Sayı: 189 - Ortalama okuma süresi: 8 dakika (1.730 kelime)

Avrupa'nın kalbinde: Futbol birleştirir mi?

Hazırlayan: Cem Pekdoğru

2024 Avrupa Futbol Şampiyonası’nda ikinci haftayı geride bırakmak üzereyiz. Son 16 eşleşmeleri yavaş yavaş şekillenirken, kıta sakinleri –şampiyonanın Almanca dilindeki resmî sloganına atıfta bulunursak– ‘Avrupa’nın kalbinde bir arada’ yaşamayı öğrenmeye çalışıyorlar. Şampiyona öncesindeki güvenlik endişeleri özellikle ilk maç gününde, Almanya sokaklarında birbirlerini kovalayan taraftar gruplarınca haklı çıkarılırken, polisin müdahale dozunu artırmasıyla beraber şu an için ‘asayiş berkemal’ görünüyor.

Futbolcular güvende mi?

Berat ve Ronaldo

Şimdiye kadar çözüm bulunamayan sorunlar arasında ise ‘oyun alanının güvenliği’ var. Yeşil sahanın davetsiz misafirlerinin sayısı, bu şampiyonada hiç olmadığı kadar artmış gibi görünüyor. Türkiye-Portekiz maçında iş iyice çığırından çıktı; maçın bitiş düdüğüyle birlikte sahaya dalan taraftarı da sayarsak, tam altı kişi oyun alanına ve oyunculara izinsiz bir müdahalede bulundu. 

10 yaşındaki Berat’ın, kahramanı Cristiano Ronaldo’yla fotoğraf çektirme misyonunu başarıyla yerine getirmesi taraftarlardan sempati toplamış olsa da maçın ardından Roberto Martinez ve futbol kamuoyu, organizasyonu bu konuda ciddi adımlar atmaya çağırdı. UEFA, Berat’ı turnuvadaki tüm maçlardan men ettiğini açıkladı. (Maç sırasında ekranlara gelmeyen bir görüntüde, sahaya giren son kişiyi durdurmaya çalışan güvenlik görevlisinin Portekiz forveti Gonçalo Ramos’u az daha sakatladığını gördük).

Özellikle Dortmund’da oynanan bu karşılaşma ve Frankfurt’taki İngiltere-Danimarka maçının ardından, futbolcuların güvenliğini tehdit eden başka bir konu da gündeme geldi: Almanya’daki saha zeminlerinin beklenmedik ölçüde kötü olması. Atağa kalkarken ya da geriye koşarken dengesini kaybedip kayan oyuncular ve zeminde oluşan çim öbekleri, EURO 2024 peyzajının doğal öğeleri hâlini aldı.

Görünüşe bakılırsa, Frankfurt’taki çimlerin zarar görmesinde Kasım 2023’te oynanan iki NFL maçının da etkisi var. Amerikan futbolunun Avrupa’yla buluştuğu bu özel maçların sonuncusunda, NFL takımlarının da isteği doğrultusunda yapı olarak hibrit (doğal-sentetik) çimlere geçiş yapılmıştı. 

NFL takımlarını mutlu eden bu gelişme, kaçınılmaz olarak, Bundesliga maçlarını burada oynayan Eintracht Frankfurt ve diğer futbol takımlarının şikâyetleriyle neticelendi. Bu arada Euro 2024 maçlarına ev sahipliği yapan 10 stadyumdan beşinin önümüzdeki sezon 2. Bundesliga takımları tarafından kullanılacağı bilgisi de ilginç bir not olarak burada dursun: Hamburg (HSV), Gelsenkirchen (Schalke 04), Düsseldorf (Fortuna), Köln (Köln) ve Berlin (Hertha). Bu tabloyu Almanya futbolundaki dengelerin değişiminin ve geleneksel kulüplerin yaşadığı türbülansın bir nişanesi sayabiliriz.

Ancak sorun Frankfurt’tan ibaret değil. Hollanda teknik direktörü Ronald Koeman ve Hırvatistan teknik direktörü Zlatko Dalic de maçların oynandığı sahaların kondisyonundan hoşnutsuzluğunu dile getiren teknik direktörler arasında.

Fotoğraf: Campo

Dün gece oynanan C Grubu final maçları da saha içi güvenliğine dair yeni bir endişeyi imledi. Şampiyonada eleştiri oklarının en popüler adresi olan İngiltere teknik direktörü Gareth Southgate, golsüz biten Slovenya maçının ardından kendini tribünlerden atılan plastik bira bardaklarının hedefinde bulunca sessizliğini bozdu: “Tüm bu eleştirilerin odağında benim olmam, takımımın olmasından yeğdir ama geri adım atmayacağım. Yine de bunun bizim için olağandışı bir çalışma ortamı yarattığını söylemeliyim.”

