Sayı: 1.064 - Ortalama okuma süresi: 4 dakika (1.208 kelime)

🌧️ Ege Bölgesi haricinde tüm yurtta yağışlı hava sürüyor. Hava sıcaklıkları da mevsim normallerinin altında.

$: 32,47 📈 €: 34,66 📈 BIST 100: 10.045 📉 ₿: 57.233 USD 📉

# Sosyal medyanın gündeminde, 1 Mayıs İşçi Bayramı var.

🎧 kapsül | günlük doz, tüm podcast platformlarında.

Korkunun korkusu

1 Mayıs’ın Taksim Meydanı’nda kutlanmasına getirilen yasağın ardından CHP ve DİSK-KESK-TMMOB-TTB-TDB’nin oluşturduğu tertip komitesi, Saraçhane Meydanı’nda toplandı.

Valiliğe başvuru yapan TÜRK-İŞ, HAK-İŞ ve Memur-Sen'in de aralarında bulunduğu bazı sendikalar, Taksim Cumhuriyet Anıtı’na çelenk bıraktı.

Saraçhane Meydanı’nda CHP lideri Özel’in yanı sıra İBB Başkanı İmamoğlu ve ilçe belediye başkanları yer aldı.

Fotoğraflar: Şeriban Alkış / Kapsül

Yürüyüşe izin verilmesi için polis amiriyle görüşme yapan Özel, taleplerinin Emniyet tarafından kabul edilmediğini açıkladı. Özel, “Taksim tam olarak özgür olana kadar mücadeleyi sürdüreceğiz” derken İBB Başkanı İmamoğlu ise “Saraçhane zorluklarla mücadelenin simgesi oldu” açıklamasını yaptı.

İki isim daha sonra alandan ayrıldı. PolitikYol’un kulis haberine göre, CHP içinde “Olası çatışma görüntüsü kapsayıcılığa zarar verir” görüşü tartışıldı.

Bu esnada polis, Saraçhane Meydanı’na 100 metre uzakta bulunan tarihî Bozdoğan Kemeri’nin önünde uzun bir barikat kurdu. Yürüyüşe geçen DİSK korteji ve sendikalar, burada polisin biber gazı ve plastik mermili müdahalesiyle karşılaştı.

Polis şiddetinin kaygı yarattığını açıklayan ve “İstemediğimiz olayların önünü açmasınlar” diyen sendikalar, yürüyüşten vazgeçti. Karar açıklanırken yuhalamalar duyuldu. TİP lideri Baş, kendisini engelleyen bir polise “Bağırma!” diyerek tepki verdi.

O anlarda Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Helal rızık peşinde koşan tüm işçi ve emekçi kardeşlerime selam ve sevgilerimi gönderiyorum” mesajını paylaştı.

Valilik, yolların kapanmasına ve toplu taşımanın durmasına neden olan kısıtlamalardan bir kısmını saat 16.00’da kaldırdı. Vapur seferleri normale döndü.

Bakan Yerlikaya, toplamda 210 kişinin gözaltına alındığını açıkladı. Yerlikaya, ‘sağduyulu’ davrandığını savunduğu polislerle ‘iftihar’ ettiğini söyledi. Vali Gül ise “Devlet yarına bırakır ama yanına bırakmaz” mesajını paylaştı.

Bir polisin “Basını süpürün” emriyle başlayan müdahalede yaralanan ve ezilme tehlikesi geçiren gazeteciler oldu. NTV yayınında kadraja giren bir kişinin "Sarayın 1 Mayıs korkusu bu, anaakımda gösterin" sözlerinin ardından yayındaki ses alındı.

İstiklal Caddesi’nin ara sokaklarından, Mecidiyeköy'den, Barbaros Bulvarı'ndan ve Okmeydanı'ndan Taksim Meydanı’na yürümek isteyen gruplar gözaltına alındı. 

İstanbul dışındaki kentlerde 1 Mayıs kutlamaları. 

Türkiye'de işçi statüsünde toplam 31 milyon 630 bin 185 kişi bulunuyor. ‘Beden işçisi’ kategorisindeki işçi sayısı 1 milyon 368 bin 440, temizlik görevlisi 813 bin 550 kişi, şoför ve yük taşıma işlerinde çalışanlar ise 685 bin 383 kişi. Profesyonel satış elemanı sayısı ise 612 bin 215 olarak belirlendi.

İnşaat işçisi sayısı 565 bin 49 kişi olarak kayda geçerken, onu 563 bin 387 kişi ile büro işçileri, 555 bin 984 kişi ile de garsonlar takip ediyor.

