Sayı: 139 - Ortalama okuma süresi: 5 dakika (1.351 kelime)

Hayal arsızı: Walt Disney 

Güneş Denizyolu

“Her şey bir hayalle başladı.”

Fazla romantik ve bir o kadar da klişe olsa da atılan o ilk adımı attıran bir hayal oluyor genelde.  Bugün soyadını, tüm dünyada bilinen bir imparatorluğa dönüştüren Walt Elias Disney de böyle düşünüyor, “Hayal edebilirsen, yapabilirsin. Her şeyin bir hayal ve bir fare ile başladığını unutmayın” diyor.

Walt Disney’in takvimler 1923’ü gösterirken kardeşi ile kurduğu Walt Disney Productions ve Mickey Mouse faresi ile başlayan yolculuğu bugün ucu bucağı olmayan yerlere uzanıyor.

Hızlı çekim bir zaman yolculuğuyla başlayalım. 

1929’da Disney, Mickey’nin yeni arkadaşları Minnie Mouse, Donald Duck, Goofy ve Pluto’nun yer aldığı ‘Silly Symphonies’i de yarattı. 1933’te Disney, meşhur ‘Who’s Afraid of the Big Bad Wolf?’ şarkısıyla tanınan ‘Three Little Pigs’in (Üç Küçük Domuzcuk) yapımcılığını üstlendi. Bu, büyük buhranın ortasında ülke için bir tema hâline gelecekti. Ülke bir bunalım içinde olmasına rağmen Disney’in ticari başarısı dikkat çekiciydi.

Sekiz yıl sonra 21 Aralık 1937’de Disney, Los Angeles’ta ilk tam uzunlukta animasyon filmi olan ‘Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler’in prömiyerini yaptı. Sesli animasyonlu renkli film, savaş sonrası çok da parlak olmayan ekonomiye rağmen 1.5 milyon dolarlık bir gelir elde etti; ülkenin her yerinde kalpleri ve zihinleri kazandı. Yetmedi, heybesine sekiz de Oscar ödülü ekledi.

1950’ler ve 1960’ların başı boyunca Walt Disney Stüdyoları film ve TV dizileri üretmeye devam etti. ‘Peter Pan’, ‘Lady and the Tramp’, ‘Uyuyan Güzel’, ‘Yüz ve Bir Dalmaçyalı’, ‘Mary Poppins’ ve daha fazlası bu dönemde piyasaya sürülen Walt Disney yapımlarıydı. 

Kâbusla başlayan bir rüya 

Disney tarihine hızlı bakış atarken bile durup soluklanmamız gereken bir yer var. 1955 yılı. 1955’te ‘Mickey Mouse Club’ çocuk TV şovuyla, ‘televizyonda da varım’ diyen şirket büyük, çok daha büyük bir adım attı. Disney’in tüm kahramanları her yerde olmalıydı. Beyazperdede, televizyonda ve hatta kendilerine ait bir tema parkında. Böylece aynı yıl, California’da açıldı Disneyland. 

Bir yıl içinde tamamlanmasına karar verilmişti. Son aya gelindiğinde, 1.200 işçi projeyi zamanında tamamlamak için en yüksek hızda çalıştırıldı. Disneyland açılış gününde hazır değildi ancak Disney yine de kapıları medyaya açmaya karar verdi ve misafirleri davet etti. Ancak bu büyük günün bir kâbus olduğunu da söylemeden geçmeyelim. Sürüşler bozuldu. Restoranlarda yiyecek ve içecekler tükendi, tuvaletlerde uzun kuyruklar oluştu, kadınların yüksek topuklu ayakkabıları taze asfalta battı. 

Hatta gazetelere ‘kâbus’ manşeti bile atıldı ama kimse oralı olmadı. Halk, Disney’in hayaline ortak olmayı seçti. Açıldığı gün 20 bin ziyaretçi ağırlayan park, yıl sonunda 3.6 milyon ziyaretçiyi Disney’in büyülü dünyasında ağırlamıştı. Bugün hâlâ, dünyanın birkaç noktasında hayalgücü var olmaya devam ettiği sürece yenilenerek ziyaretçilerini ağırlamaya devam ediyor.

Dünya eğlence sektörüne armağan ettiği park ve markasıyla milyonlarca çocuğa ve yetişkine ilham veren Disney, 1966’da hayatını kaybetti. Hayal kuran ve kurduğu hayali satan bu adam öldüğünde ABD’nin en ünlü insanlarından biriydi. Yılda 100 milyon dolar kazanmış, 20. yüzyılın ikonik bir figürüydü.

“Para kazanmak için film yapmıyorum” diyerek sık sık “Para kazanıyorum, böylece daha fazla film yapabilirim” diyor. 15 Aralık 1966’da öldüğünde şirket finansal kargaşa içindeydi ancak ölümünden önce planladığı işletmeler şirketin geleceğini çoktan güvence altına almıştı.

