Sayı: 191 - Ortalama okuma süresi: 8 dakika (1.769 kelime)

Futbol idealizminin son kalesi: İspanya

Hazırlayan: Cem Pekdoğru

2024 Avrupa Futbol Şampiyonası’nda 14 Temmuz’daki final randevusunun ilk biletine Fransa’yı 2-1 mağlup eden İspanya hak kazandı. Turnuvaya damga vuran, finalden bir gün önce 17. yaşını kutlayacak Lamine Yamal’ın EURO tarihinde gol atan en genç oyuncu rekorunu kırdığı maçın sonucunda Didier Deschamps ve öğrencileri şampiyonaya veda etti. (38 yaşında bir yarı final maçına çıkarak başka bir rekor kıran emektar Jesus Navas’ı da anmadan geçmeyelim.)

Fotoğraf: Depo Photos

Dünya Kupası’ndaki başarılarını (2018’de şampiyonluk, 2022’de final) EURO düzeyine taşımakta zorlanan Deschamps ve yıldızı Kylian Mbappe’nin Almanya’da unutmak isteyecekleri bir yaz geçirdiklerini söyleyebiliriz. Dünya Kupası’nda çıktığı 14 maçta 12 gol kaydeden Mbappe, ilk ve tek EURO golünü grup aşamasında penaltıdan Polonya’ya attı. Wöber ve Vertonghen’ın kendi kalesine gollerini saymazsak, Fransa’nın akan oyundaki ilk sayısı da dün gece Randal Kolo Muani’den geldi.

Fransa’nın finalden uzak kalması, futbolseverlerin önemli bir çoğunluğunu mutlu etmişe benziyor. Bunda Didier Deschamps’ın yarı final öncesi basın toplantısında, İsveçli bir gazetecinin eleştirilerini “Bizi sıkıcı buluyorsanız, başka takımların maçlarını seyredebilirsiniz” gibi kaba bir tonda savuşturmasının da payı olsa gerek. İspanya’yı bir kenara koyacak olursak, şampiyonanın tüm yarı finalistlerinin benzer eleştirilerin öznesi olduğuna tanıklık ettik. İngiltere’nin turnuva yayıncısı için çalışan Gary Lineker başta olmak üzere, eski millî futbolcuların sert eleştirileri karşısında Gareth Southgate’in savunmasına gelen isimler arasında Harry Kane de vardı. Aslında Deschamps ve Southgate’ten farklı olarak, elindeki malzemeden iyi bir yemek çıkardığı söylenebilecek Ronald Koeman da grup aşamasında “Elbette biz de güzel bir futbol sergilemek isteriz ama bu her zaman mümkün olmuyor” gibi neredeyse pasif-agresif bir çıkış yapmış, takip eden sorular karşısında da “Buna turnuva futbolu derler” diyerek kestirip atmıştı.

Fotoğraf: Depo Photos

Kültürel bir ifade biçimi olarak futbolun sonu geldi mi?

Deschamps, Southgate, Koeman gibi teknik patronların pragmatik yaklaşımlarını özetlemek için kullanılan “turnuva futbolu” nedir ve sizi her zaman başarıya götürür mü? EURO’nun son dört kazananına bakıldığında (2008-2012 İspanya, 2016 Portekiz, 2020 İtalya), sadece Fernando Santos yönetimindeki Portekiz’in “turnuva futbolu” oynadığını iddia edebiliriz. İspanya’nın dün geceki Fransa galibiyeti de pekâlâ Luis de La Fuente’nin, futbol idealistlerinin hanesine yazdırdığı bir sayı olarak okunabilir. Giderek muhafazakâr teknik direktörler için kullanışlı, apolojist bir işlev kazanan “turnuva futbolu” tabiri hakkında, futbol yorumculuğuna analitik bir yaklaşım getiren öncü web sitelerinden Spielverlagerung’un kurucularından Martin Rafelt’in X hesabındaki şu mesaj dizisi de göz atmaya değer.

İngiliz futbol yazarı James Horncastle ise endüstriyelleşen futboldaki bu taktik dönüşümü “futbolun Apple-ifikasyonu” olarak adlandırıyor ve ekliyor: “Küreselleşme öncesi dönemde, ülkelerin kendine özgü futbol kimlikleri vardı. Şimdi hepsinin oynadığı futbol birbirine benziyor – tıpkı dünyanın tüm büyük şehirlerinin ana caddelerinin birbirine benzediği gibi.”

