Sayı: 177 - Ortalama okuma süresi: 7 dakika (1.817 kelime)

'Onur Ayı' rehberi: 'Açılma'

Sıla Arıca

LGBTİ+’ların cinsiyetleri veya cinsel yönelimleri hakkında çevresine kendini açmasına ‘coming out’ deniyor. Bu terim, Türkçe’ye ‘açılmak’ olarak çevrilmiş. 'Onur Ayı'nın sonuna gelmişken, her yaştan LGBTİ+’nin hayatının bir noktasında geceleri uykularını kaçırmış açılma planlarının, mental hazırlıklarının ve sonrasının detaylarına değineceğiz bugün. Bunun için bazı tanımlara yer vererek başladığım, hem olumlu hem olumsuz olasılıkları incelediğim, nasıl bazı şeylerin ‘üstesinden gelinir’i irdelediğim bir ‘el kitabı’ derledim.

Atanmış cinsiyet, cinsiyet kimliği ve cinsel yönelim

‘Sex’ ve ‘gender’ kelimeleri, Türkçe’ye sırasıyla ‘cinsiyet’ ve ‘toplumsal cinsiyet’ diye çevrilirken anlamlarında bazı kayıplar oluyor. Bu yazıda ilkini ‘doğduğumuzda atanmış cinsiyet’, diğerini de ‘cinsel kimlik’ olarak inceleyeceğiz. 

Cinsel kimliği görselleştirecek olursak bir küre üzerinde, akışkan, gradyanlı ve rengarenk bir skala kullanabiliriz.

İllüstrasyon: Sıla Arıca

Cinsel yönelim ise bireyin girdiği cinsel, fiziksel, duygusal ve romantik etkileşimleri kapsar. Bizim toplumumuzda bir insanın ya aseksüel, ya heteroseksüel ya da homoseksüel olabileceği yönünde yaygın fakat yanlış bir anlaşılma var. Oysaki cinsel yönelim de tıpkı cinsiyet kimliği gibi akışkandır ve her zaman keskin çizgileri yoktur. 

Acaba…

Cinsel kimliğimiz bize atanmış cinsiyetten farklı; hoşlandığımız kişinin cinsiyeti bize giydirilmiş normlara uyuşmuyor; kıyafetlerimiz, tarzımız, saçımız, makyajımızdan rahatsızlık duyanlar var; belki de hemcinsimizle sevgiliyiz… 

LGBTİ+’lar olarak, kendi hayatımızı yaşamaya çalışırken ‘kendimizi’ sakladığımız çok olmuştur. Saklanmaktan, bazen de rol yapmaktan yorulduğumuzda, kendimizi birilerine anlatmayı, en azından bazı çevrelerde özümüzü saklamamayı dileriz. Belki ailemiz, belki en yakın arkadaşımız, belki de yeni girdiğimiz bir çevreden hiç tanımadığımız biriyle kendimizi “Sana bir şey söyleyeceğim ama…” diye başlayan, ilgisiz cümlelerle biten sohbetlerde bulabiliriz. Çoğumuz için “Ben geyim” demek, büyüdüğümüz toplumdan, yaşadığımız çevreden, tanık olduğumuz politik ve hukuki ortamdan dolayı kurması zor bir cümle.

Kendimizi etrafımıza açmayı düşündüğümüz bu süreçte, birçok acaba ile karşılaşırız: “Anlayışlı biri ama acaba kendi çevresinde olmamdan rahatsız olacak mı? O buna hazır mı? Bana inanacaklar mı? Onlarla bundan sonraki ilişkim nasıl olacak? Beni sevmeye devam edecekler mi?” gibi sorular kafamızı kurcalar.

Bu soruların kesin cevapları, ne yazık ki deneyimlemeden öğrenebileceğimiz şeyler olmuyor. Öte yandan, açılmaya karar verdiğiniz kişinin olası tepkileri hakkında bir ipucu yakalayabilmek için onlara LGBTİ+ topluluğu hakkında ne düşündükleriyle alakalı sorular yönelterek nabız yoklamak, kafanızdaki bazı soru işaretlerini giderebilir.

Nasıl açılacağınız, hangi kelimeleri seçeceğiniz, nasıl cümle kuracağınız; yüz yüze mi, telefonla konuşarak mı yoksa mesajla mı açılacağınızı düşünmek de mental hazırlığın bir parçası. Kelimelerimizi her zaman doğru seçemeyebiliriz. Bu, oldukça doğaldır. Aslında, bu bağlamda doğru kelime diye bir şey yoktur denilebilir. Çünkü cinsel yönelim gibi cinsiyet kimliği de kişinin ne hissettiğine, nasıl hissettiğine bağlı ve önceden de görselleştirdiğim gibi akışkandır. 

