Tekelci bi' pezevenk: OnlyFans
Kimileri platformu kolay para kazanmanın bir yolu olarak olumlarken, kimileri ise tam tersini savunuyor.
Sosyal medyada ya da arkadaşlar arasında… Günlerdir OnlyFans konuşuyoruz.
Kimileri platformu kolay para kazanmanın bir yolu olarak olumlarken, kimileri ise tam tersini savunuyor. Porno endüstrisinin bir parçası olduğu için toptan reddedenler de var, emek sömürüsü ve tekelleşmeye karşı bazı düzenlemeler talep edenler de.
Peki bu OnlyFans hangisi?: Bazen hepsi, bazen hiçbiri.
OnlyFans, 170 milyondan fazla kayıtlı kullanıcısı ve 1.5 milyondan fazla içerik üreticisiyle en hızlı büyüyen sosyal medya platformlarından biri. Gelir modeli, ücretli abonelik sistemine dayalı. Üretim biçimi ise platform kapitalizmine dahil. Uber, Airbnb ve Armut platformlarında olduğu gibi OnlyFans de bir şeyi arz edenlerle talep edenleri bir araya getiriyor. Bu, geldiği nokta itibarıyla OnlyFans’in ‘pezevenkleri aradan kaldırdığı’ anlamına geliyor.
Platform her ne kadar yetişkin kategorisinde cinsel içeriklerle anılsa da 2016’da kurulduğunda şimdiki hâlinden biraz daha farklıydı. Kurucusu Tim Stokely, eski bankacı babasından 10 bin euro borç alarak İngiltere merkezli bir start-up kurmuştu.
Girişim, ‘creators’ (içerik üreticileri) ve ‘fans’tan (tüketici) oluşan ikili bir sisteme dayanıyordu. İçerik üreticileri, diğer sosyal medya hesaplarında yayınlamadıkları içeriklerini burada yayınlıyor; tüketiciler ise bunlara erişmek için belirli bir ücret ödüyordu. Fitness eğitmenlerinin, dans hocalarının, DJ’lerin ve fenomenlerin paylaşım yaptığı bu platform, pandemiyle birlikte seks işçilerinin ana mecrası oldu.
Seks işçileri pandemi kısıtlamaları sırasında evlerinde ürettikleri fotoğraf ve video içerikleri OnlyFans üzerinden satarak gelir elde etmeye başladı. Seks endüstrisinin acımasız dünyasında, birileriyle seks yapmadan para kazanmanın da bir yolu vardı artık onlar için.
Seks her zaman satar
Platformun yükselişi tam da bu dönemde gerçekleşti. 2019’da OnlyFans’te 7 milyon kayıtlı kullanıcı varken, Mayıs 2020’de bu sayı 75 milyona çıktı. Beyoncé’nin Nisan 2020’de ‘Savage’ isimli şarkının remiksinde OnlyFans’in adını anmasından sonraki 24 saat içinde platforma 200 bin yeni kullanıcı geldi. 2021 verilerine göre, her gün 500 bin yeni kullanıcı OnlyFans’e katılıyor.
İçerik üreticilerinin kimlerden oluştuğunu kabaca üç kategoride özetlemek mümkün: Seks işçileri, influencer’lar/fenomenler ve seks podcasti yapımcıları ile yönetmenler. Bu insanlar tümü, kendini ifade etmenin bir aracı ya da maaşlı işlerine ek gelir kapısı olarak OnlyFans’te yer alıyorlar.
OnlyFans’te içerik üreten ünlüler arasında rapçi Cardi B, oyuncular Carmen Electra ve Sami Sheen’in yanı sıra bugünlerde Kanye West’in sevgilisi olarak anılan 23 yaşındaki model Monica Corgan da var.
Carmen, Zena ve Decentgirl isimli kullanıcılar ise OnlyFans’teki en popüler Türkiyeli içerik üreticileri. Ebru Polat, Gizem Bağdaçiçek, Sinem Özgür, Nihal Candan, Athelina ve Damla Özden, OnlyFans hesabı olan diğer ünlüler. Neslihan Güneş geçen ayki OnlyFans gelirinin yaklaşık 7300 dolar olduğunu açıklamış, Merve Taşkın ise OnlyFans sayesinde Ibıza’da aylık kirası 310 bin lira olan bir evde oturabildiğini söylemişti.
Türkiye’de hem üretici hem abone ayağında OnlyFans’e sürekli artan bir ilgi mevcut. Platformun kurulduğu Kasım 2016’dan bugüne Google’da yapılan ‘onlyfans’ aramalarını baz alırsak, en çok ilgi Yalova, Kırklareli, Muğla, Artvin ve Eskişehir’den.
Eşitsizlikler ülkesi
OnlyFans bir ülke olsaydı, güncel kullanıcı sayısıyla dünyadaki birçok ülkeden daha kalabalık ve dünyadaki birçok ülkeden çok daha eşitsiz bir yer olurdu.