Fotoğraf: Armin Rauthner / Depo Photos

İtalya teknik direktörü Luciano Spalletti, EURO 2024’teki hayal kırıklığı üzerine kendini “turnuva futboluna en az uygun kişi” ilan etti. Bazıları tarafından “teknokrat” bir antrenör olarak tarif edilen Ralf Rangnick bile, heyecan verici bir futbol oynayan Avusturya takımıyla Türkiye’ye karşı bir çözüm bulamadı. Copa America’da Uruguay’ın başında bulunan, futbolun taktik dehalarından Marcelo Bielsa ise günümüzün yoğun maç takviminde millî takımların misyonunu doldurduğunu ima eden açıklamalarıyla dikkat çekti.

Bielsa’nın şu cümleleri de “turnuva futbolu” teranesine bir antitez olarak tarihe not düşülebilir: “Hiç kuşku yok ki futbolun bir düşüş eğrisi çizdiğine şahit oluyoruz. Çünkü bu oyunu ‘dünyanın en sevilen sporu’ hâline getirmiş her şeyi bugün görmezden geliyoruz. Futbol oynama biçimlerimiz artık seyirciye değil, endüstriye öncelik veren yaklaşımımızın bir tezahürü. Futbol, beş dakikalık özet görüntülerle paketlenebilecek bir şey değildir. Kültürel bir ifade biçimidir.”

“Turnuva futbolunu” başarıyla icra eden İngiltere ve Hollanda, finalde İspanya’nın rakibi olabilmek adına bu akşam 22.00’de Dortmund’da kozlarını paylaşacaklar. Kazanan kim olursa olsun, finalde tarafsız seyircilerin çoğunluğunun İspanya saflarına geçeceğini öngörmek zor değil.

Fotoğraf: Max Ludwig / Depo Photos

Fikri takip seansı

Fransa’daki erken genel seçimlerin ikinci turunda sandıktan sürpriz bir sonuç çıktı. Aşırı sağcı Ulusal Birlik’in (RN) gözdağı veren başarısıyla noktalanan Avrupa Parlamentosu seçimlerinin ardından kurulan sol ittifak Yeni Halk Cephesi (NFP), 577 sandalyeli meclise 182 milletvekili sokarak birinci parti oldu. Şampiyona boyunca basın toplantılarında halkı radikal sağ tehdidine karşı birleşmeye ve sandığa gitmeye teşvik eden Fransa millî takımı futbolcularının seçimlerdeki etkisi, POLITICO dâhil birçok yayın kuruluşu tarafından vurgulandı ve “Liberté, Égalité, Mbappé” başlıklarına ilham verdi. Gelgelelim, mesajları sırasında “Aşırılara oy vermeyin” diyen Mbappé’nin, Jean-Luc Melenchon ve NFP’nin başarısından hoşnut olduğu da hayli şüpheli. Seçim gecesi Marcus Thuram, Jules Kounde, Ibrahima Konate, Aurelien Tchouameni gibi isimler sosyal medya hesaplarından kutlamalara iştirak ederken, Mbappé’nin sessiz kalması da bu düşünceyi destekliyor.

26 Haziran tarihli bültenimizde “Futbolcular güvende mi?” diye sormuş, özellikle sahaya giren seyircilerin yarattığı tehlikeye dikkat çekmiştik. Türkiye-Portekiz maçı sonrasında bir güvenlik görevlisinin Gonçalo Ramos’u az daha sakatladığı görüntüleri de o bültene iliştirmiştik. Dün geceki yarı finalin ardından, İspanya’nın as forveti Alvaro Morata da bire bir aynı senaryonun mağduru oldu. Morata’nın finalde oynayıp oynamayacağı henüz belirsiz.

Fotoğraf: Silas Schueller / Depo Photos

Aynı bültende, aşırı sağ parti AfD’nin yükseldiği bir ülke olarak Almanya’da göçmen bir millî takım kaptanının ne ifade ettiğini sorgulamıştık. Görkemli futbol kariyerine bu şampiyonayla beraber nokta koyan Toni Kroos’un, İspanya maçından önce ZDF’te katıldığı bir podcast yayınındaki göçmen karşıtı ifadeleri tepki çekti. Kroos, röportaj sırasında “Almanya’nın bir zamanlar olduğu ülke olmadığını”, “kontrolsüz göçün onu rahatsız ettiğini” ve “kızının akşamları Almanya’nın büyük bir şehrinde güvenle gezebileceğini hayal edemediği için emeklilik günlerinde İspanya’da yaşamaya devam edeceklerini” ifade etti. AfD destekçileri, millî takım Kroos’u da kaybettiği için yas tutuyor olsa gerek.