Disney’in 100. yılı

Fotoğraf: Washington Post

Yarın, bir asırı geride bırakacak Disney. 100 yıllık tarihine dönüm noktaları, sinema sektörünü değiştirecek öncü adımları, grevler, (1941 yılında Disney animatörleri sendikalaşma haklarını ararken şirket bunu bir ihanet olarak tanımladı. Aynı yıl stüdyonun en başarılı animatörleri kovulunca işçiler greve gitti. Bu grev şirket tarihinde hala önemli bir dönüm noktası) bozulan ortaklıklar, yeni işbirlikleri gibi birçok şey sığdırdı şirket.

Ve Disney’in pembelerle dolu hayal dünyasına çok da kapılmadan hatırlatalım. Şirkete bugüne dek ırkçılık, cinsiyete dayalı ücret ayrımcılığı, cinsel saldırı ve cinsel taciz suçlamaları nedeniyle davalar açıldı. Grevdeki Hollywood aktörleriyle olan iş anlaşmazlığı, Florida valisi Ron DeSantis’in LGBTİ+ karşıtı söylemlerini alenen kınayamayan şirket CEO’su Bob Chapek ve inşa ettiği tema parklarının yarattığı çevre sorunları, Disney’in son yıllarda başının derde girdiği konulardan yalnızca bazıları. 

Şirket daha kapsayıcı ve eşitliği önceleyen adımlar attığını iddia ediyor ancak günümüz dünyasında bunların samimiyetini sorgulamak için haklı nedenlerimiz var.

En güncel eleştiri ise devam eden Hollywood Oyuncular sendikası grevinin muhataplarından biri olarak oyunculara ve yazarlara istedikleri ücreti vermemekle suçlanan Disney’in; Filistin-İsrail Savaşı devam ederken İsrail’e 2 milyon dolarlık bağış yapması.

Fotoğraf: Disney

100. yaşına girmeye hazırlanan olan Disney, yıl boyunca dünyanın çeşitli adreslerinde gerçekleşecek bir dizi etkinlik planladı. Disney dünyasını yakından tanımaya vesile olacak sergiler, tüm kahramanları bir araya getiren filmler, yıldönümüne özel TikTok ile işbirlikleri gibi birçok ayağı var kutlamaların.

Ben de hayallerle yola çıkan Disney’in doğum gününü kutlayayım; armağan ettiği kahramanları anayım istedim. 

Velhasıl Walt Disney’in vizyonuyla 1920’lerin başında bir çizgi film stüdyosu olarak mütevazı bir başlangıçtan; Pixar, Marvel, Lucasfilm, Searchlight Pictures ve 20th Century Studios’un yanı sıra dünyanın dört bir yanındaki tema parklarıyla ‘The Walt Disney Company’, bir asırdır hayallerle yaşamaya devam ediyor. 

bugünkü destekçimiz

"Yeniden Düşün, Yeniden Yarat, Yeniden İnşa Et” temasıyla Haliç Kongre Merkezi’nde 11’inci kez gerçekleşecek olan Brand Week Istanbul‘un programı netleşti. Geleceğe yön veren trendlerin Türkiye’nin ve dünyanın yaratıcı liderleri tarafından masaya yatırılacağı yılın en ilham verici haftası; Inspiration Hall, Brands & Trends, Healing Hall, Insight Hall sahnelerindeki oturumların yanı sıra üç gün boyunca eğitim programları, workshop'lar, networking buluşmaları, marka lansmanları, kitap imza günleri, ödül törenleri, konser ve sahne performansları ile katılımcılarına eşsiz bir deneyim yaşatacak.

Brand Week Istanbul'da Kapsül aboneleri Ekim ayı sonuna kadar geçerli özel indirimden faydalanabilecek. %20 erken kayıt indirimine ek %10 indirim fırsatından yararlanmak için kullanabileceğiniz kod: KAPSUL30

gündem

Fotoğraf: Depo Photos

İsrail’in Gazze’ye beklenen kara saldırısı öncesi binlerce Filistinli, Gazze’nin güneyine geçmeye devam ediyor. İsrail Ordusu, Kuzey Gazze’de bulunan sivillerin en geç saat 13.00’e kadar güneye geçmeleri gerektiğini vurguladı. Dünya Sağlık Örgütü, Gazze’deki hastanelerin boşaltılmasına yönelik baskıyı hasta ve yaralılar için ‘ölüm cezası’ olarak niteledi. İsrail’in Gazze Şeridi’ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısının 2 bin 329’a yükseldiği bildirildi.

• Kemal Can’ın yazısı: ‘Gazze’den açılan kapı nereye çıkar?’, 32. Gün arşivinden (1994): ‘Hamas’, Judith Butler’ın yazısı: ‘The Compass of Mourning’, Feride Eralp’in yazısı: ‘Filistin’e karşı savaş ve ezilenlerin kendini kınama mecburiyeti’

Milli Eğitim Bakanlığı, okul öncesi eğitim ve ilköğretim öğrencilerini kapsayan yönetmelikte köklü değişiklikler yaptı. Buna göre, okullarda teneffüslerden biri en az 20 dakika olacak. Daha önce 45 olan sınıf geçme puanı Türkçe dersi için 70’e, diğer dersler için 50’ye yükseltildi. Anaokulu ve ilköğretim kurumlarında mescit açılması zorunlu hale getirildi. 