Platforma düzenli ödeme yapan 7 milyon kullanıcı, içerik üreticilerine bir ayda toplamda 200 milyon dolar ödüyor. OnlyFans ücretlerin yüzde 20’sini kendine, yüzde 80’ini üreticiye veriyor. Üreticilerin yüzde 1’i toplam kazancın yüzde 33’ünü alıyor. En iyi yüzde 10 paranın yüzde 73’ünü alırken; geriye kalan yüzde 90, tüm kazancın yalnızca yüzde 27’sini paylaşmak zorunda.
2021 itibarıyla OnlyFans’te en çok gelir elde eden içerik üreticisi, aylık 20 milyon dolarlık kazancıyla Blac Chyna adlı bir model… Eski Disney yıldızı Bella Thorne ise siteye katıldığı ilk 24 saat içerisinde 1 milyon dolardan fazla kazanarak rekor kırmıştı. Aylık 20 dolarlık abonelik ücretiyle bu geliri elde eden Thorne, parayı hayır kurumlarına bağışlayacağını ve kuracağı prodüksiyon şirketi için harcayacağını söylemişti.
Bu büyük paralara karşın, ortalama bir OnlyFans içerik üreticisi aylık 151 dolar kazanıyor. Bu da saatlik ücretinin yaklaşık 15 dolar olduğu anlamına geliyor.
Bir ülkedeki ekonomik eşitsizliği ölçmenin yolu olan gini katsayısı, 0 ile 1 arasında değişir. 0, mükemmel eşitliğiyle ‘komünist bir ütopyayı’; 1 ise ‘açgözlü tekelci bir kapitalistin’ tüm servete sahip olduğunu gösterir. 2020 verilerine göre Güney Afrika’da gini katsayısı 0.68 iken OnlyFans’te bu değer 0.83.
Ücretli içeriği demokratikleştirdiği iddia edilen bir platformun yüzde 20’lik ‘pezevenk kesintisi’ ve bu kadar eşitsizlik barındırması şaşırtıcı.
OnlyFans, erotik içerik üretiminin porno yıldızları dışında da tabana yayılmasını sağladığı için başta olumlanmıştı. Bir aracı olmaksızın içeriği üreten ile tüketeni birbirine bağlayan bir sisteme sahip olması bakımından büyük bir güce sahip. Üstelik porno sektörü çalışanlarının üzerinde tahakküm kuran aracıların varlığını ortadan kaldırmaya ve porno sektöründe var olmak isteyen insanların, tabir-i caizse kendi işinin patronu olmasını sağlama potansiyeli de var. Nasıl ki Airbnb otel zincirlerinin tekelleşmesine ket vurduysa, OnlyFans de porno endüstrisini sekteye uğratmıştı. Porno endüstrisinde özellikle genç kadın oyuncuların sömürüsü yaygınken, OnlyFans en azından komisyona dayalı modeliyle içerik üretenlerin hakkını ödüyordu.
Arzusu ve parası olan erkekler
Üstelik bu para kazanma biçimi çoğul ve sürekliydi. Örneğin Airbnb’de bir ev sahibi, belirli bir şehirdeki bir grup insana hitap edebilirken OnlyFans üreticisi aynı anda birçok kişiye içerik yayınlayabilir. Airbnb’de para kazanmaya devam etmek için sürekli ev sahipliği yapmak gerekiyor ama OnlyFans’te aynı selfieyle yüzlerce tüketiciye ‘hizmet’ verilebilir.
Kısa zaman içinde bu sistemin ‘kolay yoldan para kazanma’ ve ‘sınıf atlama’ balonu da sönünce eleştiriler başladı. Hâlihazırda binlerce takipçisi olan Instagram ve TikTok fenomenleri OnlyFans’te hesap açtıklarından, takipçilerini de yanlarında getiriyor. Evde telefon kamerasıyla çektiği içeriklerle sıfırdan hesap açan bir üreticinin bunlarla yarışması imkânsız görünüyor.
Üstelik üreticilerin, sürekli daha fazlasını talep eden ‘müşterilerini’ memnun etmek için hep daha fazlasını yapması gerekiyor. Daha çok içerik, daha çok yaratıcı, daha çok seksi.
Platformda kayıtlı üyelerin yaş ortalaması 29 olsa da ücretli abonelerin yaş ortalaması 35-44 arasında değişiyor. Erkek içerik üreticiler de var. Ancak yüzde 31’e yüzde 69’luk bir oranla kadınlar üreticiler ve erkek tüketicilerin hâkim olduğu bir yer. Yani milyonlarca içerik, arzusu ve parası olan erkeklere ve onların zevklerine göre belirleniyor.
