Sayı: 917 - Ortalama okuma süresi: 5 dakika (1.440 kelime)

🌧️ Hafta sonu boyunca yurt genelinde yağışlı bir hava bekleniyor. Hava sıcaklıkları ise mevsim normallerinin üzerinde. 

$: 27.40 📈 €: 29.06 📈 BIST 100: 8.334 📈 ₿: 26.881 USD 📉

# Sosyal medyanın gündeminde, Mayıs 2013'te başlayan Gezi Parkı eylemleri var.

🎧 Yapay zekânın seslendirdiği kapsül | günlük doz, tüm podcast platformlarında.

‘Hiçbirimizin suçu yoktu’

Yargıtay, Gezi Parkı davasında, Osman Kavala’ya verilen ağırlaştırılmış müebbet hapis ile Can Atalay, Tayfun Kahraman, Mine Özerden ve Çiğdem Mater Utku’ya verilen 18’er yıl hapis cezalarını onadı.

Hakan Altınay, Yiğit Ali Ekmekçi ve Mücella Yapıcı hakkında verilen 18’er yıl hapis cezaları ise bozuldu. Nisan 2022’den bu yana tutuklu olan sanıklar Altınay ve Yapıcı tahliye edildi. Yapıcı tahliyesinin ardından “Hiçbirimizin suçu yoktu. Bu nasıl bir adalet, hâlâ anlamış değilim. Ben burada canlarımı bıraktım çıkıyorum” dedi. 

Cezası onanan isimlerden Atalay, 14 Mayıs seçimlerinde TİP’ten Hatay milletvekili seçilmişti. Mazbatasını alan Atalay’ın TBMM’nin 1 Ekim’de yeni yasama yılına başlamasının ardından vekilliğinin düşme ihtimali bulunuyor.

Anayasa Mahkemesi, Atalay’ın vekil seçilmesine rağmen tahliye edilmemesi nedeniyle yaptığı başvuruyu 5 Ekim’de görüşecek. Yargıtay gibi TBMM’nin de Anayasa Mahkemesini bekleme zorunluluğu bulunmuyor. Yargıtay kararında, Atalay’ın ‘hükümeti devirmeye teşebbüs suçundan mahkûm olduğuna’ dikkat çekilerek yasama dokunulmazlığından yararlanamayacağı savunuldu.

Atalay’ın avukatı Deniz Özen, hükmün verilmiş olmasının AYM’nin alacağı kararı boşa düşürdüğü yönündeki yorumların gerçeği yansıtmadığı görüşünde. 

Dahası:

• Mine Özerden’in mesajı: “Aidiyet ve sahiplenme duygusu zayıf olan biri olarak, beni sadece bir kesimin sahiplenmesini istemem. Her kesimden, her yaştan, düşünen ve bir arada durma derdi olan insanların, temel değerler ölçüsünde beni sahiplenmesini dilerim."
• Tayfun Kahraman’ın mesajı: “Hukuk ayaklar altına alındı. Bu karar sadece bize değil, artık Türk milletine de bir tehdittir. Hukuka aykırı, kabul edilemez bu karara karşı çıkmak, herkesin ses çıkarmasını beklemek gerekiyor.” 
• Can Atalay’ın mesajı: “Dünyaya aynı gözle bakmak zorunda değiliz. Bu denli adaletsizlik sadece devleti değil, toplumu da çürütüyor.”
• TİP lideri Baş, karara karşı 1 Ekim’de Hatay’dan Ankara’ya yürüyüş başlatacağını duyurdu. Meclis’te iki vekille temsil edilen EMEP, Baş’ın yürüyüşüne katılacağını açıkladı. 

AKOM, İstanbul'da yağışların yarın (30 Eylül) sabahtan itibaren kuvvetleneceğini açıkladı. İstanbul Valiliği de yurttaşları ‘olumsuzluklara karşı tedbirli olmaya’ çağırdı. 