Eş zamanlı oynanan ve gol sesi çıkmayan diğer maçta, Sırbistan taraftarları da Danimarka kalecisi Kasper Schmeichel’a benzer bir muamelede bulundular. Maçın son bölümlerinde, oyunun durduğu her sekansta plastik bardakları ayağıyla temizleyen bir Schmeichel gördük. 

Bu görüntü karşısında, babası Peter’in zaman geçirmeyle ilgili temel kural değişikliklerine yol açan EURO 92’deki kötü şöhretini hatırlayanlar ve hatırlatanlar da oldu. Tabii bu konuda Kasper’in bir suçu yok, ancak tasarımıyla sosyal medyada bir fenomene dönüşen plastik bardakların UEFA’nın başını ağrıtmaya başladığını söyleyebiliriz.

Aşırıların gölgesinde

Avusturyalı Sabitzer'in Hollanda'ya attığı gol (Fotoğraf: UEFA)

Şimdi de şampiyonanın resmî sloganının İngilizce versiyonuna bir atıfta bulunalım (‘United by Football’) ve futbolun gücünün birleştirmeye yetmeyeceğini tarih boyunca gördüğümüz bir politik parçalanmışlığa değinelim.

Şampiyonanın hemen öncesinde yapılan ve radikal sağın zaferi olarak yorumlanan Avrupa Parlamentosu seçimlerinin getirdiği havayla, şampiyonanın da sıra dışı bir politik iklimde oynandığını söyleyebiliriz. 2013 federal seçimlerinde yüzde 4.7 olan oyunu 2017’de yüzde 12.6’ya çıkaran aşırı sağcı AfD (Alternative für Deutschland), bugün bakıldığında Almanya’nın ikinci partisi konumunda. Avrupa Parlamentosu seçimlerinde yüzde 15.9 oy alan AfD, Almanya’nın 2006 Dünya Kupası’na ev sahipliği yaptığı günlerde henüz kurulmamıştı bile. 

Tanıl Bora’nın hatırlattığı üzere, şampiyona öncesinde Almanya’da yapılan bir anketin sonuçları, katılımcıların yüzde 17’sinin İlkay Gündoğan’ın (yani bir göçmenin) millî takım kaptanlığını ‘üzücü, yazık’ bulduğunu işaret etmişti.

Geçen haftanın bülteninde Marcus Thuram ve Kylian Mbappe’nin açıklamaları üzerinden değindiğimiz gibi, Avrupa bir yandan da gözünü Emmanuel Macron’un tehlikeli erken seçim kumarının sonuçlarına çevirmiş durumda. Ulusal Birlik (RN) sözcülerinden Julien Odoul ve parti başkan yardımcısı Edwige Diaz, ‘ayrıcalıklı milyonerler’ olarak niteledikleri futbolcuların halkı aşırı sağcılar karşısında birleşmeye ve sandığa gitmeye çağırdıkları basın toplantılarını da siyasi manevraları için bir araca dönüştürmeye teşebbüs ettiler.

Eşleşmeler (Görsel: Socrates)

Sporun gücünü yakın geçmişte birçok kez alt ettiğini gördüğümüz bir başka parçalanmışlıktaki son duruma göz atmak için, Balkan coğrafyasının katılımcılarına geçelim… 

Artık ne yazık ki vaka-i adiyeden sayılan sokak arbedelerini bir kenara koyarsak, bu şampiyonadaki Balkan geriliminin zirve noktasında Arnavutluk forveti Mirlind Daku vardı. Daku’nun Hırvatistan karşısında alınan beraberliği kutlarken megafonu eline alıp Makedonya ve Sırbistan’a hakaret ettiği görüntüler açığa çıkınca UEFA, oyuncuyu iki millî maçtan men etti. Söz konusu maçta iki ülke taraftarlarının hep bir ağızdan Sırbistan aleyhine ırkçı tezahüratlarda bulunduğu da iddia edildi. Sırbistan taraftarları ise açılış maçında İngiltere futbolcularına yönelik ırkçı saldırıları nedeniyle soruşturma altında.

Şampiyonanın hemen öncesinde Real Madrid’in Brezilyalı futbolcusu Vinicius Junior’a ırkçı saldırıda bulunan taraftarlara verilen ağır ceza, bu konuda önemli bir kazanım oldu ve bu şampiyonada da olumlu etkileri görülebiliyor.

maç önü

Fotoğraf: Depo Photos

Türkiye’nin şampiyona deneyimi ise kıtanın geri kalanından hayli ayrıksı bir görüntü çiziyor. Otoritelerin en güçlü kupa adaylarından biri olarak gösterdiği Portekiz karşısında alınan 3-0’lık mağlubiyetten sonra, futbol kamuoyunun sınırlarını aşan tartışmalar arasında millî takım teknik direktörü Vincenzo Montella tarafından Arda Güler’e uygulandığı iddia edilen ‘mobbing’ ve ‘çevirmen’ krizleri vardı.

