Sayı: 1.019 - Ortalama okuma süresi: 5 dakika (1.300 kelime)

🌦️ Ege, Marmara bölgeleri ile İç Anadolu’nun batısı hariç tüm yurtta yağış var. En doğudaki illerde kar, diğer bölgelerde ise yağmur görülecek. 

$: 31,00 📈 €: 33,53 📈 BIST 100: 9.312 📉 ₿: 51.081 USD 📉

# Sosyal medyanın gündeminde, ilk uçuşunu yapan yerli savaş uçağı ‘KAAN’ var.

🎧 kapsül | günlük doz, poddy ve tüm podcast platformlarında.

Banknot görünümlü madenî

Kullanımdaki en yüksek banknot olan 200 liranın dolar karşısındaki değeri son 15 yılda 20 kat eridi.

200 Türk Lirası, piyasaya sunulduğu 2 Ocak 2009’da 132 dolara denk geliyordu; Ekim 2010’da 141 dolara kadar yükselerek en değerli zamanlarını yaşadı. İlk kez Eylül 2013’te 100 doların altına düşerek 99 dolara geriledi. Aradan geçen 10 yılda, dramatik bir şekilde değer kaybederek Mayıs 2023 seçimlerinin hemen ardından 10 doların altına düştü. Şu an, 200 liranın dolar cinsinden karşılığı 6.45 dolara kadar gerilemiş durumda. 

Fotoğraf: Depo Photos

Bu arada, tedavüle girdiğinde 200 liranın karşılığı olan 132 dolar, bugün 4 bin 92 liraya kadar yükseldi. Bu nedenle, 500 liralık banknotun yanında 1.000 ve 5.000 liralık banknotların da piyasaya sürülmesi gerektiğini savunan ekonomistler mevcut. 

Dolar/TL kuru yalnızca 2024 başından bu yana yaklaşık yüzde 5 artmış durumda. Dolarda zirve 30.99 lira ile 15 Şubat’ta görüldü. Bugün serbest piyasada 30.93’ten işlem gören dolar Kapalıçarşı’da 31.15 lirayı test etti. Yılsonuna ilişkin döviz kuru beklentisi, enflasyonun üstünde seyrediyor. 

Yerel seçimlerin ardından kurlarda artış beklentisi, yurttaşların döviz talebini hızlandırıyor. Ayrıca TL mevduat faizlerinin yeterince cazip olmaması da KKM’den çıkan paranın TL mevduata geçmesinin önünde bir engel.

Liradaki her yüzde 10 değer kaybının, enflasyonu 5 puan artırdığı hesaplanıyor. Özellikle son iki yılda bozulan fiyat algısı ve resmî enflasyon verilerine duyulan güvensizlik, fiyatların kur endeksli belirlenmesine ve kur değişimlerinin fiyatlara anında yansımasına yol açıyor. 

Her kur artışının fiyatlara yansımasıyla yurttaş da yatırımcı da yeniden dövize yöneliyor ve bu bir kısır döngü hâlini alıyor. 

Paranın değerini belirleyen reel efektif döviz kuru üzerinden yapılan hesaplar ise ‘fiyat endeksi’ni yani enflasyonu tam hesaplamak gerektiğine işaret ediyor. 2003’ten 2018’e kadar olan dönemde reel kur endeksi TÜFE ve Yİ-ÜFE’de paralel bir seyir izlerken 2018’le birlikte Yİ-ÜFE endeksi yüksek seyrediyor. 

Ekonomist Alaattin Aktaş’a göre bu ‘uyumsuzluk’, TÜFE’nin doğru hesaplanmamasından kaynaklanıyor: “Bu veriler herhâlde en çok Merkez Bankası’nın canını sıkıyordur. Her ay bir veri açıklıyor ve adeta ‘yarım ağız’ bir şekilde ‘Paramız da çok değer yitirdi, ne yapsak’ diyorsun. Sonra da paranın gerçek değerinin çok uzağında kalmasına yol açan başlıca etken olan enflasyonun ölçümüne bir etkide bulunamıyor ve olan biteni izliyorsun. Ve yaptığın hesapların şaşmasına yol açan o enflasyona göre de politika belirlemeye çalışıyorsun.”

gündem

Göçük altında kalan dokuz işçiyi arama çalışmaları ‘heyelan riskinin artması’ nedeniyle durdurulmuştu. (Fotoğraf: Medyascope)

Bahadır Özgür’ün yazısı: ‘Altın-siyaset-ticaret: İliç’teki yerel oligarşi’

RTÜK, Fox TV’nin (yeni adıyla NOW) haber programlarına, haber kanalı Tele 1’e ve ‘usulsüz ürün yerleştirme’ nedeniyle ‘Kızılcık Şerbeti’ dizisinin yayıncısı Show TV’ye ceza verdi.  

Türkiye ve Somali’nin ortak bir deniz kuvvetleri oluşturacağı, bu kuvvetlerin 10 yıl boyunca Somali sularını koruyacağı açıklandı. Somali, 10 yılın ardından kendi donanmasına sahip olacak. 

TÜGVA’nın öncülüğünde düzenlenen ‘Filistin’e destek’ yürüyüşünün ardından ‘tevhid bayrağı’ açan İsmail Aydemir’e yumruk atan üniversite öğrencisi Ege Akersoy, ‘kasten yaralama’ suçundan 2 bin lira adli para cezasına çarptırıldı. Akersoy’un ‘halkı kin ve düşmanlığa tahrik’ suçundan beraatine hükmedildi.

Barış Pehlivan’ın yazısı: ‘Kim bu Şevki Yılmaz’ın savcıları’

Timur Soykan’ın yazısı: “Turizm şirketi sahibi bakan, Bodrum’u kendisi pişirip kendisi yiyor.”

Cengiz Erdinç’in yazısı: ‘Uyuşturucuda 2024 kabusu’

politika

Fotoğraf: Depo Photos

Yerel seçimde 26 milletvekili, belediye başkanlığı için yarışacak.

TİP’in Hatay BB adayı Gökhan Zan, adaylıktan çekilmesi için rüşvet teklif edildiğini açıkladı. İki kez aracılarla ‘mafyadan tehdit aldığını’ aktaran Zan, CHP’nin adayı Savaş’ın adaylığını çekmesini beklediğini, bu nedenle bitime beş dakika kala başvuru yaptığını söyledi. Savaş, bugün verdiği söyleşide “CHP’ye geldiğimde, Hatay’da AKP’yle 27 puandan fazla fark vardı, o nedenle esas iktidar kanadı beni istemiyor” dedi. Partinin lideri Özel ise “Uzak olmayan bir süreçte bu işi bir Hatay uzlaşısına dönüştüreceğimizi görüyorum” diye konuştu. 

CHP, ilçe seçim kuruluna liste teslim edilmediği için Balıkesir İvrindi’de, listeyi geç teslim ettiği için ise Manisa Saruhanlı’da seçime katılamayacak. 

CHP ve DEM Parti, TİP lideri Baş’ın aday olduğu Kocaeli Gebze’de aday çıkarmadı. TİP’in İstanbul Kadıköy adayı Doğan Ergün oldu. Ergün, TİP’in genel başkan yardımcılarından biri.

kültür - yaşam

Fotoğraf: ESO

Astronomlar 12 milyar ışık yılı uzaklıkta, uzayda şimdiye kadar görülen en parlak nesneyi tespit etti. Güneş'in yaklaşık 17 milyar katı büyüklüğündeki bir kara delik tarafından desteklenen bir gök cismi olan nesne, kuasar olarak tarif ediliyor. Kuasar terimi, gökbilimciler tarafından belirli bir Aktif Galaksi Çekirdeği'ni (AGN) tanımlamak için kullanılıyor.

Edebiyatçı Talât Sait Halman anısına verilen ‘Çeviri Ödülü’nün sahibi, Jenny Erpenbeck’in ‘Kairos’ romanını Almancadan çeviren Regaip Minareci oldu.

Sinema Yazarları Derneği tarafından düzenlenen 56. SİYAD Ödülleri’nde yönetmen Tomris Giritlioğlu ve oyuncu Lale Belkıs’a ‘Onur Ödülü’ verilecek. ‘Emek Ödülü’ne değer görülen isim ise oyuncu Necmettin Çobanoğlu.

dünya

Fotoğraf: Ali Hamad / Depo Photos

ABD, İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarını sona erdirmesi için Cezayir’in Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne sunduğu ve acil insani ateşkes talep edilen karar tasarısını veto etti. İngiltere, 15 üyenin 13’ü tarafından desteklenen karar tasarısında çekimser oy kullandı. Çin ve Cezayir dışında ABD’nin bu kararı müttefikleri tarafından da eleştiri yağmuruna tutuldu. ABD’nin Refah’a yönelik bir kara harekâtı düzenlememesi konusunda İsrail’i uyaran bir karar tasarısı bulunuyor.

Eski üst düzey Mossad yetkilisi Udi Levy, 2014 yılında, o dönemde de başbakan olan Netanyahu’yu Hamas’ın finans ağının Türkiye’den yönetildiği konusunda uyardığını açıkladı: “Türkiye, Hamas’ın mali altyapısını yönetmesi açısından kritik bir odak noktası.” Levy, geçmişte Hamas’ın büyümesini sadece finansal araçlar kullanılarak durdurabileceklerini de öne sürdü. Hamas’ın 2018’deki finansal yatırımları 500 milyon dolara yakın olarak hesaplanmıştı.