• Pendik’te yağış nedeniyle bir spor salonunun istinat duvarı, bir işçi servisiyle bir otomobilin üzerine çöktü. Beton blokun altında kalan beş işçiden birinin durumu ağır. 

Mısır Çarşısı davasında beş kez beraat eden sosyolog Pınar Selek’in yeniden yargılandığı davanın ikinci duruşması görüldü. Hakkında kırmızı bülten ve yakalama kararı çıkarılan Selek hakkındaki duruşma 28 Haziran 2024’e ertelendi. Mahkeme heyeti, uzun yıllardır Fransa’da yaşayan Selek’in ifadesinin uluslararası adli yardımlaşma yoluyla alınması talebini reddetti.

İstanbul’da Bostancı sahil yolunda otomobiliyle çarptığı bisiklet sürücüsü Doğanay Güzelgün’ün ölümüne neden olan Temel Ünlü’nün ifadesi paylaşıldı. Yaklaşık üç ay sonra teslim olan Ünlü, ‘cezaevine girmek istemediği için’ saklandığını söyledi. 

DW Türkçe’den Alican Uludağ’ın kulis haberi: “Bahçeli'nin Soylu’ya yönelik mesajı, Emniyet içerisinde MHP'ye yakın kadroların tasfiyesine duyduğu tepki olarak yorumlandı.”  

kültür - yaşam

Yönetmen Nejla Demirci’nin ‘Kanun Hükmü’ belgeseli, Antalya Altın Portakal Film Festivali seçkisinden ikinci kez çıkarıldı. Bunun üzerine jüri başkanı Demet Akbağ istifa etti. Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan sonra Gençlik ve Spor Bakanlığı da festivale desteğini çektiğini açıkladı.

• Filmi sansürlenen Demirci: “Ben bu ülkede yaşıyorum. Bu ülkede yaşamaya devam edeceğim. Belgesel film yapmaya devam edeceğim. O festivalde de olmak istiyorum ve o festival de benim festivalim” 
• Kapsül Kültür’ün bugünkü sayısı: 'Kanun Hükmü': Sansür vs. örgütlenme’
• İsmail Saymaz’ın yazısı: “‘FETÖ’cü belgesel’ propagandasına aldanmayın. Demirci ve Karataş, sol görüşlü KESK üyeleri.”

İspanya'nın güneyinde bir mağarada 19. yüzyılda bulunan ayakkabıların yaklaşık 6 bin yıllık olduğu ortaya çıktı. Ayakkabılar, o dönemde Endülüs bölgesindeki Cueva de los Murciélagos mağarasını kullanan madenciler tarafından bulunmuştu. 76 kalıntı, yeni teknolojilerle yeniden incelendi ve objelerin önceki tahminlerden yaklaşık 2 bin yıl daha eski olduğu anlaşıldı. Bu bulgu, sandaletleri ‘Avrupa'nın en eski ayakkabısı’ yaptı.

UNESCO’nun ilk kadın direktörü Irina Bokova anlatıyor: “Türkiye bu günlerde tam olarak Atatürk’ün istediği gibi bir yer. Atatürk’ün mirasını kutlamanın en iyi yollarından biri, kadın hakları için mücadele etmeye devam etmektir.”

Fotoğraflarla: Muğla Ortaca'daki İztuzu Plajı'nda suların çekilmesiyle ortaya çıkan 2 bin yıllık tuz sahası.

dünya

Fotoğraf: Depo Photos

Birleşmiş Milletler verilerine göre yılın ilk dokuz ayında 186 bin düzensiz göçmen Akdeniz üzerinden Avrupa’ya ulaştı. Bunların 130 bini İtalya’ya gitti. Bu, geçen yıla oranla yüzde 83 artış anlamına geliyor. Aynı dönemde göç yolunda hayatını kaybeden göçmenlerin sayısı ise 2 bin 700’ü aştı. 