Basit bir antrenman enstantanesinin sosyal medyada dolaşıma girmesiyle patlak veren ‘yelek krizi’ sonrasında Güler, teknik direktörüne desteğini belirtmek için yine kişisel sosyal medya hesabına başvurdu ve Montella’yla beraber bir fotoğrafını paylaştı. Arda Güler’e Portekiz maçının ilk 11’inde yer verilmemesinin arkasındaki ‘sır perdesi’ de birkaç gün boyunca aralanamadı. Montella maç öncesi demeçlerinde Arda’nın kasığındaki problemin şampiyonanın devamı için tehdit oluşturduğunu ve böyle bir risk almak istemediklerini söylerken çeviride sebepler arasında gösterilen ‘yorgunluk’ sözcüğü kafa karışıklığına yol açtı. 

Ertesi gün, Montella’nın katılmadığı bir basın toplantısında, Arda’nın sakatlığı nedeniyle korunduğunu ilk olarak kaptan Hakan Çalhanoğlu’nun ‘çeviride kaybolmayan’ sözleriyle açıkça öğrenebildik. Bir başka çeviri hatası da Montella’nın “Böyle sonuçların ardından hedef tahtasındaki ilk isim teknik direktör olur” cümlesine karışan ‘düşman’ sözcüğüydü.

Yıl boyunca futbol tüketiminin merkezinde kulüplerin/kulüpçülüğün –en zehirli, en hastalıklı biçimleriyle– yer aldığı bir çırpıda fark edilebilecek bir toplumun, bir yaz turnuvası için artık kimliğinin bir parçası hâline gelmiş alışkanlıklarını askıya almasını beklemek pek akıl kârı değil.

Bu akşam 22.00’de oynanacak Çekya-Türkiye ve Gürcistan-Portekiz maçlarının sonuçları, F Grubu’nun nihai tablosunu ortaya çıkaracak. Türkiye açısından en kötümser tablo, Gürcistan’ın Portekiz’i yenmesi hâlinde devreye girecek; bu senaryoda Çekya karşısında alınan bir mağlubiyet, Ay-Yıldızlıların Almanya serüveninin noktalanması anlamına gelebilir. 

Daha iyimser tablolarda, bir beraberlik veya mağlubiyet sonucunda adını ikinci sıraya yazdıracak Türkiye, D Grubu’nu ağır favorilerden Fransa’nın üzerinde birinci tamamlayan Avusturya ile eşleşecek. Üçüncülük senaryolarında ise, diğer grupların seyri Türkiye’nin elini güçlendirmişe benziyor. Türkiye’nin son 16 turuna bilet alacak en iyi dört üçüncü arasında yer alamaması için grubunu 3 puan ve -3 averajla tamamlayan Macaristan’ın gerisinde kalması, yani Çekya maçında 3 veya daha fazla farkla mağlup olması gerekiyor. Üçüncülük hâlinde Türkiye’yi bekleyen eşleşmeyse, özellikle İtalya’yı sürklase ettiği maçtan sonra herkesin şampiyona favorileri arasına giren İspanya’ya karşı olacak. 

En çok merak edilen konuya gelince…

Takım kampından gelen haberlere göre, Arda Güler grubun ‘kader maçının’ ilk 11’inde yer alacak. Turnuvayı yerinde takip eden gazeteci Övünç Özdem, paylaştığı muhtemel dizilişte hücum hattında Arda-Barış Alper-Kenan üçlüsüne yer verdi. Abdülkerim Bardakcı’nın kart cezası sonrası, stoper ikilisinde Samet Akaydin ile Merih Demiral’ın yer alması bekleniyor. Bu da Kaan Ayhan’ın savunmaya çekilmeyeceği anlamına geliyor. 

Haberlere göre, bu maçta Hakan Çalhanoğlu’na, uzun süreli bir sakatlık dönüşünde Portekiz’e karşı yaklaşık 30 dakika sahada kalan İsmail Yüksek eşlik edecek. Salih Özcan’ın ise orta sahadaki üçüncü isim olması bekleniyor.

Mert Günok’un sakatlığının ardından Altay Bayındır’ı tercih eden Montella’nın bu maçta kaleyi Uğurcan Çakır’a emanet ederek Avrupa Şampiyonası tarihine geçmesi de oldukça muhtemel görünüyor. (Daha önce üç grup maçında üç farklı kaleci kullanan bir takım olmamıştı.)

gündem

Fotoğraf: European Aquatics

Sırbistan’ın Belgrad şehrinde düzenlenen 2024 Avrupa Su Sporları Şampiyonası’nda Türkiye, 2 altın, 1 gümüş, 3 bronzla madalya tablosunda 14. sırayı aldı. Erkekler 50 metre kurbağalamada Emre Sakçı ve erkekler 1500 metre serbest stilde Kuzey Tunçelli, kategorilerinde Avrupa şampiyonluğuna kulaç attı.