Geçen haftanın bültenindeyse, A millî takım teknik direktörü Vincenzo Montella’nın Avusturya karşısındaki maç planını överken “sonunda işini yapmasına izin verildiği” için duyduğum minneti belirtmiştim. Pek tabii ki Hollanda maçının son düdüğünün çalmasıyla birlikte, sessizlik yerini yeniden savaş borazanlarının ötüşüne bıraktı. Uzun bir süredir futbol endüstrisinin tüm unsurlarıyla gönüllü bir pazarlık ilişkisi içinde olduğu aşikâr (eski ve yeni) spor medyamızın hemen her kanalında farklı bir linç cephesinin açıldığını gördük. Bu ahlaki çöküntüden sağ çıktığını umduğumuz son vicdanlı sesler bile toplumsal hafızada kanlı, travmatik çağrışımları olan bir işareti görmezden gelebilmek, “o kavgayı” vermemek adına –öncelik buymuş gibi– UEFA’nın ikiyüzlülüğünü eleştirmeyi seçerek kendilerine güvenli bir sığınak inşa ettiler. Bu tek seslilik iktidarı içerisinde, en az 2008’deki kadar “çılgın” bir futbol yazı geçirdiğimize şüphe yok.

paris 2024: geri sayım

Fotoğraf: Depo Photos

Paris’te düzenlenecek 2024 Yaz Olimpiyatları’na 16 gün kala, Türkiye’nin olimpiyat kafilesi şekillendi. Türkiye, Paris’te 18 branşta 102 sporcuyla temsil edilecek. Bu, sporcu sayısı bakımından 2008 Pekin’den bu yana Türkiye’nin en düşük katılımı olacağı anlamına geliyor. (2012 Londra’da 114, 2016 Rio’da 103, 2020 Tokyo’da 108 sporcuyla katılım göstermiştik.) 54 kadın, 48 erkek sporcudan oluşan kafilemizde en yüksek katılımın olduğu branşlar ise şöyle: atletizm (16 sporcu), voleybol (13), güreş (11), yüzme (8), boks (8), judo (8), yelken (8).

Takım sporlarında yalnızca bir branşta katılım hakkı kazanmış olmamız da toplam sporcu sayısındaki düşüşün etkenlerinden. A millî kadın voleybol takımı, Tokyo’da çeyrek finaldeki Güney Kore mağlubiyetiyle noktalanan yolculuğunu bu sefer daha da uzatmak ve madalya kürsüsünde yer alarak bu “istisna” özelliğini bir adım öteye taşımak amacında.

Grup aşamasında Hollanda, Dominik Cumhuriyeti ve İtalya’yla karşılaşacak olan Filenin Sultanları’nın 12+1 kişilik kadrosu şu oyunculardan oluşuyor: Cansu Özbay, Elif Şahin, Ebrar Karakurt, Hande Baladın, Meliha Diken, Tuğba İvegin, Derya Cebecioğlu, Eda Erdem, Zehra Güneş, Aslı Kalaç, Melissa Vargas, Gizem Örge ve +1 olarak orta oyuncu Beyza Arıcı. Daniele Santarelli’nin Paris’e orijinal pozisyonu libero olan tek oyuncuyla gitmesi ve Simge Aköz’ü kadronun dışında bırakması kamuoyunda eleştiri topladı. Ancak bu durum daha ziyade olimpiyat oyunlarındaki 12+1 oyuncu kuralının bir sonucu olarak görülebilir.

Öte yandan, Gezi Parkı Direnişi esnasındaki ayrıştırıcı paylaşımlarına rağmen 2016 Rio Olimpiyatları açılış töreninde kafilenin önünde Ay-Yıldızlı bayrağı taşıyan 34 yaşındaki grekoromen güreşçi Rıza Kayaalp, “yasaklı madde” kullandığı tespit edildiği için Türkiye’nin Paris 2024 kadrosundan çıkarıldı. Kayaalp’in kariyerinde bir Olimpiyat gümüşü (2016), iki de Olimpiyat bronzu (2012 ve 2020) bulunuyor.

gündem

Fotoğraf: Alan Grieves / Depo Photos

Tenis takviminin çim kort klasiği Wimbledon Açık’ta erkekler ve kadınlar tablosunda ilk yarı final eşleşmeleri belli oldu. Erkeklerde son şampiyon Carlos Alcaraz’ın yarı finaldeki rakibi, dünya 1 numarası Jannik Sinner’i eleyen Daniil Medvedev. Tommy Paul’u geçen Alcaraz, bu başarısıyla Boris Becker ve Mats Wilander’la birlikte henüz 21. yaşına basmadan altı Grand Slam yarı finali görmüş üçüncü erkek tenisçi oldu. Erkeklerdeki diğer yarı finalistler, Musetti-Fritz ve De Minaur-Djokovic eşleşmelerinin galipleri olacak.

• Kadınlarda ise Fransa Açık’ın sürpriz finalisti Jasmine Paolini, kendisi adına müthiş geçen 2024 tenis sezonuna hız kesmeden devam ediyor. Daha önce Wimbledon’da üst üste iki maç kazanamayan 7 numaralı seribaşı Paolini, Wimbledon Açık tarihinde kadınlarda yarı finale çıkan ilk İtalyan raket oldu. Paolini’nin yarı finaldeki rakibi Donna Vekic olacak. Kadınlarda yoluna devam eden en yüksek seribaşı ise (4 numaralı) Elena Rybakina.

Fransa Bisiklet Turu’nun 111. edisyonunda, ikinci haftaya dünkü etapla start verildi. Bugünkü dağ etabına girilirken genel klasmandaki Tadej Pogacar üstünlüğü devam ediyor. Pogacar’ın en yakın takipçisi, 33 saniye gerisinde bulunan Remco Evenepoel. İki kez Tour kazananı (2022 ve 2023) Jonas Vingegaard ise sarı mayoyu 1 dakika 15 saniye geriden takip ediyor.

Ukraynalı atlet Yaroslava Mahuchikh, Diamond League’in Paris ayağındaki 2.10’luk derecesiyle, Stefka Kostadinova’nın 37 yıldır kırılamayan kadınlar yüksek atlama rekorunu eline geçirdi.

24 yarışlık Formula 1 takviminin 12. ayağı, Büyük Britanya’nın ikonik pisti Silverstone’da koşuldu. 945 günlük aradan sonra podyumun birinci basamağına çıkan yedi kez dünya şampiyonu Lewis Hamilton, böylelikle Silverstone’da dokuzuncu zaferini kutladı ve bir pistte en fazla yarış kazanan pilot olma unvanının tek sahibi konumuna yükseldi. Hamilton, sezon içi güncellemeler sonrası rekabetin daha dengeli bir hâl aldığı 2024 Formula 1 sezonundaki altıncı farklı yarış galibi oldu. Şampiyona favorisi Max Verstappen, en yakın rakibi Lando Norris’in 84 puan önünde liderliğini sürdürüyor.

Türkiye’nin ev sahipliği yaptığı 2024 FIBA 17 Yaş Altı Dünya Kupası’nda şampiyon, 7 Temmuz’da Sinan Erdem Spor Salonu’nda belli oldu. ABD’nin gençleri sürprize mahal vermedi ve İtalya’yı 129-88’lik skorla sürklase etti. Ev sahibi Türkiye ise üçüncülük maçında Yeni Zelanda’yı 101-78 mağlup ederek bronz madalyaya uzandı.

• Turnuvanın en değerli oyuncusu eski NBA yıldızı Carlos Boozer’ın oğlu Cameron Boozer olurken, millî takımımızdan Kaan Onat ilk beşe, Derin Can Üstün ise ikinci beşe layık görüldü. Öne çıkan iki oyuncumuzun da guard pozisyonunda olması dikkate değer.

ABD’nin ev sahipliğinde devam eden 2024 Copa America’da ilk finalist belli oldu. Kanada’yı 2-0’lık skorla mağlup eden Arjantin, finaldeki rakibini bekliyor. Kolombiya-Uruguay eşleşmesinden galip çıkan takım, son şampiyon Lionel Messi ve arkadaşlarını yeni bir kupa zaferinden mahrum etmeye çalışacak.

kapsül spor öneriyor

Fotoğraf: Charly Lopez /  A.S.O.

Makale: 2024 Tour de France’ın ‘anıtsal’ etaplarından biri olarak şimdiden tarihe geçmiş olan dokuzuncu etabı ve genel klasman mücadelesini Ceyda Akbulut’un kaleminden okuyalım.

Makale: Milliyetçilik ile spor arasındaki ilişkiye dair en kapsamlı çalışmalarda imzası bulunan Tanıl Bora’nın, Merih Demiral ve bozkurt sevinciyle ilgili ilk yorumları şurada bulunabilir.

Makale: Manşet yazısında değindiğim, yeni spor medyasının son derece geleneksel çıkmazları üzerine Suat Başar Çağlan’dan zihin açıcı bir yazı.

YouTube: 2024 Superbike Dünya Şampiyonası’nda 21 puan farkla liderlik koltuğunda oturan Toprak Razgatlıoğlu, Fatih Altaylı’nın konuğu oldu.

YouTube: İnan Özdemir ve Kaan Kural, NBA’de ‘free agency’ döneminin açılmasıyla beraber dikkat çeken oyuncu transferlerini Amerikan Mutfak’ta değerlendiriyor.

Podcast: Rennae Stubbs ve Andrea Petkovic, Wimbledon’ın ilk haftasından geriye kalanları yorumluyor.