Güvenliğiniz her durumda ilk önceliğiniz olmalı. Kendinizi güvende hissettiğiniz bir sosyal çevre, bir mekân ve bir zaman belirlemek, sürecin güvenli ve plana sadık gitmesine yardımcı olacaktır.

Güvendiğimiz kişiye açılırken çoğu şey kafamızda kurduğumuz gibi gitmeyebilir. Provasını yaptığımız cümlelerle alakası olmayan şeyler söylemeye başlayabiliriz. Açıldığımız kişi, bizim her ihtimali düşünüp ince ince hesapladığımız potansiyel tepkilerden bambaşka bir şey söyleyebilir. Daha bile iyi olur! Bu tür bir iletişimin sohbetin akışına bırakılması, iki taraf için de hem kendini ifade etme anında hem sonrasındaki süreçte çok daha sağlıklı. 

Ne yazık ki, her zaman umduğumuz olumlu tepkileri alamayabiliyoruz. Heteronormatif ortamda yetişmiş ezbere cevaplar, uzun bakışlar, ‘hayal kırıklıkları’ söz konusu olabiliyor. Bu durumun bizim hatamız olmadığını, insanların tepkisinin bizim kim olduğumuzu belirlemediğini hiç unutmamalıyız. Biz, bizi olduğumuz kişi için sevecek, kabul edecek ve kollarını açacak bir çevreyi hak ediyoruz. 

‘Seçilmiş aile’

İllüstrasyon: Sıla Arıca

Kollarını açacak çevre demişken…

Açılma sürecinin nasıl geçtiğinden bağımsız olarak, bu süreçten sonra çevremizde bazı değişiklikler olması çok normal. Bize kendimizi ‘önemsiz’ hissettiren, yanlarında kendimiz gibi hissetmediğimiz insanlarla eski samimiyetimizi sürdürmemiz kolay değil. Bu açıdan bu süreç bir turnusol görevi görecektir. Öte yandan, en doğal hâlimizle, maskesiz ve korkusuz girdiğimiz yeni çevrelerin, edindiğimiz arkadaşlıkların akıbeti daha farklı olabilir. Eninde sonunda, bizi olduğumuz gibi seven, zorluklara birlikte göğüs gerdiğimiz, zaten bulunduğumuz toplumda bize ‘ağır bir yük’ olan mücadelemize bir yoldaş olacak ‘ailemizi’ kendimiz seçmiş oluruz.

Yüksek sesle ve gururla

Unutmamak lazım ki herkesin açılma deneyimi özeldir ve değerlidir. Yüksek sesle ve gururla yaşayacağımız hayatımıza yönelik yeni ve büyük bir adımdır. Diğer taraftan, hiç açılmamak da bireyin kendi tercihidir ve bu da çok doğal ve değerlidir. 

Hayat, bizi her koşulda seven, beyanımıza saygı duyan ve gururumuzla gururlanan insanlarla tanıştırsın. Sevgiyle kalın.

İstanbul'da bir gece: Deep Purple

Rock ‘n’ Roll doğuştan gelir ve sahnede son bulur

Barış Akpolat

Uzun süredir sesi pek çıkmayan bir WhatsApp grubuna gelen bir mesajla alarma geçtim. “Salı akşamı Deep Purple’a gidecek var mı?” diye sorunca esaslı bir rockçı abimiz, “Ben gelebilirim” diye cevapladım. Hemen planlar yapıldı, hangi mekânda konser öncesi biraları içilecek, kimler gelir, nasıl gidilir falan filan. Uzun süredir iş gibi, koştur koştur gidilen, konser bitmeden trafiğe kalmamak için erken çıkılan konserlerden biri değildi bu. Öyle olmayacaktı bu sefer. Efsaneye böyle veda edilemezdi.

28 Haziran Salı. 12-13 yaşında keşfedip her zaman severek dinlediğim Deep Purple bugün 56 yaşında. Ben ise 39. Benden büyük yani. Mirasından yaşına kadar hem de… Rock ‘n’ Roll’un altın yıllarında kurulan grup, hard rock’a baktığı progresif, hatta yer yer saykodelik yoldan yıllar içinde sapsa da arkasında bıraktığı miras böyle kısa yazılarla anlatılamaz. 

Anlayacağınız üzere, bu açıkça bir veda yazısı. Ama kırgın değil asla, tam tersine gururlu. Damarlarımızda akan rock kanına rengini veren gruplardan birine saygı duruşu. 

Deep Purple öncesi saatlerce kedi ve plak muhabbeti yaptıktan sonra Küçükçiftlik Park’a yöneldik. Yine müzik konuşmaya devam ederek. İçimde tatlı bir heyecan ve korku var. Grubun en iyi dönemlerini geride bıraktığından zaten şüphemiz yok ama o günlerin ne kadar geride kaldığının da sahneye etkisi büyük olacak. Böyle çok sevdiğim efsane grupların son dönemlerini izlemeyi pek sevmem. Ama Deep Purple böyle bir grup değil, şahit olmaya gidiyoruz işte…

Yaşayan en büyük rock davulcusu olduğunu tek notasıyla ve tuşesiyle kanıtlar gibi çalan Ian Paice, bas gitarıyla müziklerinin temelini atan Roger Glover, Hammond ve rock synthesizer’ıyla klasik rock klavyeciliğinin son temsilcilerinden Don Airey ve grubun Steve Morse sonrası gitarcılığını üstlenen Simon McBride bir anda ‘Highway Star’ gibi bir rock klasiğinin ilk notasını basınca coşku inanılmazdı. Eski grupların hızlı ve sert şarkılarını daha yavaşlatarak çalma numaralarına girmiyor Deep Purple. Artık eski gücünde olmayan bir kaplan gibi savaşarak verecek on nefesini çünkü, yok öyle çakalca numaralar.

‘Highway Star’ın zor, yırtıcı ve sert vokallerinin altından kalkamıyor ne yazık ki rock’ın gelmiş geçmiş en iyi vokalistlerinden Ian Gillan. Şarkının daha girişinde mikrofonu ağzından uzaklaştırıp öksürdüğüne şahit olmak tatsız bir panik yaratıyor. “Bu konser böyle nasıl bitecek” diyorum içimden. 

“Eyvah, keşke Highway Star’ı sona bıraksalardı en azından konserin sonuna yetişmedi sesi falan derdik” gibi fikirler geçiyor aklımdan. Sonra aklıma geliyor, Deep Purple güç gösterisi olmadan mı bırakır hiç? Hele Ian Gillan… Yüzünde tatlı bir hüzün var 78 yaşındaki Gillan’ın. Eski gücünde olmadığını o da herkes gibi biliyor. Zaten setlist de buna göre ayarlanmış. ‘Highway Star’ ile başlayan konser, grubun gitaristi Simon McBride’lı ilk albümü olan 2024 tarihli ‘=1’ başlıklı albümünden ‘A Bit On The Side’ ile devam etti. In Rock (1970) albümünden gelen ‘Hard Lovin Man’ ve ‘Into The Fire’ eskilere olan özlemi tam olmasa da doyurdu.

Birbirimize karşı dürüst olalım, grubun koyu hayranları haricinde yeni şarkıları bilen yok. ‘Uncommon Man’ sonrası 1972 tarihli ‘Machine Head’ albümünden ‘Lazy’ dinledik. Yeni şarkılar hariç gruba yapılan eşlik hiç bitmedi. “Muazzam enerjinizi sahneden hissedebiliyoruz. Sizi çok seviyoruz” dedi Gillan ve ‘Anya’ başladı o muhteşem gitar melodisiyle. Baştaki üstten bakan havam elbette boş. Yılların Deep Purple’ı bu şarkı dizmeyi elbette benden iyi biliyor. 

‘Highway Star’, Ian Gillan için zorlayıcı bir başlangıç olsa da konserin gerisinde kontrolde devam edebildi biraz da konuşma sesiyle söyleyerek. “Umarım sahnede kimseye bir şey olmaz” diyerek başladığımız konser sırasında korkularımızı bir kenara bırakıyoruz. Akıllıca olan da yapılmış ve yük sahneye iyi dağılmış durumda. Gillan’ın o dağları yıkacak sesinden eser olmasa da, karizması, seyirci iletişimi ve havasıyla toparlamasını biliyor. Ian Paice her notasında muazzam bir davulcu olduğunu kanıtlıyor. Gitarist Simon McBride tüm grubun yükünü çeken genç enerjisiyle gerçekten çok büyük bir iş başarıyor. 

Ozzy Osbourne, Rainbow, Judas Priest, Whitesnake gibi gruplardan bildiğimiz klasik rock klavyeciliğinin son emektarlarından Don Airey, Mozart’ın Türk Marşı ve İstiklal Marşı’ndan çaldığı bir kupleyle solosunu tamamlıyor. Konserlerde sanırım beni en etkilemeyen şey grupların bulundukları ülkenin milliyetçi damarına oynamasıdır. Ama bu hareketler de her zaman alkış toplar.

Modern rock ve heavy metalin mimarı olan grup seyircinin ezbere söylediği ‘Space Truckin’ ‘Hush’ ve ‘Smoke On The Water’ ile sona yaklaştı ve ‘Black Night’ ile konseri kapattı. Bir çağ gibi başlayıp kapanan konser tatlı bir hüzün bıraktı. Onları son kez izlediğimizden hiçbir şüphemiz yoktu.

Rock ‘n’ Roll doğuştan gelir ve sahnede son bulur. Deep Purple da sahnede son bulacak gruplardan olduğunu kanıtladı. Kendi adıma son kez yanlarında olmaktan memnunum. Rock için teşekkür ederim. 

bir foto

Şeriban Alkış

“Hissî Avrupa güneşi altında rüyadaymış gibi bir askıda duran, Dionysosçu bir dünya”. Sergio Purtell’in, 1970'lerin sonları ile 1980’lerin ortalarına kadar Avrupa’da yaptığı yaz gezilerinden oluşan fotoğraf serisini bu sözlerle tanımlıyor fotoğrafçı Edward Mapplethorpe.

Sergio Purtell, 1955 Santiago Şili doğumlu. 1973’te sosyalist Başkan Salvador Allende’nin devrilip, General Pinochet’in iktidara geldiği askerî darbeyle birlikte Purtell, ABD’ye göç eder. Şili’de mimari tasarım okuyan Purtell, ABD’ye gittiğinde de aynısını yapacağını düşünmüş. Ama özellikle ABD’de “Tek bir karede anlatılabilecek o kadar çok şey var ki, bunu heyecan verici buldum” diyor.

Bir göçmen olarak kendisi için yeni olan bir ülkede hayatın nasıl işlediğini, işlerin nasıl yürüdüğünü ve oraya uyum sağlamaya çözmenin en kolay yolu fotoğraf oldu Purtell için. ABD’yi en anlatan fotoğraf işlerinden olan ‘The Americans’ta da yine göçmen bir fotoğrafçı olan Robert Frank de aynı şeyi yapmıştı: tanımak için fotoğraflamak ya da fotoğraflarken tanımak.

“Benim için sokaklar ve tüm kamusal alanlar tiyatro gibidir. Ama provanın olmaması beni heyecanlandırıyor, izleyeceğim şeye dair beklentimi yükseltiyor” diyen Purtell bunu ‘kararsız an’ diye tanımlıyor. 20. yüzyılın en önemli fotoğrafçılarından Henri Cartier-Bresson’ın ‘belirleyici an’ kavramıyla benzer bir tanımı var.

Purtell’in özellikle Avrupa’da yaz fotoğraflarını topladığı ‘Moral Minority’ ve ‘Love’s Labour’ serileri, yaz mevsiminde denize kıyısı olan bir ülkede sahilde güneşlenenleri, kent meydanındaki bir havuzun yanında serinleyenleri, devasa bir ağacın altında serinleyenleri gösteriyor. Beklendik ama bir o kadar da sürprizli sahneler. Sürpriz, kenarda köşede bir yerlerde küçük bir parçayla var ediyor kendini: “Fotoğraflarımda belli bir teşhircilik var ama daha geniş bir sahneyi gösteriyorlar.”

📸 Daha fazla fotoğraf.

Video: Sergio Purtell, MoMA küratörü Susan Kismaric ve fotoğrafçı Thomas Roma’nın 2015 tarihli söyleşi kaydı.

pazar önerileri

Kevin Parker ve Dua Lipa (Fotoğraf: The Telegraph)

Glastonbury performansları: Coldplay/Fix You, Dua Lipa/Houdini, Jungle/Back On 74, PJ Harvey/Dress, Michael Kiwanuka/Cold Little Heart, Tame Impala&Dua Lipa/The Less I Know the Better.

Euro 2024 | Son 16 turunda ilk maçların özeti: İsviçre-İtalya, Almanya-Danimarka. Günün programı | İngiltere-Slovakya (19.00/TRT 1), İspanya-Gürcistan (22.00/TRT 1). 

The Guardian seçkisi: ‘Five of the best books about Turkey’

Müzisyen ve oyuncu Bartu Küçükçağlayan, '101' programında tarihçi Emrah Safa Gürkan'ın konuğu: ‘Sundance yerine GS maçına gittim, Radiohead'e özenip kredi çekmek’

Deniz Gedizlioğlu’nun yazısı: ‘Kerimcan Durmaz’ın elverişli yeni imajı ve iktisadi gerçekler’

'Tuncel Kurtiz ve Dostları' bölümü (2010): 'Rasim Öztekin'

Socrates programı ‘Kupa Anıları’nda İlhan Özgen’in konuğu TRT'nin efsane spikeri Levent Özçelik: ‘Halit Kıvanç, Euro 96 & Euro 2000, unutulmaz turnuva’

Kapsül’de bu hafta | Spor: ‘Avrupa'nın kalbinde: Futbol birleştirir mi?’, Kültür: ‘Assos yangını: Taşlar, tanrıçalar ve başka şeyler’, Günlük Doz (28 Haziran): ‘Grinin yerli tonu’, Business: ‘Yasanın detayları: Kripto varlıklar’.