• Berkay Ömer Öğretir, 100 metre kurbağalamada gümüş madalyaya uzanırken aynı zamanda Paris 2024 kotası da aldı. Gizem Güvenç, Ela Naz Özdemir, Ecem Dönmez ve Zehra Duru Bilgin’den oluşan 4x200 metre bayrak takımı ise Türkiye’ye şampiyona tarihindeki ilk takım madalyasını kazandırdı.

2024 FIVB Milletler Ligi’nde kadınlar finalini Japonya’yı 3-1 mağlup eden İtalya kazandı. Bu, İtalya’nın 2022’den sonraki ikinci VNL şampiyonluğu oldu.

• Tayland’a son şampiyon unvanıyla gelen A Millî Kadın Voleybol takımı ise, çeyrek finalde Polonya’ya final setinde mağlup oldu. Polonya, üçüncülük maçında Brezilya’yı yenerek Milletler Ligi’ni üçüncülükle noktaladı. A Millî Erkek Voleybol takımı, ilk kez boy gösterdiği Milletler Ligi’nde tarihinin ilk galibiyetini İran karşısında elde etti ancak 1 galibiyet, 11 mağlubiyetle son sırada kaldı.

Yol bisikletinin en saygın organizasyonu addedilen Fransa Bisiklet Turu’nun 111. edisyonu, 29 Haziran Cumartesi günü İtalya’nın Floransa şehrinden start alacak. Paris’in ev sahipliği yapacağı Olimpiyat Oyunları nedeniyle Tour de France, tarihinde ilk defa farklı bir şehirde (21 Temmuz’da Nice’te) son bulacak.

Tenis sezonunun üçüncü Grand Slam turnuvası Wimbledon, 1 Temmuz’da başlayacak. Kadınlar eleme turnuvasında mücadele eden ve kariyerlerinde ilk defa Wimbledon’da ana tabloya yükselmeyi hedefleyen iki tenisçimiz, Zeynep Sönmez ve İpek Öz, ilk tur eşleşmelerinden galip ayrılmayı başardı. 

• İlk turda Mai Hontama’yı set vermeden geçen Zeynep Sönmez’in sıradaki rakibi, 33 yaşındaki dünya 182 numarası Polona Hercog. İpek Öz ise ‘wild card’ sahibi Mingge Xu’yu mağlup ettikten sonra, ikinci turda dünya 128 numarası Dalma Galfi ile eşleşti. İki maçın da saat 17.30’dan önce başlaması beklenmiyor. 

Futbolda Süper Lig kulüpleri için 2024 yaz transfer sezonu açılırken Beşiktaş, dün sekiz yıldır Benfica forması giyen 31 yaşındaki Portekizli hücum oyuncusu Rafa Silva’yı renklerine bağladığını açıkladı. Siyah-Beyazlılar, önümüzdeki sezon için teknik direktörlük koltuğunu Hollandalı Giovanni van Bronckhorst’a teslim etmişti.

kapsül spor öneriyor

Fotoğraf: Eurosport

Belgesel: Yılın en çok beklenen spor yapımlarından biri olan, Asif Kapadia ve Joe Sabia imzalı Roger Federer belgeseli ‘Federer: Son On İki Gün’, Amazon Prime’da gösterime girdi.

Makale: The Nation yazarları Dave Zirin ve Jules Boykoff, Fransa’da Ulusal Birlik’in seçimleri kazandığı senaryoda dünyayı nasıl bir Olimpiyat beklediğini öngörmeye çalışıyor.

Makale: Geçen haftanın bülteninde değindiğimiz millî marş ıslıklama vakasının ardından, Cengiz Özbek’in araştırması konuyu sosyolojik boyutuyla ele alıyor.

Makale: Viktor Orban iktidarının futbolu ve Avrupa Şampiyonası’nda mücadele eden Macaristan millî takımı nasıl politik bir silah olarak tasarladığına ilişkin ayrıntılı bir makale.

YouTube: Socrates’ten İlhan Özgen, Türkiye’nin EURO 2008’deki Külkedisi hikâyesinin önemli aktörlerinden Volkan Demirel ve Emre Aşık’tan kupa anılarını dinliyor.

Podcast: Belgrad’da altın madalyaya ulaşan yüzücümüz Emre Sakçı’nın kısa kulvar rekorlarıyla adını duyurmaya başladığı günlerde Sinan Güler’le yaptığı bir Olimpiyat sohbeti.