Sayı: 1.092 - Ortalama okuma süresi: 6 dakika (1.736 kelime)
🌦️ Yağış beklenen Doğu Anadolu dışında yurdun tamamında sıcaklıklar mevsim normallerinin üzerinde olacak.
$: 32,40 📈 €: 34,88 📉 BIST 100: 9.997 📉 ₿: 69.765 USD 📉
# Sosyal medyanın gündeminde, kuduz vakaları nedeniyle karantina uygulanan Şanlıurfa'da köpeklerin toplatıldığı iddiasının ardından başlayan protestolar ve Siverek'teki hayvan barınağından 35 köpeği Ankara'ya taşıması üzerine tutuklanan Buket Özgünlü var.
🎧 kapsül | günlük doz, tüm podcast platformlarında ve YouTube’da. Kapsül’ün uygulaması iOS ve Android’de.
Avrupa'dan esen rüzgâr
Avrupa Birliği’nin (AB) geleceği için kritik öneme sahip Avrupa Parlamentosu (AP) seçimleri tamamlandı. AB üyesi 27 ülkede 360 milyon kayıtlı seçmen oy kullandı. Bu da AP seçimlerini, Hindistan’dan sonra en büyük seçmen kitlesine sahip seçim yapıyor.
Birliğin en büyük ülkeleri Almanya, Fransa ve İtalya dâhil olmak üzere birçok ülkede aşırı sağ kazanımlar elde etti. Bu, AB’nin yasama kurumu rolündeki AP için kritik bir sonuç. AP’nin kararları sadece AB üye ülkelerini değil, genel Avrupa sistemine entegre İsviçre, Norveç, Türkiye, Bosna ya da Sırbistan gibi ülkeleri de yakından ilgilendiriyor.
Seçimin en çarpıcı sonucu, Fransa’da alınan ‘erken seçim’ kararı oldu. Cumhurbaşkanı Macron’un liberal çizgideki partisi ‘Rönesans’ yüzde 15’te kaldı. Bu, aşırı sağdaki Le Pen’in partisi Ulusal Birlik’in yüzde 31.5’lik oy oranının neredeyse yarısı. Büyük bir hezimet alan Macron’un aldığı kararla ülke, 30 Haziran-7 Temmuz tarihlerinde seçime gidecek. 2024 Paris Olimpiyatları’nın açılış töreni ise 26 Temmuz’da.
Mevcut durumda AP’de en kalabalık grup 176 üyeyle sağcı-muhafazakâr ‘Avrupa halkçı partiler grubu‘, ardından 145 üyeli merkez sol ‘ilerici demokrat ve sosyalist ittifakı’ geliyor. Üçüncü sıradaki en büyük grup ise 103 üyeli, liberal sağ görüşlü ‘Avrupa için demokrat ve liberaller ittifakı’. Parlamentoda ayrıca 72 üyeli Yeşiller ve 39 üyeli Sol grup bulunmakta.
Seçimler, ülkeleri farklı sonuçlarıyla etkilerken çoğu üyenin ortak para birimi olan euro, son bir ayın en düşük seviyesine geriledi. Bunda, euro bölgesine karşı tepkili bir politika izleyen sağ partilerin seçimlerde büyük kazanımlar elde etmesi etkili.
Grafik: Euronews
Almanya: 96 sandalyeyle AP’de en fazla sandalyeye sahip ülkede, muhafazakâr CDU/CSU yüzde 30 ile birinci parti oldu. Radikal sağdaki AfD, oylarını yüzde 16’ya yükseltti. Başbakan Scholz’un partisi SPD ise rekor seviyede düşük oyla yüzde 14’te kaldı ve üçüncü oldu. Son beş yılda 30 yaş altı seçmenin AfD’ye desteği 10 puan artarken Yeşiller’e desteği ise 18 puan azaldı.
İtalya: Başbakan Meloni’nin aşırı sağ partisi FdI, son beş yılda oylarını 20 puan artırarak yüzde 28.8’e çıkardı ve birinciliğe yükseldi. Muhalefetteki merkez sol Demokratik Parti yüzde 24 oyla ikinci.
Hollanda: AP’de 31 sandalyeye sahip olacak Hollanda’da İşçi Partisi/Yeşil Sol ittifakı yüzde 21.6 ile birinci sırada. Geert Wilders’ın muhafazakâr liberal Özgürlük Partisi ise yüzde 17. 7 oy aldı.
İspanya’da muhalefetteki merkez sağ Halk Partisi, Başbakan Sanchez’in başında olduğu Sosyalist Parti’yi yenerek birinci parti oldu. Aşırı sağcı Vox ise üçüncü oldu.
Yunanistan’da iktidar partisi Yeni Demokrasi, yüzde 28 oy oranı ile ilk sırada. Soldaki SYRIZA yüzde 15, sosyalist Pasok yüzde 13, milliyetçi sağ-popülist ‘Yunan Çözümü’ yüzde 9.5, Komünist Parti yüzde 9 civarında oy aldı.
Macaristan’da son 14 yıldır Orban başbakanlığında lider olan Fidesz, ikinciliğe geriledi. Orban’ın eski müttefiklerinden Magyar’ın iki ay önce kurduğu merkez sağ TISZA, yüzde 30 oyla iktidara kuvvetli bir rakip olabileceğini gösterdi. Avusturya, aşırı sağın ilk parti olarak çıktığı ülkeler arasında yer aldı.
Diğer yandan aynı gün genel seçimlerin de olduğu Belçika’da seçimden yenilgiyle çıkan Başbakan De Croo istifa kararı aldı. Bölünmeyi savunan Flaman milliyetçisi muhafazakâr sağ ‘Yeni Flaman İttifakı’, birinci oldu.
gündem
Fotoğraf: Depo Photos
Fenerbahçe’nin rekor katılımlı kongresinde seçimi kazanan mevcut başkan Ali Koç oldu. Koç 16 bin 464 oy alırken, kulüpte 20 yıl boyunca başkanlık yapan Aziz Yıldırım 10 bin 483 oyda kaldı. İki aday, sonucun açıklanmasının ardından birlikte tribünleri selamladı.
Erzincan İliç'teki maden ocağında yaşanan liç kayması sonucu toprak altında kalan dokuz işçinin tamamının cansız bedenlerine 118 gün sonra ulaşıldı.
Isparta'da Yükseköğretim Kurumları Sınavı'na giren bir öğrenci, ‘elektronik düzenekle birlikte yapay zekâ kullanarak kopya çektiği’ gerekçesiyle tutuklandı. Şüphelinin düzeneği ayakkabısının astarına yerleştirdiği tespit edildi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, ülkedeki sigara kullanımında gerileme görüldüğünü açıkladı. Ancak bakanlıklar ve Dünya Sağlık Örgütü dahil yapılan araştırmalarda, Türkiye’deki tütün ürünleri tüketiminin istikrarlı biçimde arttığı görülüyor. Ocak 2009’dan sonra doğan çocuklara sigara satışını tamamen yasaklayan İngiltere’nin örnek alınabileceğini söyleyen Erdoğan, elektronik sigaralara izin verilmeyeceğini belirtti. Kapsül Business’ın 136. sayısı: ‘Elektronik sigara: Nasıl çalışır, sigarayı bırakmaya yardımcı mı?’
İstanbul Sarıyer'de bulunan Memduh Paşa Yalısı'ndaki bir firmada çalışan özel güvenlik görevlisi Ahmet Y., maskeli dört kişiyle birlikte kırdıkları kasalardan yaklaşık 130 milyon lira çalarak kayıplara karıştı. Nilay Örnek’in araştırma yazısı: ‘Yalının tarihi’
politika
(Mayıs 2024/Depo Photos)
Ankara'da öldürülen Ülkü Ocakları'nın eski genel başkanı Sinan Ateş’in eşi Ayşe Ateş, CHP lideri Özel ile görüştü. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşme talebini hatırlatan Ateş, özel kaleminin önceki hafta görüşebileceğini söylemesine rağmen MHP lideri Bahçeli’nin sözlerinden randevu alamadığını öne sürdü. Ateş’in sözlerinin ardından açıklama yapan Cumhurbaşkanı İletişim Başkanlığı, görüşmenin birkaç gün içinde olacağını duyurdu.
CHP’nin ‘gölge bakan’ olarak görevlendirdiği genel başkan yardımcılarından Murat Bakan, İçişleri Bakanı Yerlikaya’yla görüştü. CHP, 14 Haziran Cuma günü Tekirdağ’da buğday üreticileri için miting düzenleyecek.
Murat Yetkin’in yazısı: ‘Erdoğan’ın CHP ziyareti: Tamam mı devam mı?’
Kendisine yakın İYİ Partili vekil Burak Akburak’ın “Devlette göreve hazır” dediği İYİ Parti’nin eski lideri Akşener, Ankara Çankaya’daki Cinnah Caddesi’nde ofis tuttu.
Sedat Bozkurt’un kulis yazısı: ‘İYİ Parti dağılıyor, Kavala serbest kalıyor’
İBB Meclisi’nde konuşan CHP’li meclis üyesi Seda Türkoğlu, İBB Başkanı İmamoğlu’nun gazetecilerle birlikte yaptığı Roma seyahatinin sponsorlar tarafından karşılandığını söyledi. İmamoğlu, tartışmalara konu olan imza töreni için, “İlk defa İBB’nin kendi bütçesi ile gazetecileri getirdiğimiz bir organizasyondu” demişti.
Nuray Babacan’ın kulis yazısı: “Sokak hayvanlarıyla ilgili yasa teklifinin bir sonraki döneme kalabileceği iddia ediliyor.”
kültür - yaşam
Fotoğraf: Global Times
Mayıs ayının ilk iki günü hariç 29 günde sıcaklık rekoru kırıldı. Bu yılın başından mayıs ayı sonuna kadar geçen 152 günün 102’si şimdiye kadar ‘kendi gününde’ yaşanan en sıcak günlerdi. Kalan 50 gün ise son 10 yılın en sıcak günleriydi.
Gece müzeciliği uygulaması Antalya, Alanya ve Side arkeoloji müzeleri ile Aspendos, Patara, Olimpos ve Myra ile örenyerleri ve Alanya Kalesi’nde de başlıyor. Bu alanlar, her birinin saati değişmekle birlikte gece yarısına kadar MüzeKart ile ziyaret edilebilecek. 🏛️ Kapsül Kültür’ün gece müzeciliğiyle ilgili sayısı: ‘Bir ‘Mavi Anadolu’ güzellemesi’
Yayın haklarının sona ermesiyle 2015’te Türkiye’den çekilen CNBC-e, bugün saat 07.00 itibarıyla ekrana döndü. İlbak Holding bünyesindeki CNBC-e, gündüz finans ve iş dünyası haberlerine, akşam ise dizi ve yarışma programı gibi içeriklere yer verecek.
dünya
Fotoğraf: Politico
İsrail’in savaş kabinesi bakanlarından Benny Gantz istifa etti. Eski genelkurmay başkanı ve Ulusal Birlik Partisi genel başkanı Gantz, Başbakan Netanyahu’yu Hamas’a karşı yürütülen savaşta başarısız olmakla suçladı ve erken seçim çağrısında bulundu. Gantz’ın istifası, söz konusu koalisyondaki merkez çizgide siyaset yapan son figürün de ayrılması anlamına geliyor. 7 Ekim saldırılarının ardından Netanyahu, Gantz ve İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant’tan oluşan bir savaş kabinesi kurulmuştu. Gallant da geçen ay Netanyahu’yu eleştirmiş, istifa edebileceğinin sinyalini vermişti.
Aralıklı orucu dünyaya tanıtan İngiliz doktor Michael Mosley’nin cansız bedeni, günler süren aramanın Yunanistan’ın Simi (Sömbeki) Adası’nda bulundu. İlk otopsi sonuçlarına göre, Mosley'nin bedeninde yaralanma izine rastlanmadı. Tatil için adada olan Mosley’nin dağlık bir bölgede tırmanış yaparken hayatını kaybettiği düşünülüyor. Mosley, aralıklı oruç diyeti yöntemlerini anlattığı televizyon programları ve BBC Radyo 4’te hazırlayıp sunduğu ‘Just One Thing’ podcasti ile tanınıyor.
Ukrayna, cephe hattından yaklaşık 600 kilometre uzaklıktaki bir Rus Su-57 savaş uçağını vurduğunu açıkladı. Ukrayna’nın iddiası doğrulanırsa bu, Rusya’nın en gelişmiş askerî uçağına yönelik Ukrayna’nın ilk başarılı saldırısı olacak. İddialara henüz Rusya’dan bir cevap gelmezken Ukrayna askerî istihbarat servisi tarafından çekilen uydu fotoğrafları paylaşıldı.
ekonomi
Fotoğraf: Depo Photos
Markalar, AVM’lerdeki kiralar ve aidatlardan şikâyetçi. Mağaza kiralarında yasal kira artış oranı değil, yüzde 400’ü aşan zam taleplerinden söz ediliyor. Zen Pırlanta, Almanya’nın başkenti Berlin’in turistik bir noktasındaki bir AVM’de metrekaresi 70 euroya mağaza kiraladıklarını, İstanbul Bayrampaşa’daki bir AVM’de ise bu rakamın 215 euro olduğunu aktarıyor. Geçen haftalarda toplam 28 milyar lira borç yüzünden Marmara Forum ve Forum İstanbul dâhil dokuz AVM için konkordato süreci başlatılmıştı.
TÜİK’in nisan ayı verilerine göre işsizlik oranı 0.1 puan azalarak yüzde 8.5 seviyesinde gerçekleşti. Bu, işsiz sayısının 18 bin kişi azalarak 3.42 milyon kişiye gerilediği anlamına geliyor. Genç nüfustaki işsizlik oranı ise yüzde 14.5 olarak kaydedildi. İşsizlik türlerinin en yüksek olduğu kategori, yüzde 33.7’yle geniş tanımlı kadın işsizliği. Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerden oluşan geniş tanımlı işsizlik oranı ise bir önceki aya göre 3.1 puan artarak yüzde 27.2 oldu. Bu, 10.7 milyon işsiz demek. Kayıtlı işsizlerin yaklaşık yüzde 90’ı işsizlik ödeneği alamıyor.
60 yaş ve üzeri yurttaşların yüzde 60’ı ya bir işte çalışıyor ya da iş arıyor. Nisan ayında 60 yaş ve üzerinin İŞKUR’a başvuruları geçen yıla kıyasla yüzde 33.6 arttı. Bu yaş grubundaki 27 bin 937 yurttaş iş için bekliyor. Ayrıca her 100 emekliden 17’si SGK’ye kayıtlı olarak ücretli çalışıyor.
Merkez Bankası verilerine göre kredi kartında faize bırakılan borç tutarları artıyor. Gecikmeye bırakılan borcun, bireysel kredi kartı bakiyesine oranı yüzde 22.9 ile tarihsel ortalamasının üzerine çıktı. Bankacılık sektörü kaynaklarına göre kredi ve kredi kartı borçlarını ödeyememe sorunu artıyor.
Kamu bankalarının bir kısmı ATM’lerini ‘Türkiye’nin ATM Merkezi’ (TAM) isimli ortak bir platform altında birleştirme kararı aldı. Haziran ayı itibarıyla tüm illerde toplam 5 bin 600 yeni TAM ATM’si hizmete girdi. Ziraat Bankası, VakıfBank, Halkbank, Emlak Katılım ve PTT üyeleri bu ATM’lerde masrafsız ve komisyonsuz işlem yapabilecek.
Rekabet Kurulu, Google’a otel sorgularında tedbir önerilerini yerine getirmemesi gerekçesiyle 482 milyon lira para cezası verdiğini duyurdu.
Türkiye’de fiyatlarına bu yıl iki defa zam yapan Starbucks’ın en büyük ve en önemli pazarı olan ABD’de satışları yüzde 3 düştü. Bu pandemiden ve 2008’deki mali krizden bu yana yaşanan en büyük düşüş. Şirketin ‘zor zamanlar’ geçirmesinde, çalışanlarının sendikal mücadelesi, İsrail’e karşı boykotun sembol şirketlerinden biri hâline gelmesi ve yaptığı zamlar etkili.
spor
Fotoğraf: Roland Garros
Roland Garros’ta tek kadınlarda son iki yılın şampiyonu Polonyalı raket Iga Świątek, tek erkeklerde ise İspanyol Carlos Alcaraz kupaya uzandı. Üçüncü kez Grand Slam zaferi yaşayan 21 yaşındaki Alcaraz, üç farklı zeminde şampiyon olan en genç isim oldu.
Valencia taraftarı üç kişi, Mayıs 2023’te oynanan Real Madrid maçında Brezilyalı futbolcu Vinicius Jr.’a karşı ırkçı hakaretlerde bulundukları gerekçesiyle 8 ay hapis cezası aldı. Bu karar, ülkede ilk olma özelliğini taşıyor. Vinicius Jr., sürekli maruz kaldığı ırkçı saldırılar nedeniyle futbol oynamaktan ‘gittikçe daha az’ hoşlandığını söylemişti.
Avrupa Atletizm Şampiyonası’nda piste çıkan millî atlet Tuğba Danışmaz, 14.57’lik atlayışıyla kadınlar üç adım atlamada Türkiye rekoru kırarak gümüş madalyaya uzandı ve 2024 Paris Olimpiyatları’nda yarışmaya hak kazandı.
Spor ekranı: Fenerbahçe Beko-Anadolu Efes (20.30/beIN Sports Haber), Polonya-Türkiye (21.45/TRT Spor), Hollanda-İzlanda (21.43/S Sport).
kapsül öneriyor
Kapsül’de hafta sonu | Business: ‘Denetim vakti’, Pazar: ‘Paptircem anlatıyor: Artık kendimi daha çok seviyorum'
Evdeki Saat’in yeni teklisi: ‘Biraz Ağladım’
Deniz Alphan ve Hülya Ekşigil’in gastronomi podcasti ‘Yedik İçtik’ bölümü: ‘Teoman Hünal’
BBC testi: ‘Avrupa Futbol Şampiyonaları tarihinin ikonik isimleri’
Süreyya Duru’nun 1988 yapımı ‘Ada’ filminden Burgazada görüntüleri.
bantmag. seçkisi: ‘Mayıs 2024’te yayımlanmış merak uyandıran kitaplar’
günün sözü
“Ekonomi beni etkiliyor. Her şey pahalandı. Dondurma alacaktım, 20 lira. Ben küçükken 5 liraydı. Benim 20 liraya alacak durumum mu var?”
Batman’daki bir sokak röportajında konuşan 10 yaşındaki çocuk.