Mehmet Tezkan’ın yazısı: “Polis devletine doğru dev bir adım daha atıldı.”

kültür - yaşam

Fotoğraf: Todd Heisler / The NYT

ABD’li yazar Paul Auster, 77 yaşında hayatını kaybetti. Akciğer kanseri nedeniyle hayatını kaybeden Auster, aralarında ‘New York Üçlemesi’nin de bulunduğu 34 eser bıraktı. 

• Auster, 2012 yılında ‘gazetecileri hapsettiği için’ Türkiye’yi ziyaret etmeyeceğini söylemiş; dönemin Başbakanı Erdoğan tarafından “Gelsen ne olur, gelmesen ne olur” tepkisiyle karşılaşmıştı. 

ABD’de aralarında New York Daily News ve Chicago Tribune gibi gazetelerin de bulunduğu sekiz medya kuruluşu, ChatGPT üreticisi OpenAI ve destekçisi Microsoft’a dava açtı. Medya kuruluşları, telif hakkıyla korunan milyonlarca haber makalesini söz konusu teknoloji şirketlerinin yapay zekâ sohbet robotlarını eğitmek için izinsiz ya da ödeme yapmadan ‘çaldığını’ savunuyor.

dünya

Fotoğraf: Mark Abramson / The NYT

ABD’nin Los Angeles şehrindeki California Üniversitesi’nde Filistin yanlısı ve İsrail yanlısı göstericiler arasında yumruk yumruğa kavga çıktı. Kavga, Filistin yanlısı eylemcilerin kurduğu çadırların karşıt grup tarafından yıkılmaya çalışması nedeniyle yaşandı. Olayda kaç kişinin yaralandığı bilinmiyor. Bu kavga öncesinde ise New York’taki Columbia Üniversitesi’nde yönetim binasını 20 saatten fazla süre işgal eden Filistin yanlısı öğrencilere polis saldırdı. Saldırıda onlarca öğrenci gözaltına alındı. 

• Dışişleri Bakanı Fidan, Güney Afrika Cumhuriyeti’nin İsrail’e karşı Uluslararası Adalet Divanı’nda açtığı davaya Türkiye’nin de müdahil olacağını söyledi.

İngiltere’ye yaptığı sığınma başvurusu başarılı olmayan bir düzensiz göçmen, gönüllü olarak Ruanda’ya gönderildi. Bu, hükümetin iki yıldır parlamentodan geçirmeye çalıştığı ve sığınmacıları zorunlu olarak Ruanda'ya göndermek istediği plandan ayrı bir uygulama. Geçen ay devreye sokulan uygulama kapsamında, başvurusu reddedilen sığınmacıların gönüllü olarak Ruanda’ya taşınmaları karşılığında 3 bin sterline kadar ödeme yapılacak. 

ABD’de Biden yönetimi, marihuanayı (esrar) 'daha az zararlı bir uyuşturucu' olarak yeniden sınıflandırmaya hazırlanıyor. Esrar, hâlihazırda eroinin de yer aldığı ‘birinci derece’de sınıflandırılıyor. Adalet Bakanlığı’nın hazırladığı teklifte esrarın sınıfı, ‘daha az tehlikeli bir uyuşturucu madde’ olarak tanımlandı. Böylece ‘üçüncü derece’, yani fiziksel ve psikolojik bağımlılık potansiyeli orta veya düşük olarak kategorize edilecek. 

Avrupa’da 2021 ile 2023 yılları arasında 50 binden fazla refakatsiz çocuk göçmenin kaybolduğu tahmin ediliyor. Araştırmacı gazetecilik projesi ‘Lost in Europe’un raporuna göre bu çocuklardan Avrupa’ya ayak bastıktan sonra haber alınamadı. En çok çocuk kaybı ise İtalya’da kaydedildi. Buna göre İtalya’da üç yılda 22 bin 899 refakatsiz çocuk göçmen kayıp olarak kayıtlara geçti. İtalya'yı 20 bin 77 kayıp çocukla Avusturya izledi.

Gürcistan’ın başkenti Tiflis’te, ‘yabancı ajan’ yasa tasarısı olarak tanımlanan yasal düzenlemeyi protesto eden en az 60 kişi gözaltına alındı. Eylemciler, iktidar partisi mensubu milletvekillerinin parlamentodan dışarıya çıkışlarını engellemek için binanın girişlerini kapatmaya çalıştı. Bu esnada polis, eylemcilere biber gazı ve tazyikli suyla saldırdı. 