• Düzensiz göçmenlerin büyük bir bölümü (100 bin) Tunus üzerinden denize açılıyor. Tunus kadar olmasa da 45 binden fazla göçmen Libya’dan Avrupa’ya geçti. 
• Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaşan göçmenlerin sayısı ise 28 bin 679 olarak kaydedildi.

Hırvatistan’a sene başından bu yana 54 binden fazla insan yasadışı yollarla geçti. Bu, bir önceki yıla oranla yüzde 140’lık bir artışa işaret ediyor. Yılın başında Schengen Bölgesi’ne dahil olan Hırvatistan, Avrupa Birliği’nin en uzun kara sınırına sahip olan ülkesi konumunda bulunuyor.

Azerbaycan milletvekili ve Millî Meclis Kültür Komisyonu Başkanı Ganire Paşayeva hayatını kaybetti. Paşayeva, 24 Eylül’de kaynağı bilinmeyen hipotonik durum tanısı ile hastaneye kaldırılmıştı. Türkiye’de de çok sayıda etkinliğe konuk olan Paşayeva, Türk dünyası ile ilgili yazılarıyla da biliniyordu.

Eski Özbekistan lideri İslam Kerimov’un kızı Gülnara Kerimova’nın 857 milyon dolarlık servetine İsviçre’de el konuldu. Savcılar, Gülnara’nın rüşvet parası aklayan uluslararası bir suç şebekesi yönettiğini öne sürüyor. 2014’ten bu yana Özbekistan’da ‘zimmete para geçirme’ suçlamasıyla hapis yatan Kerimova’nin İngiltere’deki üç lüks mülküne de el konmuştu.

Pakistan’ın Belucistan eyaletindeki bir kandil etkinliğine düzenlenen intihar saldırısında en az 59 kişi hayatını kaybetti. 50’den fazla kişinin de yaralandığı olayın sorumluluğunu üstlenen henüz olmadı ancak Pakistan, Pakistan Talibanı ve IŞİD tarafından sık sık hedef alınıyor. Bu saldırıdan saatler sonra ülkenin kuzeybatısındaki Hayber Pahtunhva bölgesindeki bir camideki patlama nedeniyle en az beş kişi öldü. 30 ila 40 kişinin yıkılan cami çatısının altında kaldığı bildiriliyor.

İsveç’te artan çete cinayetleri nedeniyle hükümet, ordu ve emniyet yetkilileri birlikte hareket etme kararı aldı. Buna göre Başbakan Ulf Kristersson, genelkurmay başkanı ve emniyet genel müdürüyle birlikte ordunun söz konusu mücadeledeki rolünü ele almak için bir araya gelecek. Ülkede son bir ay içerisinde çete şiddeti sonucu 12 kişi hayatını kaybetti.

İngiltere, tek kullanımlık plastikleri 1 Ekim itibarıyla resmen yasaklayacak. Önceden paketlenmiş ve hazır gıdalardaki plastikler ise kapsam dışı. Ambalaj kapsamına giren bu ürünlerin başka kurallarla düzenlenmesi bekleniyor. 

• İngiltere'de her yıl 1.1 milyar tek kullanımlık tabak ve 4 milyardan fazla çatal ve bıçak kullanılıyor.

ekonomi

Fotoğraf: Depo Photos

Dış ticaret açığı, ocak-ağustos döneminde yüzde 11.9 artışla 82.30 milyar dolara yükseldi. Ağustos itibarıyla 12 aylık açık ise 109.5 milyar dolar olarak kaydedildi. Ağustos ayı özelindeki açık da 8.65 milyar dolar oldu. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise yüzde 65.4’den yüzde 71.4’e yükseldi.

Beyaz eşya iç satışları, yılın ilk sekiz ayında, geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 19 artarak 852 bin 190 adet olarak kaydedildi. Aynı dönemde ihracatta ise yüzde 11’lik düşüş yaşandı. Sekiz aylık üretim ise 21 milyon 421 bin adet oldu.