‘Tekelci bir dijital pezevenk’
‘Mental Klitoris’ podcastinin yapımcısı ve gazeteci Hazal Sipahi’ye göre, OnlyFans sadece seks işçiliği odaklı bir platform olmasa da, başka içerik üreticilerinin de platformda yer almasıyla seks hizmeti satın almayı ‘normalleştirdi’. Bu sayede, ‘seks işçiliği işçiliktir’ mücadelesinde önemli bir yol kat ediliyor. Ancak bu normalleşme seks işçilerinin lehine gibi gözükse de tam tersine platform ‘seks işçisi pozitif bir yer değil’. Sipahi’ye göre OnlyFans tekelci bir dijital pezevenk. Üstelik pastanın en büyük payını ana akım pornografinin imajlarını ve temsillerini üretenler alıyor: “Sitenin arayüzünde arama çubuğu bile yok. Orada sörf yapabilmeni, başka şeyleri keşfedebilmeni mümkün kılmıyor platform.”
‘Etik Porno Söyleminin Çevrimiçi Pornografik İçeriğin İletişimine Etkisi Üzerine Bir Analiz’ başlıklı tezin yazarı ve ‘Üzerine Bir Şeyler’ podcastinin yapımcısı Fulden Ergen de, OnlyFans’i kolay para kazanma aracı olarak görmüyor:
“OnlyFans hesabı açmak, maddi gelirin garantisi değil. Düzenli içerik üretmek, insanların ilgisini çekmek ve merakını cezbetmek, insanları para vermeye ikna etmek kolay değil, hele ki alanınızda tanınan bir sima değilseniz. Özellikle Türkiye’de, OnlyFans hesabı olan gençlerin binlerce kişi tarafından yargılandığını, fotoğraflarına binlerce yorum yapıldığını izledik geçen haftalarda. Yalnızca bu dahi, OnlyFans hesabı açmanın psikolojik yükünün ne denli ağır olduğunu gösteriyor.”
Ergen’e göre ana akım porno sektöründe kadınların sömürüldüğü, ağır şartlarda çalıştığı, sağlık haklarının korunmadığı ve insan ticaretinin olduğu aşikâr. Fakat bu sektörü tehlikeli kılan şey, ayıplanması ve üzerine konuşulmaması gereken bir tabu olması. Ona göre, bu yüzden OnlyFans ile başlayan tartışmalara dikkat kesilmek gerekiyor: “Pornografi üzerine konuşmanın, öznelerin yani porno sektöründe çalışanların sesine kulak vermek, yapılabilecek en büyük değişim.”
Özellikle platformdaki ‘bahşiş’ kısmının içerik üreticilerinin ‘özgürlüğünü’ sekteye uğrattığına dair tartışmalar da var.
Üreticilerin temel geliri aylık abonelik ücreti ve kilitli içerikler üzerinden olsa da, bahşiş ile ‘sipariş üzerine’ oluşturulan içerikler büyük paralar kazandırıyor. OnlyFans’te içerik üreticilerinin yüzde 82.4’ü aylık 20 dolarlık abonelik ücretiyle hizmet veriyor. Abone olunduğunda, üreticinin tüm içeriklerine ulaşılabiliyor. Kilitli içeriklerde ise o fotoğraf veya videoyu izleyebilmek için ek bir ödeme yapılması gerekiyor. Yüzlerce dolar talep edilebilen bahşişli içerikler ise kişiselleştirilmiş hizmet satıyor. Tüketicinin istediği kıyafetleri giyip istediği rollerde bir cosplayden, üreticinin mastürbasyon videosuna varacak çeşitlilikte bir içerik üretimi mümkün.
Benim arzum kimin arzusu?
“Sene olmuş 2022… İnternette her türlü erotik içeriği bulabilecekken insanlar, neden seks bile yapamayacağı sanal seks işçilerine ödeme yapıyor?” sorusunun cevabı da burada yatıyor. İnternette veya daha eskiler için VHS kasetler ve CD’ler araclığıyla ulaşılabilen pornolar ile OnlyFans arasındaki temel fark interaktivite imkânı ve özel içerik sunması.
Fulden Ergen, bunun insani hissettiren yönüne vurgu yapıyor: “Müzik dinlemek için Spotify'a, dizi izlemek için Netflix'e para ödüyorsak; insanların ürettiği içeriklerin yer aldığı ve ana akım porno sektöründeki klasik anlatılara sahip olmayan, belki daha gerçek ve insani hissettiren bir yere para vermek çok olağan.”
Pornoda nesneleştirilen oyuncuyla tanışma ya da mesajlaşma fırsatı yokken, OnlyFans ‘arzu nesne’siyle etkileşime girmeyi vadediyor. Ödeme yapanlar, üreticilerle iletişime geçebildikleri için kendini önemsenmiş hissediyor. Hatta bazen bu kişilerin arkadaşı olarak bile kendisini görüyor.
Demem o ki… Kâr amacı güden bir start-up olan OnlyFans, bazı önemli tartışmaların fitilini ateşlemiş olabilir. Ancak günün sonunda bu platform, hem tekelci yaklaşımı hem de kadın bedenine dair erkek egemen hazzı sürdürmesi nedeniyle bolca eleştiri alıyor.
Dahası:
