Sayı: 138 - Ortalama okuma süresi: 5 dakika (1.517 kelime)

'Kuru Otlar Üstüne': Büyük bir yönetmenin büyük bir filmi 

Binnaz Saktanber

‘Kuru Otlar Üstüne’, büyük bir yönetmenin büyük bir filmi. 

Üstelik büyük bir yönetmenin büyük bir filmi olduğunu size hatırlatan yakışıklı ‘numaralarla’ dolu bir film. 

“Vaay!” diyorsunuz, “Gördün mü ne yapmış?”. “Aaa!” diyorsunuz, “Acaba burada ne demeye çalışmış?”. Seyirciye bir film izlediğini hatırlatan, kendi seyirciliğini önemsemesine sebep olan, fikri sorulmuş gibi hissettiren, güncel bir sanat ânının içinde olduğunu hatırlatan ustalıklar bunlar. Bir nevi gönülçelenler. Aynı zamanda Nuri Bilge Ceylan’ı filmin tartışmalı noktalarının taraf tutanı olmaktan çıkartma işlevi gören dipnotlar. 

Bu önemli, çünkü 'Kuru Otlar Üstüne', pislik kahramanların pislikleştiği bir film. Ve tıpkı ülkemizde olanlara tarafsız kalmanın zorluğu gibi, ‘Kuru Otlar Üstüne’de olup bitenlere de tarafsız kalmak çok zor. En azından biz o lükse sahip olmayan dünyalılar için. 

Erzurum’un bir köy okulunda, zorunlu hizmetinin sonuna gelmiş Samet Öğretmen (Deniz Celiloğlu) ve onun “Küçük dağları ben yarattım, büyüklere de siz tırmanın bana ne” dünyasındayız. Samet ne topluma faydası dokunan ne de toplumun iyiliğini takmamasını mazur gösterecek bir özelliği olan bir sıradan. İçinde küçük iktidar çemberleri kurduğu bu köyde henüz ne menem bir ‘loser’ olduğunu suratına söyleyen olmamış. 

Ta ki Nuray’la karşılaşana kadar. 

Nuray (Merve Dizdar), bir bacağını Ankara Gar Katliamı’nda kaybetmiş, bir yandan büyük idealler uğruna yaşayan, bir yandan da dünyadan ona olan borcunun ne kadarını tahsil edebileceğine karar vermeye çalışan bir karakter. Samet’e şak diye söylüyor ne olduğunu.

Samet aslında ne bok olduğunu bir de küçük bir kız çocuğundan öğreniyor sonra. Yetişkin gibi davrandığı, duygusal ve bedensel sınırlarını aşarak manipüle ettiği, aralarında geçen konuşmalara ‘yaşananlar’ gibi yetişkinlerin dünyasına ait isimler koymaktan çekinmediği, hadi adını koyalım ‘groom’ (birini istismar etmek için güvenini kazanmaya çalışmak) ettiği bu kız çocuğu (Ece Bağcı), bir gün gidip yetkililere şikâyet ediyor Samet öğretmenini. Sonrası filmin ta kendisi. 

Üstelik 3 saat 17 dakikalık süresine rağmen hiç sıkmayan, Nuri Bilge Ceylan’ın en kalabalık, ve en ‘olaylı’ filmi belki. Bunda kadronun da etkisi büyük. Deniz Celiloğlu sessiz sessiz derinizin altına işlerken Ece Bağcı ve Musab Ekinci isimlerini not ettiriyor. Merve Dizdar ise ilk andan ne büyük bir oyuncu olduğunu kanıtlıyor size. Bir bakışı var, “Cannes’ı boşver Oscar nerde?” dedirtiyor. 

Dizdar, adını en büyüklerin arasına yazdıracak kadar cömert bir portre sunuyor seyirciye. Nuray ve alacaklısı olduğu borçları nice zaman kafanızın içinde yaşamaya devam ediyor. Tıpkı filmin aklınızı kurcalayacak, kâh kızdırıp kâh ‘seyirciliğinizi’ sorgulatacak finali gibi. 

‘Kuru Otlar Üstüne’yi izleyin. Süresinden, bazı bazı prompterdan okunur gibi duran diyaloglarından korkmayın. Çünkü onlar değil, büyük bir film kalacak aklınızda, sinemadan çıkınca.

gündem

Fotoğraf: Depo Photos

Hamas’ın Gazze Şeridi’nden başlattığı saldırının üzerinden 24 saatten fazla süre geçti. Hamas’ın saldırısı ve ardından İsrail’in Gazze’ye yaptığı hava saldırılarında en az 300 İsraillinin ve 256 Gazzelinin hayatını kaybettiği açıklandı. İki tarafta da yaralı sayıları 2 bine yakın. Sayı net olmamakla birlikte Hamas’ın 100’den fazla sivil ve askeri rehin aldığı da gelen haberler arasında. Bu durumu İsrail de doğruladı. 

Rehinelerin bazılarının Gazze Şeridi’ne yakın küçük kasabalarda tutulduğu, bazılarının da Gazze’ye götürüldüğü bildiriliyor. İsrail basını, 750 kişinin kayıp durumda olduğunu yazdı. Hamas, BBC’ye yaptığı açıklamada saldırıyı İran’ın desteklediğini söyledi. İsrail Başbakanı Netanyahu, Hamas’a karşı tüm askerî güçlerini kullanacaklarını belirterek sivillere Gazze Şeridi’ni terk etme çağrısı yaptı. Bölgeden paylaşılan videolarda, tank ve zırhlı araç sevkiyâtı yapıldığı görüldü. İsrail ve Hamas’ın sekiz noktada çatışmalara devam ettiği bildirildi. 

İsrail ordusu, ‘İsrail topraklarına ateş açılması’ üzerine Lübnan’a ağır silahlarla saldırı başlattığını duyurdu. Ateşin İsrail, Lübnan ve Suriye’nin hak iddia ettiği ve her üç ülkenin kesişme noktasında bulunan Dov Dağı bölgesinde gerçekleştiği söyledi. Hizbullah, Dov Dağı’ndaki ‘Filistin direnişiyle dayanışma içinde’ gerçekleştirildiğini söylediği saldırıları üstlendi. 

• Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan ilk yorum, “Tarafları itidalle hareket etmeye, gerilimi tırmandıracak fevri adımlardan uzak durmaya çağırıyoruz” oldu. Dışişleri Bakanlığı, dolaylı olarak arabuluculuğa hazır olduğunu duyurdu. 
• Hamas’ın rehin aldığı 30 yaşındaki Alman dövme sanatçısı Shani Louk’un müzik festivali nedeniyle Kibbutz Urim’de bulunduğu belirtildi. Hook’un annesi kızını bulmak için yardım çağrısı yaptı. Hamas militanları, Louk’un cansız bedenini bir kamyonetin üzerinde teşhir ettiği görüntüleri yayınlamıştı.  
• Diken’in haritalı derlemesi: ‘Bu neyin savaşı?’, Fehim Taştekin’in analizi: “Bu, İsrail’i hazırlıksız yakalayan ve şoke eden bir gelişme. Bu kadarını Filistinlilerin kendileri dahi beklemiyordu.”

bir foto

İki astronot, gezegenlerden biri olabileceğini tahmin ettiğimiz bir yerde klişe turist pozlarıyla selfie çekiyor. Burası Mars’a en çok benzeyebilecek yer olan ABD’nin ‘Vahşi Batı’sı. 

Fransız fotoğrafçı Julien Mauve, 'Greetings from Mars’(Mars’tan Selamlar) isimli fotoğraf serisinde selfie kültürünü esprili bir şekilde ele alıyor. Mauve, ‘evcilleştirilmemiş manzaralar karşısında insan davranışlarını’ anlamaya adamış kendisini. Ayrıca fotoğraf çekmenin, insanların kişisel tatmin ihtiyacını nasıl ortaya çıkardığıyla, yani aslında fotoğraf sosyolojisiyle de ilgileniyor. 2015 tarihli fotoğraf serisi için şöyle diyor bir açıklamasında: “Kamera önünde nasıl davrandığımızı, kendimizi manzaralara nasıl dahil ettiğimizi ve bu manzaraların varlığımızı teyit etme arzusunu nasıl tetiklediğini gözlemlemek ilginç”.  

Selfielerimiz her yerde. O hâlde kendimize de Mauve’nin şu sorusunu sorabiliriz. “Yeni yerler ve kültürler keşfetmek, ortam değiştirmek için mi seyahat ediyoruz? Yoksa kendi fotoğraflanabilir alanlar aramak ve var olduğumuzu kanıtlamak için mi?” 

Bu soru, selfie kültürüne yönelik yıllardır yapılan eleştiri. Ancak Mauve’nin serisindeki gibi gezegenler arası bir boyutta yapılan bu eleştiri çarpıcı.

📸 Daha fazla fotoğraf.

tenis

Rod Laver Arena (Fotoğraf: AUS Open)

Tenis ekonomisi

Alp Ustaoğlu

2000’li yıllarla birlikte çok izlenen sporlarda artık her şey daha fazla para kazanmak ve kâr elde etmek için yapılmaya başladı. Tenis, günümüzde ‘gelir adaletsizliği’ sıralamasında tüm sporlar içinde ön sıralarda. Popülerlik anlamında sürekli büyüyen ve kolay ulaşılabilir bir spor hâline gelen tenisteki bu ekonomik dengesizlik, aslında tam bir paradoks. 

Genç oyuncular ve finansal problemler  

Küçük yaşlardan itibaren bir tenisçinin yetişebilmesi ve eğitim görebilmesi için ailesi veya bir sponsor tarafından finansal destek alması gerekiyor. Profesyonel olduktan sonra ise  tamamen turnuva ödülleri üzerine dizayn edilen ekonomik sistemin içine dahil oluyorsunuz. 

Tenis takvimi yılın 11 ayında, neredeyse her hafta dünyanın başka ülkesinde düzenlenen farklı çaplarda turnuvalardan oluşuyor. Bu da her hafta seyahat ve konaklama masrafı anlamına geliyor. Bugün ilk 130 sıra dışında kalan profesyonel bir tenisçinin seyahat, otel ve ekipman masrafı yıllık 100 bin dolar. Bu rakama tabii ki antrenör ve fizyoterapist ücretleri dahil değil. İlk 20 sıradaki oyuncular için milyon dolarlar söz konusu iken şu anda yeni nesil tenisçilerin yaşadığı problem tam olarak budur.

Bugün kadınlarda ilk 100 sıralamasında oyuncuların yüzde 65’i, 25 yaş ve üzerinde bulunuyor. Erkeklerde ise bu rakam yüzde 73. Bu iki veri bile tenisin geleceğinin nasıl bir tehlike altında olduğunu açıkça gösteriyor. Daha fazla genç oyuncuyu sisteme kazandırabilmek adına bu gelir adaletsizliği problemine acilen sistematik bir çözüm bulunması gerekiyor.

Üst düzey oyuncular bu konuda proaktif davranıp destek kampanyaları yapıyorlar ancak dünya tenisini yöneten erkeklerde ATP, kadınlarda WTA gibi kurumlar sanki böyle bir sorun yokmuş gibi davranmaya devam ediyorlar.

Örneğin pandemi döneminin tenis dünyasındaki en önemli konularından biri de buydu Djokovic önderliğinde bir kampanya başlatıldı. Daha sonra Fransa Tenis Federasyonu ve farklı kuruluşlar da yardım fonları oluşturdu. Bu sürece kimi oyuncular destek verdi ancak kimileri de karşı çıktı. Mesela Dominic Thiem “Genç tenisçiler herhâlde açlıktan ölmezler, dünyada bu kadar fakir varken gidip onlara yardım ederim” dedi. Bazı oyuncular Thiem’e tepki gösterdi ve bu şekilde konunun asıl odağından hızla uzaklaşıldı. 

Fon sistemi kurmak bu kadar mı zor? 

Fotoğraf: Wimbledon

ATP ve WTA’da 150-650 arasındaki sıralarda bulunan 1.000 tenisçi (500 erkek ve 500 kadın) için bir fon oluşturduğumuzu düşünelim. Yukarıda da belirttiğim gibi bu seviyelerdeki tenisçilerin yıllık maliyeti ortalama 100 bin dolar civarında. Bunun 50 bin dolarının fon tarafından karşılanacağını planlarsak 1.000 tenisçi için ortaya toplam yıllık 50 milyon dolar dolarlık bir tutar çıkacaktır. Sadece ABD tenis ekonomisinin yıllık 6 milyar dolar olduğunu, Avustralya’daki Rod Laver Arena’nın 275 milyon dolarlık yenileme maliyetini düşünürsek bu fon tutarı dünya tenis ekonomisi için sadece bir ondalık kesir değeridir.

En önemlisi ise belirli bir sıralamaya girdiği anda yıllık masrafının yarısının yönetim tarafından karşılanacağını bilmek genç oyuncuları mental olarak yukarı taşıması şaşırtıcı olmayacaktır. Bu şekilde üst sıralardaki 20 yaş sınırındaki oyuncu sayısı da artacaktır.  

Sonuç olarak sadece ABD’deki yıllık tenis ekonomisini yaklaşık yüzde 1’ine denk gelen bir bütçeyi alt sıralardaki oyunculara aktarmak için daha ne bekleniyor, bunu dünya tenisini yöneten kurumlara sormak gerekiyor. Aksi takdirde önümüzdeki 10 yılda tenis, kitleler bazında ciddi bir ivme kaybedebilir. Federer’den sonra kısa bir zaman zarfında Nadal ve Djokovic’in olası emeklilik kararları da bu olumsuz süreci hızlandıran bir başka faktör olmaya aday. 

pazar önerileri

• Salon İKSV’nin 50 şarkılık listesi: ‘2023 Sonbahar’ 
• Kapsül’de bu hafta | Spor: ‘30 yıl sonra Manchester yine sarı&kırmızı’, Kültür: ‘Şu 'kuruş istemeden' meselesi’ , Günlük Doz (6 Ekim): ‘Look at the talebe’, Business: ‘Yeni tehlike: Derin ve sahte’ 
• The New Yorker karikatürü: ‘I think we should break up’
• Gazeteci Nilay Örnek’in podcasti ‘Nasıl Olunur?’un 200. bölümü: Konuklar Serdar Kuzuloğlu ve Berk İmamoğlu. 
• Doğal seslerle: Rüzgârlı bir günde Norveç’in Bergen ve Myrdal bölgeleri arasında yapılan tren yolculuğunun tam kaydı. 
• Gazeteci Mehmet Demirkol’un ‘Demirkol'un Galaxy Rehberi programı bölümü: Konuklar, Olimpiyat bileti alan Avrupa şampiyonu A Millî Kadın Voleybol Takımı’nın oyuncuları Hande Baladın ve Simge Aköz.
• Yabani hayata dair komik karelerin yarıştığı Comedy Wildlife Photography Awards yarışmasından fotoğraflar.