâ araçlarının yer aldığı güncelleme tüm iPhone 16 modelleri ile iPhone 15 Pro ve Pro Max modellerinde devreye alındı. Yeni özellikler arasında mesaj yazma yardımı, bildirim özetleri ve sanal asistan Siri’de güncellemeler var.

Decollage Art Space’in 1882-1955 yıllarında doğan, aralarında Abidin Dino, Devrim Erbil, Nejad Melih Devrim, Selim Turan gibi 22 sanatçının eserlerinin yer aldığı ‘Zamanlar Arası’nda sergisi 15 Kasım’da açılıyor. İstanbul’daki sergi 8 Aralık’a kadar görülebilir.

Murat Sevinç’in yazısı: ‘Bir Cumhuriyet Bayramı söyleşisi: Kamunun iyiliği, erdem ve Açık Radyo…’

dünya

Fotoğraf: The NYT

İsrail ordusunun Gazze’nin kuzeyinde bir apartmanı hedef alan saldırısında en az 93 kişi hayatını kaybetti. Ölenlerin büyük bir çoğunluğunu kadın ve çocuklar oluşturuyor. Enkaz altındaki 40 kişiden ise haber alınamıyor. Çoğu çocuk olmak üzere 35 yaralının hastanelerde tedavisi sürüyor. İsrail’in 7 Ekim 2023’ten bu yana Gazze’ye yönelik saldırılarında şu ana kadar 42 binden fazla insan yaşamını yitirdi. Bu arada İsrail’de parlamento, Birleşmiş Milletler Filistinli Mültecilere Yardım Kuruluşu’nun (UNRWA) İsrail’deki faaliyetlerini yasakladı. Yasa, parlamentoda 10’a karşı 92 oyla kabul edildi.

• Hizbullah’ın yeni liderinin Naim Kasım olduğu açıklandı. 71 yaşındaki Kasım, İsrail ordusu tarafından düzenlenen bir hava saldırısında öldürülen Hasan Nasrallah’ın yardımcılığını yapıyordu. 1991’den bu yana genel sekreter yardımcılığı görevini yürüten Kasım, Hizbullah’ın önde gelen sözcülerinden biri olarak tanınıyordu. Kasım, Nasrallah'ın öldürülmesinden bu yana üç televizyon konuşması yaptı ve silahlı grubun Lübnan'da ateşkes sağlanması çabalarını desteklediğini söyledi.

İran, ‘terör eylemleri planlamak ve yönetmek’ suçlamalarıyla ölüm cezasına çarptırılan İran-Alman çifte vatandaşı Cemşid Şarmehd’in infazını gerçekleştirdi. Olayı ‘skandal’ olarak yorumlayan Almanya Başbakanı Scholz, “Şarmehd, kendisine yöneltilen suçlamalara karşı savunma yapma fırsatı bile bulamadı” dedi. Tahran Devrim Mahkemesi, Şarmehd’in 2008’de Şiraz kentinde gerçekleşen bombalı saldırıya karıştığı yönünde karar vermişti. Şarmehd'in 2020’nin temmuz ayında yurtdışında yakalanarak İran’a götürüldüğü açıklanmıştı.

Gürcistan’daki genel seçimde yüzde 54’lük oy oranıyla zafer ilan eden iktidardaki Gürcü Rüyası Partisi’ne yönelik tepkiler büyüyor. Parlamentonun önünde toplanan, Gürcistan ve Avrupa Birliği bayrağı taşıyan binlerce kişi Rusya’nın yardımıyla seçime hile karıştırıldığını savunuyor. Burada bir konuşma yapan Cumhurbaşkanı Zurabişvili, iktidara karşın Avrupa yolunu savunacaklarını söyledi: “Başka alternatifimiz yok ve bu ülkede gelecek nesillere bırakmak istediğimiz başka bir şey de yok.” Ülkedeki ana muhalefet partisi de hükümetle herhangi bir görüşmede yer almayacaklarını vurguladı.

Norveç’in başkenti Oslo’nun merkezinde bir tramvayın raydan çıkarak bir bilgisayar mağazasına girmesi sonucu dört kişi yaralandı. Yaralıların tamamı olay yerinde tedavi edildi. Raydan çıkan tramvayda yaklaşık 20 kişinin bulunduğu açıklandı. Bir görgü tanığı, tramvayın yüksek hızla geldiğini gördüğünü söyledi. 

ekonomi

İstanbul Esenyurt. (Fotoğraf: Cumhur Yetmez / Depo Photos)

Son dört yılda TÜİK endeksine göre kira değişim oranı yüzde 575 olsa da banka havale işlemlerindeki tutarlar incelendiğinde ‘konut kira ödemesi’ndeki artış yüzde 1325’i buldu. 2020-2024 arası EFT ve FAST işlemlerinde işyeri kira ödemesi tutarındaki artış yüzde 872 iken ‘diğer kiralarda’ ise yüzde 1605 seviyesinde. Enflasyonun etkisinin yanı sıra özellikle diğer kiralar kategorisindeki bu artış kayıtdışılığın artışı olarak yorumlanıyor.

Karkas et fiyatlarına zam yapıldı. Fiyat bölgelere göre değişiklik gösterse de Türkiye genelinde ortalama dana karkas etin kilosu 323.25 lira, kuzu karkas et de 364.86 liraya yükseldi. Bu, geçen yıla kıyasla yüzde 40 ila yüzde 75 arasında zam anlamına geliyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, ayrı ayrı toplantılarda enflasyonda ‘en kötünün geride kaldığını’ yineledi.

Katar’da çalıştırdıkları inşaat işçilerini tazminatsız işten çıkaran Bahadır İnşaat’ın sahipleri Cem ve Mine Bahadır’ın yalısına haciz geldi. İşçilerin avukatı ve polis İstanbul Bebek’teki Sadıkoğlu Yalısı’na giderek yalı ve içindeki antika eşyaların işçilerin alacakları karşılığında haczedileceğini bildirdi.

Hazır giyim firması Sarar işçileri, toplu sözleşme, maaş artışı ve ve şartlarının iyileştirilmesi talebiyle yurdun farklı bölgelerindeki şubelerde 60 gündür iş yavaşlatma eylemleri yapıyor. Firmanın Samsun Piazza AVM'deki şubesi çalışanları, dün itibarıyla greve başladı.

Erzincan’ın İliç ilçesinde şubat ayında siyanürlü liç yığının kayması sonucu dokuz işçinin hayatını kaybettiği Anagold Madencilik yeniden madeni açmaya hazırlanıyor. Bundan böyle liç yığını yönteminin kullanılmayacağını, yeni bir ÇED süreci için görüşmelerin devam ettiğini belirten şirket yetkilileri “Eğer gerekli izinler verilirse burada operasyonlarımıza 20 gün içinde başlayabiliriz” dedi.

Geçen haftalarda uygulamaya konan 7 bin lira üzerindeki alışverişlerde kart veya banka kullanımı zorunluluğu nedeniyle bazı esnaflar kart komisyon farkını yüzde 20’ye kadar çıkardı. Örneğin İstanbul’daki bir oto sanayiinde işlem yaptıran bir kişiden 4 bin 500 lira olan işlem ücretini kredi kartı ile ödemesi durumunda 6 bin lira talep edildi. Tüketici dernekleri bu durumda esnafın şikâyet edilmesi gerektiğini söyledi. Öte yandan son zamanlarda ‘POS cihazı bozuk’ gerekçesiyle nakit ödeme talep edildiği yönündeki şikâyetlerin de arttığı belirtiliyor.

Fransız seyahat şirketi BlaBlaCar’ın, Türkiye’nin önde gelen otobüs ve uçak bilet satış platformu Obilet’i satın alması Rekabet Kurumu tarafından onaylandı. Obilet haziran ayında ‘stratejik yatırım almak üzere’ BlaBlaCar ile anlaşmaya vardığını duyurmuştu.

📝 DW Türkçe analizi: ‘Trump yeniden seçilirse Türkiye ekonomisi nasıl etkilenir?’

İspanya’da şehir içi ve şehirlerarası otobüs şoförleri erken emeklilik talebiyle bir günlük greve çıktı. Şoförler 67 olan emeklilik yaşının 60’a indirilmesini istiyor. Bu talep 2004’ten beri ülkedeki kara ulaşımı şoförleri tarafından dile getiriliyor. Yıl bitmeden beş kez daha greve çıkacaklarını bildiren şoförler çözümsüzlük durumunda 23 Aralık’tan itibaren süresiz greve gidebileceklerini açıkladı. Sonraki grevlere kamyon şoförlerinin de dahil olması söz konusu.

spor

Fotoğraf: BBC

Manchester City’nin 28 yaşındaki futbolcusu Rodri, Fransız spor dergisi France Football tarafından Avrupa'da Yılın Futbolcusu Ödülü olan ‘Ballon d'Or’a layık görüldü. Rodri, Manchester City tarihinde bu ödülü kulübe getiren ilk isim oldu. Yılın kulübü ödülünü Real Madrid, en iyi teknik direktör ödülünü yine aynı kulüpten Carlo Ancelotti kazandı. Ancak kulüp, Vinícius Júnior’ın Ballon d'Or'u kazanmayacağının öğrenilmesi üzerine boykot kararı aldığı için ödülleri almaya kimse gitmedi. ‘Ballon d’Or’a aday gösterilen millî futbolcu Hakan Çalhanoğlu oylamada 20. sırada yer aldı. 21 yaş altı en iyi oyuncuya verilen ‘Kopa Ödülü’, Barcelonalı futbolcu Lamine Yamal’a gitti. Arda Güler, bu kategoride ikinci sırada yer aldı.

Spor ekranı: BC Wolves Vilnius-Beşiktaş (20.00/TRTSporYıldız), Adanaspor-Çorluspor (20.30/ASpor), Anadolu Efes-Barcelona (20.30/SSport), Hamburg Towers-Türk Telekom (21.30/TRTSporYıldız), Milan-Napoli (22.45/SSport), Timberwolves-Mavericks (02.30/SSport) 

kapsül öneriyor

Kapsül arşivinden: Pazar/’Cumhuriyet’in ilk abideleri: Taksim Cumhuriyet Anıtı’, Özel: ‘Cumhuriyet’in kilometre taşları: 10. ve 50. yıl kutlamaları’

‘Nutuk’ sesli kitap: (1), (2), (3) 

Fotoğraflarla: Atatürk’ün başkentte konakladığı Cumhuriyet mekânları.

TRT’nin 1994 ve 1998 tarihli dizilerinin tüm bölümleri: ‘Kurtuluş’ ve ‘Cumhuriyet’.

Tarihçi Emrah Safa Gürkan anlatıyor: ‘Bilinmeyen yönleriyle Cumhuriyet’in ilanı’

Journo dosyası: ‘Atatürk’ün gazeteleri’

günün sözü

“Cumhuriyet fikirlerde ve ruhlarda yarattığı güvenlik itibariyle büsbütün yeni bir hayatın habercisi olmuştur.”

NTV’de annesi Ceyda Düvenci’nin sunduğu ‘Bambaşka Sohbetler’ programına katılan 13 yaşındaki Melisa Akgün'ün, "Cumhuriyet senin için ne demek?" sorusuna verdiği yanıt.