Özel bankaların sandıkları üzerinden emekli olanlar da çalışan emekliler gibi tek sefer için verilecek 5 bin lira ikramiyeyi alamayacak. 

Fransa'nın kuzeyindeki Arras kentinde bir lisede düzenlenen bıçaklı saldırıda, bir Fransızca öğretmen hayatını kaybederken bir öğretmen ve bir görevli ağır yaralandı. Emniyet, failin Çeçen ve ‘radikal olarak kayıtlı’ olduğu bilgisini paylaştı. Fransa Cumhurbaşkanı Macron, saldırıyı ‘İslamcı terör’ olarak tanımladı. 

Paris’teki Versailles Sarayı ve yazılı tehditler alan Louvre Müzesi, güvenlik gerekçesiyle ziyarete kapatıldı. 

Hürriyet’in derlemesi: İstanbul'daki konut satış-kira fiyatları ve artış hızları’

Babalık davası sonucunda Duygu Nebioğlu isimli 35 yaşında bir kızı olduğu ortaya çıkan oyuncu Metin Akpınar’ın açıklaması: “Duygu benim nüfusuma geçti, hukuki işlem tamamlanınca kardeşi de geçecek.”

Haklarında kara para aklama ve vergi kaçırma gibi birçok iddia ortaya atılan Dilan Polat ve eşi Engin Polat’ın tüm mal varlıklarına el konuldu. Yurtdışına çıkış yasağı getirilen iki isim hakkında hazırlanan MASAK raporunda, Polatların mal aldığı şirketlerin büyük kısmının kendileriyle bağlantılı tedarikçilerden oluştuğu görülmüştü. 

Gökçer Tahincioğlu’nun yazısı: ‘Çürümek: Yargıda temiz eller mi, güç savaşları mı?’

bir foto

Şeriban Alkış

“Edward Hopper’ın resimlerinden, Romare Bearden’ın kolajlarından, Andre Kertesz’in fotoğraflarından ve Frank O’hara’nın şiirlerinden oluşturulmuş soyut bir şehir fikri.” Fotoğrafçı Barbara Strigel, ‘If We Were to Talk about Architecture’ isimli fotoğraf serisinde bu soyut şehri, kente dair ‘şeyleri’, çizimler ve yırtık kâğıtlarla kolajlıyor.

20 yıl boyunca ABD’de bir lisede fotoğraf öğretmeni olan, 2013 yılında emekli olup Kanada’ya yerleşen Strigel, fotoğraf kadar mimarlık ve kent sosyolojisiyle de ilgili. İtalyan mimar Aldo Rossi’nin kentsel tasarım ve mimarinin insanların yaşamlarını iyileştirebileceği, mimarinin soyut özlemleri ifade edebileceği ve temelde bir anlam arayışı olduğu yönündeki fikirlerini okuyunca kent denilen şeyin fiziksel bir mekân olduğu kadar anılarımızın ve deneyimlerimizin süzgecinden yapılara nasıl baktığımızı inşa eden bir alımlama olduğunu da fark etmiş.

Görünüşte kaotik ama bir o kadar da uyumlu olan kolajı, bir teknik olarak kullanması, kolajın parçalı doğasının tam da şehirlerin, izlenimlerin ve tanınmaların bir derlemesini sunması sayesinde ona göre. Bütünün, parçaların toplamından farklı bir anlam ifade ettiğini savunan gestalt kuramına gönderme yapıyor. Kolajlarında yapraklar, bir duvara gölgesini düşürüyor ve yaz hatırasına dönüşüyor; telefon kabloları sanki caz söylüyor; kare ve dikdörtgen pencerelerin tekrarı meditasyon etkisi yaratıyor.

📸 Daha fazla fotoğraf.

📖 Barbara Strigel ile yapılan 2 Mayıs 2023 tarihli söyleşi.

pazar önerileri

• DJ Kaan Düzarat’ın Noh Radio seti. 
• Kapsül’de bu hafta | Spor: ‘2028, 2030, 2032 bahane: Suudi Arabistan’la 2034 şahane!’, Kültür: ‘Korku çağında neşeyi sürdürebilmek’, Günlük Doz (11 Ekim): ‘Daha da savaş olacak’, Business: ‘Savaşın diğer yüzü: Dezenformasyon’ 
• ‘Acı, Tatlı, Mayhoş’ podcastinde Aylin Öney Tan anlatıyor: ‘Hikâye ve tariflerle turşu çeşitleri’  
• Bant Mag. Video Klip Ödülleri’nin tüm kazananları.  
• İç mimar Cem Cemal Çobanoğlu’nun yazısı: ‘Tasarımcı Marcel Breuer ve Wassily Chair’in hikâyesi’ 
• Mehmet Açar’ın ‘Do Not Disturb’ filmi eleştirisi: ‘İmkânsızlığın ve arada kalmanın filmi’ 
• Oggusto seçkisi: ‘Evinize sonbahar dokunuşları katmanın 10 yolu’