Çin’in Guangdong eyaletindeki Meizhou şehrinde bir otoyolun çökmesi nedeniyle en az 24 kişi hayatını kaybetti. 18 otomobilin çöken yoldaki yamaçtan aşağı düştüğü açıklandı. Olayın ardından en az 30 kişi hastaneye kaldırıldı. Bölgede son iki haftadır yoğun yağış, sel ve dolu meydana geldi.

ekonomi

Fotoğraf: Kamil Kalkan / Unsplash

İstanbul’da nisan ayında enflasyon geçen yıla kıyasla yüzde 78.81 arttı. İTO verilerine göre bir önceki aya kıyasla fiyatı en çok artan ürünler, yüzde 23.85 ile giyim harcamaları grubunda görüldü. Gıda ürünleri ise bir ay içinde yüzde 5 zamlandı. 

Türkiye’de her beş haneden biri sosyal yardım alıyor. Son dört yıl içinde sosyal yardım alanların oranı yüzde 52 artışla 2023’te 4.99 milyona dayandı. Sosyal yardım alan kişilerin nüfusa oranı yüzde 18.4’e yükseldi. Eurostat’ın 2021 verilerine göre Türkiye’de halkın üçte biri yoksulluk ve sosyal dışlanma riski altında yaşıyor.

LPG’nin litre fiyatına perşembe gecesinden itibaren geçerli olmak üzere 1.64 lira indirim bekleniyor. Böylece LPG’nin litresi İstanbul'da 20.83, Ankara’da ise 20.73 lira olacak.

Resmî Gazete’de yayımlanan karar doğrultusunda, Türk Lirası yatırım fonlarından elde edilen gelirlerdeki stopaj oranı yüzde 5’ten yüzde 7.5’e yükseltildi.

Tesla’da elektrikli araç şarj istasyonu ağını yöneten yaklaşık 500 kişi işten çıkarıldı. Şirketin, elektrikli araç satışları üzerinden kâr marjlarının düşmesi nedeniyle şarj ağı harcamalarını kıstığı düşünülüyor.

Kripto para birimi Bitcoin, 60 bin doların altına düştü. Binance’in üst yöneticiliğinden istifa eden Changpeng Zhao’nun dört ay hapis cezasına çarptırılmasıyla birlikte Bitcoin dâhil küresel kripto para piyasasının değeri 24 saatte yüzde 5.2 azaldı. Tüm zamanların en yüksek seviyesini 73 bin 750 dolarla 14 Mart’ta kaydeden Bitcoin’in fiyatında 46 gündeki düşüş yüzde 18’i aştı.

spor

Fotoğraf: fcbarcelona.com

UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi’nde finalin adı belli oldu: Son şampiyon Barcelona, 25 Mayıs’ta Bilbao şehrindeki San Mames Stadyumu’nda Olympique Lyon’la karşı karşıya gelecek. Yarı finallerde Barcelona, Chelsea’yi saf dışı bırakırken Lyon ise bir diğer Fransa temsilcisi PSG’yi elemişti.

• UEFA Şampiyonlar ligi yarı final ilk maçında Bayern Münih ile Real Madrid 2-2 berabere kaldı. 8 Mayıs’taki ikinci maç Madrid’de oynanacak. 

Kapsül Spor’un bugünkü sayısı: ‘Davetsiz Şampiyonlar: Kral Otto, Batalla ve Vardy’

Spor ekranı: Fenerbahçe Beko-Monaco (20.30/S Sport), Andreeava-Sabalenka (21.00/beIN Sports), B.Dortmund-PSG (22.00/TV 8.5), Fritz-Cerundolo (22.30/S Sport), Celtics-Heat (02.30/S Sport).

kapsül öneriyor

Kapsül’ün 15 şarkılık listesi: ‘nisan’24’ 

Kapsül Pazar arşivinden: ‘Günlerin bugün getirdiği: 1 Mayıs’

32. Gün arşivinden: '1 Mayıs 1977'de neler yaşandı?’

Hazal Alıcıgüzel'in yazısı: 'Uyku Oyunları'

Video haber: Paris'te geleneksel 'En İyi Fransız Bageti' yarışması.

Pera Müzesi arşivinden fotoğraflarla: ‘Cumhuriyetin ilk yıllarında işçiler’

günün sözü

“Basın, derdiniz ne bilmiyorum. Çekiminizi yapın adam gibi gidin. Bunları alıp siz getiriyorsunuz!”

Taksim’e yapılacak yürüyüşü engellemek için Bozdoğan Kemeri önüne kurulan barikatta gazetecileri ‘uyaran’ bir polis memuru.