Avrupa Birliği (AB), Ukrayna’yı işgalinden bu yana çeşitli yaptırımlar uyguladığı Rusya’ya yönelik yeni bir yaptırım paketi açıkladı. Yaptırımların odağında Rusya'ya insansız hava aracı parçaları olmak üzere AB'de üretilen ileri teknoloji ve askerî ürünler sağlamakla suçlanan dünya çapındaki firmalar bulunuyor. Listede Türkiye ve Kuzey Kore’den şirketler de var. Yaptırımların ayrıntıları bu hafta AB’nin resmî gazetesinde yayınlandıktan sonra belli olacak.

İsrail’in, Suriye’nin başkenti Şam’a yönelik düzenlediği füze saldırısında iki kişi hayatını kaybetti. Yaşamını yitiren iki kişi de Suriye vatandaşı değil. Yaralananların da bulunduğu olayda bir apartmanın vurulduğu bildiriliyor. İngiltere merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, düşen şarapnel parçaları nedeniyle bir Suriyelinin öldüğünü duyurdu. Aynı bölgeyi geçen yılın şubat ayında da vuran İsrail’in saldırısında beş İranlı askerî uzman hayatını kaybetmişti.

İflas etmeden önce dünyanın en hacimli kripto para borsalarından biri olan FTX’in kurucusu Sam Bankman-Fried’ın cezaevindeki ilk fotoğrafı paylaşıldı. Fotoğrafı paylaşan Tiffany Fong, bunu eski bir çete üyesi olan ‘G Lock’ isimli bir adamdan aldığını duyurdu. Bir zamanlar ‘kriptonun altın çocuğu’ olarak bilinen Bankman-Fried, suçlamalar nedeniyle 110 yıla kadar hapis cezasına çarptırılabilir. Ceza duruşması 28 Mart'ta yapılacak.

Kamboçya Başbakanı Hun Manet, başbakan yardımcılığı görevine kardeşi Hun Many’yi getirdi. Bu atama, meclisteki oturuma katılan 120 milletvekili tarafından da onandı. Hun Many, Başbakan Yardımcısı olarak görev yaparken aynı zamanda Kamu Hizmetleri Bakanı ve milletvekili olarak çalışmalarını sürdürecek. 46 yaşındaki Hun Manet, geçen yılın ağustos ayında görevine başlamıştı.

spor

Fotoğraf: Depo Photos

TFF, Süper Kupa maçının 7 Nisan günü Şanlıurfa’da oynanacağını açıkladı. Fenerbahçe ile Galatasaray arasında oynanacak mücadele saat 21.00’de başlayacak. Daha önce Suudi Arabistan’da oynanması planlanan maç, saatler yaşanan krizler nedeniyle ertelenmişti. 

Süper Lig’de haftalık VAR kayıtları ilk kez paylaşıldı. Bundan sonra her hafta düzenli olarak TFF’nin YouTube kanalından paylaşılacak olan kayıtların ilkinde, altı maçtan VAR ekibi-hakem görüşmeleri yer aldı.

Bundesliga’da lider Bayer Leverkusen’in sekiz puan gerisinde bulunan Bayern Münih, sezon sonunda teknik direktör Thomas Tuchel ile yollarını ayıracak. Alman teknik adam, geçen yılın mart ayında Julian Nagelsmann’ın yerine göreve getirilmişti. Tuchel, geçen sezonun son haftada Borussia Dortmund’un puan kaybetmesiyle takımını şampiyonluğa taşımıştı.

Spor ekranı: Potapova-Zheng (beIN Max 1), Liverpool-Luton Town (beIN Sports 3), 23.00 (Napoli-Barcelona/Exxen, Porto-Arsenal/TV 8.5). 

Kapsül Spor’un bugünkü sayısı: ‘Gerçekten ‘tarihin en iyisi’ mi?'

kapsül öneriyor

• Berkun Oya’nın yazıp yönettiği Netflix dizisi ‘Kuvvetli Bir Alkış’ın fragmanı. 
• 25. yaşını kutlayan Portishead kaydı: ‘Roseland NYC Live’
• Begüm Kurgan’ın videolu tarifi: ‘Protein kurabiyeli yoğurt kasesi’
• Deniz Koloğlu ve Irmak Saraç’ın podcasti ‘Bizim Bedenimiz’in konuğu Efsun Sertoğlu, ‘cinsellik eğitimi’ anlatıyor: (1), (2). 
• Oggusto seçkisi: ‘Home office çalışırken gidebileceğiniz en iyi mekânlar’
• The Guardian'dan ‘Poor Things’ analizi (çev. SES Eşitlik, Adalet, Kadın Platformu): 'Feminist bir başyapıt mı, erkek bakışını besleyen bir seks fantezisi mi?'

günün sözü

“Basın mensubu musunuz?”

Dokuz madencinin toprak altında olduğu Erzincan İliç’te konuşan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Özhaseki’nin, dokuz gün boyunca neden gelmediğini soran Halk TV muhabiri Ferit Demir’e yanıtı.