TÜRK-İŞ verilerine göre dört kişilik bir ailenin açlık sınırı 13 bin 334, yoksulluk sınırı ise 43 bin 433 liraya yükseldi. Bekâr bir çalışanın hayat maliyeti de aylık 17 bin 336 lira oldu. Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu ise açlık sınırını 14 bin 542, yoksulluk sınırını ise 41 bin 651 lira olarak hesaplamıştı.

Türkiye’deki bankalar, yılın ilk sekiz ayında net 351 milyar lira kâr elde etti. Ağustos ayı özelindeki kâr ise 57.2 milyar lira oldu. Sektörün toplam aktif büyüklüğü, 2022 sonuna göre 5.98 trilyon lira artarak 20.33 trilyon liraya ulaştı. 

Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, gelecek ay İngiltere, Fransa ve Fas’ta yatırımcı buluşmalarına katılacak. Şimşek’in bu üç ülkeye yapacağı ziyaretlerin ardından ikinci Körfez turuna çıkması bekleniyor.

Euro Bölgesi enflasyonu, eylülde yıllık yüzde 4.3’le son iki yılın en düşük seviyesine indi. Ağustostaki enflasyon oranı yüzde 5.2 olarak ölçülmüştü. Yüzde 2’lik enflasyon hedefinin hâlen uzağında olunmasına karşın Avrupa Merkez Bankası’nın faiz artırımlarını sonlandırabileceği konuşuluyor. Bölge enflasyonu, geçen yılın ekim ayında yüzde 10.6 ile zirveyi görmüştü.

spor

Fotoğraf: Marca

Ligue 1 ekiplerinden Nice'in Fransız futbolcusu Alexis Beka Beka, Nice A8 otoyolu üzerinde yer alan Magnan viyadüğünde intihar girişiminde bulundu. Yaklaşık dört saatlik sürecin ardından hastaneye kaldırılan Beka Beka’nın durumunun iyi olduğu açıklandı. Fransız basını, bu sezon henüz forma şansı bulamayan Fransız futbolcunun yakın zamanda sevgilisinden ayrıldığını yazdı.

Sevgilisine şiddet uyguladığına dair iddiaların ardından kadro dışı bırakılan Manchester United’ın kanat forveti Antony, takımla birlikte çalışmalara başladı. Kulüp, soruşturmanın sonucuna göre durumun değerlendirileceğini açıkladı. Suçlamaları reddeden Antony, Brezilya millî takımı kadrosundan da çıkarılmıştı.  

Kapsül Spor’un bu haftaki sayısı: ‘Yazın ardından: Şampiyonlar, rekorlar, geri dönüşler’

kapsül öneriyor

• 12 şarkılık liste: ‘I love Balkan Music’
• İhsan Yılmaz’ın Hıfzı Topuz’u anlattığı yazı: ‘Basın ve kültür dünyası hafızasını kaybetti’
• Sezen Yılmaz’ın yazısı: “Nedir bu hanımcılık? Kimler hanımcıdır? Bu fantastik tür kaç kişiden oluşur; özellikleri nelerdir, nerelerde bulunur?”
• Onur Özgen’in Ricardo Quaresma’yı anlattığı yazı: ‘Gölgede ve güneşte trivela’
• Oray Eğin’in yazısı: ‘Metin Münir'in ikinci ölümü’
• Oggusto derlemesi: ‘Mevsim geçişinde saç bakımı nasıl olmalı?’

günün sözü

“An itibarıyla 30 yıldır hocası olduğum Boğaziçi Üniversitesi’ne girişim yasaklanmış, kapıdan içeri alınmadım. Bir tutanakla belgelendi.”

Boğaziçi Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Enstitüsü’nden geçen hafta emekli olan öğretim üyesi Prof. Dr. Murat Gülsoy, okula girişinin yasaklandığını ve bugün düzenlenecek etkinliğinin gerekçe gösterilmeden iptal edildiğini duyurdu.